Kanada’daki İlk Günleriniz

Türk toplumuna hizmet veren kurum ve kuruluşları gördükçe gururlanıyoruz ve yeni neslin ve bizden sonra gelenlerin Kanada’ya entegre konusunda eski gelenler gibi sorun ve sıkıntı çekmeyeceklerini gördükçe rahatlıyoruz.

OCASI

Bugünkü yazımızın konusu Ontario Council of Agencies Serving Immigrants -Ontario Göçmenlere Yarıdımcı Olan Kurumlar Konseyi (OCASI)- adlı bir birliğin hazırladığı bir rehber. ‘First Days Guide -İlk Günlerim Rehberi’ olarak adlandırdıkları bu rehberde Kanada’ya yeni gelen birisinin arayacağı tüm bilgiler detaylı olarak verilmiş.

Özellikle ilk iki hafta içinde yapılacaklara yoğunlaşmış olan rehber hayli detaylı yazıldığından burada ancak bir özetini verebiliyorum. Kanada’ya gelenler için yapılacaklar listesinin de yer aldığı rehberde liste şöyle sıralanmış.

-Kalacak bir yer bul

-Sosyal Sigorta Numarasına (Social Insurance Number, SIN) başvur,

-Sağlık Kartına (Health Card, OHIP) başvur,

-Kanada Çocuk Yardımına (Canada Child Tax Benefit, CCTB) başvur,

-Banka hesabı aç,

-Ehliyet için başvur,

-İş bulma konusunda bilgi topla,

-Evine yakın bir yerleştirme merkezi (settlement agency) bul,

-Evine yakın bir yerde Sağlık Ocağı (Community Health Centre) bul,

-Evine yakın bir yerde İş Bulma Kurumu (Employment Resource Centre) bul,

-Evine yakın bir yerde kütüphane bul,

-Bir işçi/çalışan olarak haklarını öğren,

-Bir kiracı olarak haklarını öğren,

-Çocukların nasıl okula kaydedildiklerini öğren,

-Sokakları ve otobüs güzergahlarını gösterir bir harita al,

-Eşin ve çocukların için İngilizce kursu bul ve

-Alışverişinizi nerede yapacağını öğren.

Şehriniz ve ulaşım

Bir ülkeye göç edildiğinde herhalde en önemli işlerden birisi de insanın kaldığı şehri ve şehir içi ulaşımı öğrenmesidir. Araba kullanıyorsanız sokakları ve ana caddeleri eğer toplu taşımayı tercih edecekseniz evinizden şehir merkezine ve/veya okul ya da işyerinize nasıl gideceğinizi iyice öğrenmelisiniz. Bulunduğunuz şehirde toplu taşıma ve güzergahları haritası edinerek yolunuzu kaybetmeden özgürce seyahat edebilirsiniz.

Settlement Agency veya Newcomer Information Centre, NIC

Göç ettiğiniz şehirde mutlaka size yardımcı olacak sosyal bir kurum vardır. Settlement Agency’ olarak adlandırılan bu sosyal kurumlardan ücretsiz olarak faydalanabilirsiniz. Bir çokları evraklarınızın tercüme edilmesi, evraklarınızın doldurulması, bulunduğunuz mahalle hakkında bilgi, ücretsiz İngilizce dersleri veya iş arama/bulma ve iş görüşmesi teknikleri gibi çok önemli konularda hizmet sunarlar.

Eğer Toronto, Peel Region (Brampton, Caledonia, Mississauga) veya Ottawa’ya yerleştiyseniz Newcomer Information Centre (NIC) -Yenigelenler Bilgi Merkezi- ne gidebilirsiniz. NIC sizi size en yakın topmlum merkezine (community centre) gönderecektir.

Kalacak yer

Taşınacağınız evi seçerken bir çok kriteri göz önünde bulundurmalısınız. Özellikle arabanız yoksa kiralayacağınız ev otobüs duraklarına ya da metro istasyonuna yakın olup olmadığı önemli olabilir. Bunun dışında eviniz okul, hastane, oyun alanları, ibadethane ya da marketlere yakın mı? Yakın olmasının bir önemi yok demeyin alışverişlerinizi sıklıkla yaptığınız düşünüldüğünde bunun önemi ortaya çıkacaktır. Ayrıca kiraya genelde elektrik ve su dahildir ama bazı yerlerde onlarda dahil değildir bunu da iyice araştırın.

Ev kiralarken dikkat etmeniz gereken bir diğer husus da vereceğiniz depozittir. Depozitinizi peşin, money order ya da kişisel çekinizle yapabilirsiniz. Ama mutlaka karşılığında makbuzunuzu alın.

Kira kontratları genelde 12 aylık yapılır. Aylık kira tutarı, kiranın ne zaman ve ne kadar artacağı, elektrik, su ve diğer giderlerin kiraya dahil olup olmadığı ve tutulan yer ile ilgili diğer tüm bilgiler bu kontratta yer alır. Kontratınız bittiğinde tekrar yeni kontrat yapabilir ya da aylık olarak kaldığınız yeri kiralamaya devam edebilirsiniz. Evi boşaltmaya karar verdiğinizde de 60 gün öncesinden yazılı olarak evsahibinizi bilgilendirin. En önemlisi kiracı olarak haklarınızdan haberdar olun.

Sağlık

Ontario Sağlık Sigortası (OHIP)’e başvurmak

Ontario Health Insurance Plan, OHIP -Ontario Sağlık Sigortası- temel ve acil hastane masraflarını karşılar. OHIP ilaçları ve diş tedavisini karşılamaz. Doktorlar, gittiğiniz hastaneler veya klinikler OHIP kartınızı her defasında kontrol ederler bu nedenle hastane veya doktor randevularınızda OHIP kartınızı yanınızda bulundurun.

Ontario’da en az üç ay yaşamadan OHIP kartına başvuramazsınız. Ontario’da yaşamaya başlar başlamaz OHIP için başvurabilir fakat kartınızı üç ay geçtikten sonra alırsınız.

OHIP kapsamı için Ontario’nun Sağlık ve Uzun Dönem Bakım Bakanlığı (Ontario Ministry of Health and Long-Term Care) ofisine gitmeniz yeterlidir. 1-800-268-1153 nolu telefondan size en yakın ofisi bulabilirsiniz. Eğer Ontario’dan arayacaksanız 416-327-4327 nolu telefondan da bilgi alabilirsiniz.

OHIP başvurusu için bir form doldurmanız gerekecektir. Bunun yanı sıra göçmenlik statünüzü ve Ontario’da yaşadığınızı ispatlayan belgeler gerekecektir. 15 yaş ve üstü çocuklarınız varsa onlar da sizinle gitmelidir. Başvurunuz ve evraklarınız tamam olduğunda OHIP kartınız size gönderilecektir.

Özel Sağlık Sigortası

Üç aylık bekleme süresini kapsayan özel bir sağlık sigortası yaptırmak iyi bir fikir sayılabilir. Canadian Life and Health Insurance Ombud Service (CLHIO) ‘ya sigorta şirketleri hakkında danışabilirsiniz. Telefonları 1-800-268-8099.

Ayrıca özel sağlık firmaların bir listesini de settlement.org sitesinde de bulabilirsiniz. Belirli bir firma ile görüşeceğiniz zaman bu üç aylık sigorta kapsamı ‘visitors to Canada’ olarak adlandırılır. Kanada’ya yeni gelenler için sigorta kapsamı olup olmadığını sigorta şirketlerine sormalısınız.

İş bulma

SIN (Social Insurance Number), Sosyal Sigorta Numarası

Vergi ile ilgili yazımı yazarken SIN numarasına dikkat çekmiştim. Kanada’da çalışabilmek için SIN numarası almak zorunludur. Bir işverenin SIN numarası olmayan birini çalıştırması yasalara aykırıdır.

SIN numarasına başvurmak için size en yakın Service Canada Centre ofisi bulmanız gerekiyor. 1-800-206-7218 nolu telefondan adresinize en yakın ofisin yerini öğrenebilirsiniz. Başvuru esnasında bir form doldurmanız ve göçmenlik statünüzü ispatlayan evrakları ibraz etmeniz gerekecektir.

SIN kartınıza işvereniniz bakabilir hatta bankalarda hesap açarken kartınız sizden istenebilir fakat bu numara şahsa ait özel bir numaradır. İlerde oluşabilecek kimlik hırsızlığı yada her türlü sahtekarlıktan korunmak için SIN numaranızı herkese göstermeyiniz. Kartınızın gizliliğine dikkat ediniz.

İş bulma

Birçok yeni gelen göçmen aynı soruyu sorar. Ontario’da iş bulmak kolay mı? Tecrübenize ve becerilerinize göre bir işi bir süre bulamayabilirsiniz. İş görüşmelerinde sıklıkla ‘Kanada iş tecrübesi’ sorulur. Neden? Belki de bazı işverenler bunu Kanada kültürüne, diline ve iş ortamına adapte olduğunuz şeklinde yorumlar. Bu yüzden dir ki kendi becerilerinizi ve tecrübeleriniz işverenlere göstermenin ve onları ikna etmenin bir yolunu bulmalısınız.

Birçok tanıdığımın yaptığı bir yöntem faydalı olabilir. Mesleğiniz ile ilgili bir yerde gönüllü olarak çalışmanız. Böylelikle Kanada tecrübesi ile ilgili sorulara bir şekilde yanıt vermiş olursunuz.

Dil becerileri

Ontario’da konuşulan dil İngilizce’dir. İyi bir İngilizce size iş bulmada yardımcı olacaktır. Bulunduğunuz şehirde Türkçe konuşan birini tabii ki bulacaksınız. Fakat Ontario’da sürekli olarak yaşayacaksanız İngilizce’yi iyi öğrenmelisiniz.

İş Kültürü

Ontario’daki çalışma ve iş yapma kültürü başka ülkelerden farklı olabilir. Kanada işyeri kültürü hakkında bilgi edinmek gerekiyor. Settlement.org adresinde Find a Job kısmında bu konuda bilgi bulunmaktadır.

İş Arama

İş aramada herkesin tecrübesi farklı olacaktır. Bazıları aylar içinde iş bulabilirken bazılarının iş bulması yıllar alabilir.

Kullanacağınız ve dağıtacağınız CV’niz (Kanada’da Resume deniyor) İngilizce diline çevrilmiş ve Kanada standarlarına uygun olmalıdır. Türkiye’de ki CV’lerde resim ve doğum yeri gibi bilgiler bulunurken Kanada’da bu bilgiler CV’lerde yer almaz. Bunların yanı sıra resume’nizi de başvuracağınız iş sektörüne göre ayarlamalısınız.

Eğitim

Çocuklarınızı okula yazdırmak

Ontario’da kanuna göre 6 – 18 yaş arası tüm çocukların okula gitmesi zorunludur. Fakat okula başlama yaşı okul öncesi ile birlikte 4 veya 5 yaşında başlar. 1 – 8 sınıflar ilk öğretim ve 9 – 12 sınıflar da lise sayılmaktadır.

Devlet liseleri halk liseleri veya Katolik liselerinden oluşur. Çocuklar okula ana-babalarının göçmenlik statüsüne bakılmaksızın alınır. Yasal olarak çocuğunuzu okula yazdırmada sorun yaşamamalısınız eğer yaşarsanız hukuki bir yardım alınız.

İngilizce öğrenmek

Kanada’ya vardığınızda İngilizce’nizi ilerletmeniz iyi bir fikir olabilir. Yeni gelenler için İngilizce eğitimi olanakları çok fazladır.

Daimi ikamet statünüz varsa gidebileceğiniz en iyi yetişkin İngilizce kurs programı LINC (Language Instruction for Newcomers to Canada) olacaktır. Bazı LINC programlarında çocuklarınıza bile bakılır. LINC programları bir çok okulda ya da toplum merkezlerinde verilir.

LINC başvurusu için bir yerleştirme ve seviye tespit sınavı yapılır. Assessment Centre’lerde yapılacak bu sınav için bilgileri settlement.org adresinde bulunabilir.

Göçmenlik ve Yurttaşlık

Citizenship and Immigration Canada, CIC

Yurttaşlık Göçmenlik Kanada (Citizenship and Immigration Canada CIC) ye 1-888-242-2100 nolu telefonda ulaşabilir istediğinizi sorabilirsiniz. 7 gün 24 saat bilgi alabileceğiniz bu telefonda sabah 8 akşam 4 arası müşteri hizmetleri ile canlı konuşabilirsiniz.

Permanent Resident (Maple Leaf) Card -Daimi İkamet Kartı-

Kanada’ya vardıktan sonra PR kartınız size mektup ile gönderilecektir. Kanada’ya girdiğinizde Göçmenlik ofisine gidip adresinizi vermeniz gerekiyor. Eğer ülkeye ilk giriş yaptığınızda göçmenlik ofisine ev adresinizi vermediyseniz bir an önce yapmalısınız.

Ev adresinizi CIC’ye bildirdikten sonra 30 gün içinde kartınızı posta yoluyla almış olmalısınız. Eğer kartınızı 30 gün içinde alamazsanız CIC’yi aramanız gerekir. Eğer CIC’ye ülkeye giriş yaptığınızda ev adresinizi vermezseniz ve üzerinden de 180 gün geçerse maalesef kartınız iptal olacak ve kart başvurusunu yeniden yapmanız gerekecektir.

İkamet zorunluluğu

Daimi ikamet kartınızı (Permanent Resident Card) aldıktan sonra Kanada dışına seyahat edebilirsiniz. Kanada dışında bulunabileceğiniz gün sayısı 3 yılla sınırlandırılmıştır. Son beş yıllık dönemde en az 730 gün fiziksel olarak Kanada içinde bulunmalısınız. Kartınızın son kullanma tarihi olduğu için gitmeden önce kartınızı eğer gerekiyorsa yenilemelisiniz.

First Days Guide Yasal Hizmetler, Polis, avukat tutmak, kütüphaneler, eğlence, telefon etmek, posta hizmetleri ve acil telefon hizmetleri gibi konularla devam ediyor.

Rehberin tamamını görmek için http://www.settlement.org/site/FIRSTDAYS/home.asp

Ben en gerekli sayılabilecek kısımları özetledim. Daha ayrıntılı bilgi için rehberin tamamını okumanızı tavsiye ederim. Kanada’da bir çok şeyi yaşayarak ve tecrübe ederek öğreneceksiniz. Başınıza bir iş geldiğinde mutlaka bir bilene sorun ya da akradaşlarınıza danışın. Bilmediğiniz bir ülkede bilmediğiniz emin olmadığınız bir şey yapmayın.

Murat Kandemir, (CCIC - FCMI)