Her ne kadar Türk toplumu olarak Kanada’da 100 yıllık geçmişimiz olsa da Kanada’ya ciddi göç 1950’lerde başlamıştır. O dönemlerde göç edenler şimdi seksen yaşını devirdiler. Bir kısmı da hala hayatta. Türkiye’den Kanada’ya göç 60 ve 70’lerde eğitimli kişilerle devam etti. Bazı dernek ve vakıflar da bu yıllarda kuruldu.
80’li yıllarda Türkiye’ye vize uygulamayan Kanada, Denizli (özellikle Tavas ilçesi), Kahramanmaras (özellikle Pazarcık, Nurhak ve Elbistan ilçeleri) ve Nevşehir illerinden gelen göçmenlerle doldu. Büyük çoğunluğu din ve ırk ayrımcılığına uğradıklarını gerekçe göstererek Kanada’ya siyasi iltica talebinde bulundular ve daimi oturumlarını bu şekilde aldılar. Böylelikle eğitimli kişilerin yanısıra bu taşra ilçelerden de gelenlerin sayesinde Kanada’da Türk toplumunun her kesiminden insan görmek mümkün oldu.
Bir çok işyeri, dernek, vakıf ve gazete özellikle 2000 yılından sonra kurulmaya başladı. Özel Türk okulu (Nil Academy) açıldı ve Türk festivalleri düzenlenmeye başladı. Önceleri pek bulunmayan Türk avukat, doktor, dişçi, tercüman, psikolog, muhasebeci ve hatta polis artık bulunabiliyordu. Artık bir çok isyeri sahibi Kanada’ya okumaya gelen Türk öğrencilere iş veriyor. Kısacası Kanada’da yerleşmiş ve etkin bir Türk topluluğunun temelleri atılıyordu.
2000’den 2010 yılına kadar ki tercümanlık ve göçmenlik danışmanlığı görevim süresi boyunca Kanada’daki Türk toplumunun bir çok üyesi ile tanışma fırsatım oldu. Artık Sick Children (Çocuk Hastanesi)’da Türk anestezist doktora ve bazı karakollarda da Türk polisine rastladım. Türk patenci Tuba Karademir’in başarılarıyla övünüp Hidayet Türkoğlu’nun Toronto Raptor’s takımına olan transferi ile gurur duydum. Kar amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşlarında çalısan Türk gönüllülerle çalıştım. Türk avukatla ortak işler yapıp, tedavi olmak için Türk dişçiye gittim. Bir çok firma sahibinin yaptığı gibi Türk muhasebeciye akıl danıştım. Bunlar Kanada’ya ilk geldiğim 2000 yılında mümkün değildi. Şimdi toplum olarak aldıgımız mesafe ile gurur duyuyorum.
Nüfusun da artması ve talebinde çok olması sebebiyle artık Türkiye’den bulmak isteyeceğiniz bir çok şey Kanada’da mevcut artık. Birçok İranlı ve Arap marketlerinde ve bakkallarında Türkiye’den konserve, çikolata ve bisküvi çeşitlerinin yanısıra bazı mevye sularınada rastlamak mümkün. Hatta büyük marketlerden olan Lablows, NoFrills ve Choppers marketlerinde ufak tefek de olsa Türk malı bulunabiliyor.
Uzun süredir beklenen THY’nin 2009 yılında Toronto-İstanbul direkt uçuşları başlatması tam sürpriz oldu. Artık aktarma yaptığımız Avrupa ülkelerinde saatlerce beklemek zorunda kalmayacaktık. Bu Kanada Türk toplumu için harika bir gelişmedir.
Ottawa’da bulunan Türk elçiliği Kanada’daki tüm Türklerin sorunlarını çözüyor. Ama asıl Türk nüfusunun en çok olduğu Toronto’da bir konsolosluk açılması çok kişinin işini kolaylaştıracaktır. Türk Dışişleri şu sıralar konuyla ilgileniyor. Sanırım kısa zamanda o konuda da somut bir adım atılacak.
Türk Dışişlerinin bir zaferi de Kanada ve Türkiye arasında imzalanan Karşılıklı Vergi Anlaşması’dır. 1998 yılında iki ülke arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Anlaşmasından sonra Temmuz 2009’da imzalanan bu vergi anlaşması ile iki ülke vatandaşlarının ve göçmenlerinin çifte vergilendirilmesini önlemektedir. İki ülke arasındaki büyük sorunlardan biri de bu anlaşma sayesinda çözülmüştür.
2008 yılı itibari ile, Kanada'da yaklaşık 50,000 Türk asıllı kişinin yaşadığı tahmin edilmektedir. Bu sayıya öğrenci, geçici çalışma vizesi ile gelenler ve Kanada'da sürekli oturma izni ile oturan göçmenler ve vatandaşlar dahil edilmektedir. Bunun dışında Türki devletlerden gelenler ve diğer devletlerden gelen soydaşlarımızı da dahil ettiğimizde toplumumuzun nüfusu 100,000 ile 140,000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Tabii ki bu nüfusun içinde bulunduğumuz 2010 yılında daha fazla olduğu düşünülmelidir.
Kanada’daki Türk toplumu nüfusunun %54’ gibi yüksek bir oranı Ontario eyaletinde yaşamaktadır. Bunu sırasıyla Quebec eyaleti, %26 ve British Columbia eyaleti, %10 nüfus oranı ile takip etmektedir.
Ontario eyaletinde yaşayan Türkler en çok Toronto, başkent Ottawa ve Mississauga şehirlerinde yaşamaktadırlar. Quebec eyaletinde ise Montreal şehri Türk nüfusunun en çok yaşadığı şehir olarak göze çarparken Kanada Türk toplumu British Columbia eyaletinde de Vancouver şehrini yaşamak için tercih etmiştir.
Şimdi gelelim Kanada’da bulunan ve Türk toplumu için önem arzeden kurum ve kuruluşlara. Hepsini burada sayamayacağım için ilk önce aklıma gelenlerle başlayayım. Önce gazetelerden başlayalım. Bizim Anadolu, Kanada’da 16 yıldır yayında olup Türkçe, İngilizce ve Fransızca çıkmaktadır. Montreal merkezli olan gazete Türklerin yaşadığı tüm merkezlerde ve sahibi Türk olan bir çok işyerinde bulunabilmektedir. Site adresi www.bizimanadolu.com dur.
Diger bir gazete Canadatürk’tür. Editorü ve sahibi Hasan Yılmaz tarafından çıkan gazete Toronto merkezli olup sadece Türkçe yayınlanmaktadır. Site adresi www.canadaturk.ca . Ayrıca Kanada’da bulunan bir çok işyerinin, profesyonelin ve her türlü kurum/kuruluşun bilgilerinin bulunduğu yıllık iş rehberi ‘Referans’da Canadatürk tarafından yayınlanmaktadır.
Sonuncu bahsedecegimiz gazete de Yeni Hayat’dır. Editörlüğünü Süleyman Güven’in yaptığı gazete hem Türkçe hem de İngilizce yayınlanmaktadır. Sitesine www.yenihayatnews.com ‘dan ulaşılabilir.
Bu gazetelere ilan veren Türk firmalara bakılınca görülür ki her meslek grubundan Türk bulunabilir. Bu işyerleri restoranlar, berberler, inşaat firmaları, muhasebeciler, sigortacılar, emlakçılar, tamirciler, avukatlar, kahvehaneler, tercümanlar, psikoterapistler vs. gibi geniş yelpazede olup toplumunun nerelere geldiğinin anlaşılması bakımından önemlidir.
2006’da kurulan Turkish Society of Canada Kanada’da Türk varlığını vurgulamak ve Türkiye’yi ve Türk kültürünü tanıtmak amacıyla Eylül 2006’da kuruldu. Faaliyetleri arasında çesitli günlerin kutlanması, bazı konularda düzenlenen seminerler sayılabilir ve faaliyetleri www.turkishcanada.org ‘dan takip edilebilir. Bu dernek ayrıca Internet ortamında PDF dosya formatında aylık Telve’yi yayınlar. Editörlüğünü Varol Karslıoğlu’nun yaptığı yayın aylık olarak internette yayınlanmaktadır. www.telve.turkishcanada.org adresinden takip edilebilir.
Kanada’da bulunduğum yıllarda bolca yararlandığım ve hala devam etmekte olan bir yahoo grubu var. Bagel yedim simit tadı vermedi! sloganıyla ve Simitkokusu adıyla anılan bu grup iş veya işçi arayanların, ders verenlerin, kiralik yer arayan ya da evini kiraya verenlerin ya da herhangi bir konuda görüşlerini yazmak isteyenlerin ortak buluşma alanı olmuştur. Türk toplumu içinde yapılması planlanan her türlü toplantı, yürüyüş, kutlama ve protesto da bu grupta üyelere ilan edilmek süretiyle topluma duyurulmaktadır.
Toronto’da yasayan ve kitaplara gönül veren gönüllülerin oluşturduğu bir grup Ankara Kitaplığı adı ile bir çatı altında buluşmuştur. Kar amacı gütmeyen bir kuruluş olarak 2000 yılında kurulmuş olan Ankara Kitaplığı bünyesinde 4000’ı aşkın kitabı barındırmaktadır ve her türlü İnglizce ve Türkçe kitap bağışı ile kitap sayısı daha da artmaktadır. Etkinlikleri arasında özellikle çocuklar için çok önemli olan masal günleri, söyleşiler, kitap sevenler saati ve yılsonu pikniği sayılabilir. Daha fazla bilgi icin www.ankarakitapligi.org
Kitaptan bahsetmişken Toronto’da Yonge ve Bloor Street kesişmesinde yer alan büyük Toronto Reference Library (Büyük Toronto Kütüphanesi) unutmamak gerekir. Kanada’ya öğrenci gelen herkes bu mükemmel kütüphaneden yararlanır. Beş katlı olan bu büyük kütüphanede tüm dillerde yayınlar bulunabilir. Beşinci kattaki Türkçe kitaplar bölümü oldukça zengin olup görülmeye değerdir. Orada kütüphane görevlisi olarak çalısan Hülya Oyman hanımın da tavsiyesiyle arkadaşlar arasında kütüphane bünyesindeki Türkçe kitaplığın genişletilmesi için imza toplamıştım. Tüm arkadaşlarıma imzalattığım bu dilekçeyi kütüphaneye teslim etmiştim. Umarım bunda sonra da Türkçe bölümü oldukça zenginleşir ve Türkiye ve Kanada arasında bir köprü vazifesi yapar.
Pape Ave ve Gerrard Street köşesinde bulunan Pape Cami adıyla da anılan Kanada Türk İslam Kültür Merkezi’de Türk toplumu için çok önemli bir yere sahiptir. Nisan 1983’de Toronto’da kurulan derneğin yeri hala aynı yer olan 336 Pape Avenue’dir. Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından gönderilen din görevlisi ile hizmetlerini sürdüren merkezin hizmetleri arasında Cuma sohbetleri, Kuran’ı Kerim dersleri ve cenaze hizmetleri bulunmaktadır. Ayrıca dini ve resmi nikah konusunda da yardımcı olunmaktadır. Website adresi www.papecami.com.
Örgütlenme konusunda da ilerlemiş olan Türk toplumunun kurduğu dernekleri arasında göze çarpan bir dernek de Kanada Alevi Kültür Merkezi’dir. 1996’da Toronto’da kurulan dernek şu ana kadar bir çok kültürel etkinliğe evsahipliği yapmıştır. Çocuklara Türkçe dersleri, aşure dağıtılması, konserler ve Dünya Emekçi Kadınlar ve Hıdırellez gibi bazı özel günlerin kutlanması derneğin faaliyet alanlarından bir kaçıdır. Daha fazla bilgi www.kanadaalevi.com adresinden temin edilebilir.
Toronto’da musiki gönüllülerinin kurduğu bir de Türk Sanat Musikisi grubu bulunuyor. Asıl adı Toronto Klasik Türk Müziği Korosu olan grup her sene konser vererek musiki hayranlarına bir müzik ziyafeti sunuyorlar. 1986 yılında Dr. İlhami Gökçen yönetiminde ve birkaç müziksever ile çalışmalarına başlayan koro kurulduğu yıldan bu yana Kanada, Amerika ve Türkiye’de 20’yi aşkın konser vermiştir. Koronun çalışmaları www.tktmk.com adresinden takip edilebilir.
Kanada’daki Türkler kendi topluluklarını oluşturup güçlü bir Türk toplumu olma yolunda hızla ilerliyorlar. Sonraki kuşak Türkler önceki kuşakların oluşturduğu bu sağlam topluluk bilincini hazır buluyor. Son kuşak gençlerde kendilerinden sonra gelenlere daha fazla şeyler bırakarak bu bayrak yarışını devam ettirecektir.
Murat Kandemir, CCIC, FCMI
