Hemşirelik Kanada’da regüle edilen bir meslektir.
Bunun anlamı Kanada’da hemşire olarak çalışmak için yaşanan Eyaletteki
hemşirelerin meslek odasına kayıt olunması zorunludur. Eyaletlerdeki hemşireler
meslek odası/birliği hemşirelik mesleğine girişi onaylayan, kariyer eğitimleri
veren ve hemşirelerin performanslarını takip eden ve gerektiğinde ilgili
şikayetlere göre kendisine üye ve mesleğini kötüye kullanan ve/veya meslek
etiğine aykırı davranan hemşireler hakkında soruşturma açan ve gerektiğinde
cezalandıran birliklerdir.
Kanada Vatandaşlık ve Göçmenlik Bakanlığı
hemşirelik mesleğini şu ana kadar Federal Nitelikli Eleman Sınıfı (Federal Skilled Worker Category)
altında kabul edilen meslek olarak kabul etmekteydi. 1 Temmuz 2012’den itibaren
yeni oluşturulacak kabul-edilen-meslekler listesinde hemşirelik mesleğinin
tekrar yer alması oldukça muhtemel.
Federal Nitelikli Eleman başvurusu yapmak isteyen
ve Kanada dışında hemşirelik lisans belgesi almış ve en az bu meslekte 1 yıl
çalışmış olanlar İngilizce veya Fransızca dil bilgisi yeterliklerini ispat
ederek göçmenlik başvurusu yapabiliyorlar. Göçmenlik başvurusunda puan
sistemine tabi tutulan aday 100 üzerinden en az 67 puan alarak başvurusunu
yapabiliyor. Tabii hemşire olan göçmen adayının Kanada’ya göçmenlik işlemlerini
bitirip daimi ikamet sahibi (permanent resident) olarak gelmesi Kanada’da
hemşire olarak çalışmaya başlayabilmesi anlamına gelmiyor.
Kanada’ya hemşire olarak gelen yeni göçmen
adaylarının Kanada’da hemşirelik mesleklerini icra edebilmeleri bugünkü
yazımızın konusunu oluşturuyor. Kayıtlı hemşire (RN) olabilme şartları için gerekli tüm adımları elden geldiğince
anlatmaya çalışacağız. Hemşirelik mesleğinde ve bu sektörde sık geçen belli
başlı bazı kurumları ve bazı terimleri inceleyeceğiz. Umarım bu yazımız
Kanada’ya hemşire olarak gitmek isteyen göçmen adaylarına yardımcı olur.
Herhangi bir Eyalette hemşirelik mesleğini
düzenleyen meslek odalarına üye olan hemşirelere kayıtlı hemşire registered nurse (RN), denir. Kayıtlı
hemşireler bulundukları eyalette bulunan meslek odaları kayıt sürecini
geçirdikten sonra yasal olarak “RN” statüsü alarak “hemşire” olarak çalışma
hakkını kazanırlar.
Kayıtlı hemşire (RN) statüsü alabilmek için adayın
önce yaşadığı yerdeki hemşireler birliği/odasına kayıt olması ve odanın kayıt
için istediği evrakları verdikten sonra tam bir kariyer değerlendirilmesine
tabi tutulması gerekiyor. Mesleğe giriş sınavı sayılan ve Kanada Hemşireler
Birliği (Canadian Nurses Association)
tarafından verilen Kanada Kayıtlı Hemşire Sınavını (Canadian Registered Nurse Examination (CRNE) geçtikten sonra
mesleğini yaşadığı eyalette uygulamaya başlayabilir.
Kanada
Hemşireler Birliği, CNA (Canadian Nurses Association)
Kanada Hemşireler Birliği (CNA) 11 eyalet ve
bölgelerde çalışmakta olan ve eyaletlerde hemşirelik meslek odalarına kayıtlı
yaklaşık 150.000 hemşireyi temsil eden üst kuruluştur. CNA’nın amaçları
arasında hemşirelik mesleği standartlarının geliştirilmesi ve Kanada ücretsiz
sağlık sisteminin güçlendirilmesi yer alır. Vizyonu hemşirelik mesleği ve
sağlık sisteminin daha iyi hale getirilmesi için çalışmaktır.
CNA aynı zamanda Kanada’da belgeli olarak çalışan
tüm hemşirelerin örgütlü sesi olmasının yanında üyelerini hem ulusal hem de
uluslararası arenada temsil etmektedir. Hemşire üyelerinin birbirlerine destek
olabileceği ulusal örgütlü bir yapı sunmasının yanı sıra CNA mesleğe geçişte
mutlaka başarılı olunması gereken Kanada Hemşirelik Mesleği Yeterlik Sınavı
CRNE’nin (Canadian Registered Nurse
Examination) Quebec bölgesi hariç tüm Kanada’da uygulanmasını sağlar. CNA
ulusal aktif lobi faaliyetleri sayesinde kanun yapıcının meslek ile ilgili
konularda alacağı kararlarını da etkiler.
Canadian
Registered Nurse Examination (CRNE) sınavı
Mesleki yeterlik sınavı olarak belirlenen CRNE
sınavı Quebec bölgesi hariç tüm eyalet ve bölgelerde kabul edilen ve hemşirelik
mesleğine adım atmak isteyenlerin başarılı olmak zorunda oldukları bir sınavdır.
Kanada Hemşireler Odası, CNA’nın sorumluluğunda düzenlenen test ilgili eyalet
ve bölgedeki hemşire meslek odası tarafından düzenlenmekte olup sınava kabul
edilen hemşire adaylarının mesleki yeterliklerini ölçmektedir.
CRNE sınavına girmek isteyen adaylar yaşadıkları
eyaletteki/bölgedeki hemşireler meslek odasına kayıt işlemlerini bitirmek
zorundalar. Kayıt işlemlerini bitirebilen adayların CRNE sınavına girebilmeleri
ve sınavda başarılı olanların “hemşire” olarak çalışabilmelerine yine
eyaletteki meslek odası karar verecektir.
200 çoktan seçmeli sorudan oluşan CRNE testinde
bazı sorular bağımsız olarak sorulmaktayken bazı sorularda senaryo verilerek
sorulmakta. CRNE testi adayın mesleki yeterliğini, hemşire-hasta ilişki
düzeyini, sağlık bilgisini ve adayın tıptaki değişimler konusundaki bilgisini
sınamaktadır.
İngilizce veya Fransızca verilebilecek CRNE
sınavında aday kendisine verilen 200 soruluk soru kitapçığını 4 saat içerisinde
bitirmek zorunda. Her bir soru için muhtemel olarak verilen cevaplarda adaydan
en iyi cevabın bulunması istenmektedir.
CRNE sınavı soruları mesleğe yeni giren
hemşirelerin hemşirelik meslek uygulama standartlarına ulaşıp ulaşmadığını
ölçer. Uzman hemşireler tarafından hazırlanan sorular aday sınava girdikten
sonra sonuçları yine uzman hemşireler tarafından değerlendirilir.
CNA’nin web sitesinden CRNE sınavı hazırlık
rehberi CD’si satın alınabilir. Ayrıca sınava girmek isteyenler sınav öncesi
yine CNA web sitesinde CRNE hazırlık testine ulaşabilirler.
Bazı CRNE
Sınavı İstatistikleri
CRNE sınavına girenler hem Kanada’da hemşirelik
eğitimi almış olanlar hem de Kanada dışında hemşirelik eğitimi almış olup
bulundukları eyaletteki hemşirelik meslek odası kayıt işlemlerinden sonra CRNE
sınavına girmesi uygun görülen göçmenler olarak ikiye ayrılırlar. 2010
yılındaki sınava 2.113 hemşire adayı girdi. Sınava giren bu 2.113 adayın %73’ü
Kanada içinde eğitimlerini tamamlamış adaylarken oluşurken %27’si de Kanada
dışında eğitimini tamamlayanlardan oluşmuştu. Sınava girenlerin %36’sı
Filipinler’den gelen hemşire adayları iken %16.7’si ABD’den ve %13.8’ini ise
Hindistan’dan gelen adaylar oluşturmaktaydı. Geriye kalan %23.2’si diğer
ülkelerden gelen adaylardan oluşmaktaydı. Bundan da anlaşılacağı üzere
Filipinler, Hindistan, İngiltere ve ABD en çok sınava aday gönderen ülkeler
arasında yer aldı. Toplamda 45 değişik ülkeden bir çok aday CRNE sınavına
girmektedir.
Ontario
Eyaleti Hemşireler Odası
Ontario Eyaleti Ontario Hemşireleri Odası CNO, (College of Nurses of Ontario) Ontario Eyaleti
sınırları içerisinde çalışan tüm kayıtlı hemşirelerin üye olmak zorunda
oldukları meslek odasıdır. Eyalette mesleğe adım atacak hemşire adaylarının
ulaşmak zorunda olduğu meslek standartlarını belirlemek, bu standartların her
zaman gelişen sektöre ve zaman uygunluğunu temin etmek, mesleğin etik ve
mesleki kuralları oluşturmak Odanın başlıca görevlerindendir. Oda aynı zamanda
her meslek odası gibi mesleğin baskı grubu olarak hemşireliği yakından
ilgilendiren her türlü yasal mevzuatın oluşturulmasında aktif görev alır.
RN, RPN ve
NP’ler
CNO’ya bağlı hemşireler Kayıtlı hemşireler –RN- (Registered Nurse), kayıtlı çalışan
hemşireler -RPN- (registered practical nurse) ve hemşireler –NP- (nurse practitioner) olmak üzere çeşitli
adlarla adlandırılırlar. Bunların aralarındaki fark aldıkları eğitim ve çalışma
sürelerini belirtir. Mesela RPN’ler 2 ila 3 yıllık hemşirelik eğitimi almışken,
RN’ler 4 yıllık hemşirelik lisans diplaması almış olanları ifade eder. RN’ler
daha uzun eğitim aldıkları için temel bilgi ve beceri seviyelerinin daha çok
olduğu kabul edilir. Buna karşın RPN’lerin eğitim süresi daha az olduğu için
belli bir bölge ile uzmanlaşmış olduğu kabul edilir.
Oda Kayıt
İşlemleri
Ontario Hemşireler Odası Kanada dışında eğitim
görmüş ve Kanada içinde hemşirelik mesleğini yapmak isteyen yeni göçmenler için
bilgi toplantıları tertip edip bu konuda onlara destek olmaktadır. Hatta bu
konuda bilgi isteyen kişiler online kayıt işlemlerini yaptırarak odadan bilgi
talep edebilirler.
Ontario Hemşireler Odası, CNO, uluslararası hemşire
eğitimlerini almış ve Kanada’da bu kariyerlerini sürdürmek isteyen hemşire
adaylarına özel bir rehber hazırladı. Bu rehbere
CNO’ya kaydolmak isteyen aday durumuna göre genel,
geçici, geniş, özel görevli, emekli sınıfı ve geçiş sınıfı olmak üzere 7 ayrı
sınıftan birinden kayıt altına alınır ve böylece lisanslama süreci başlar. Bu
süreçte birçok bilgi ve belge adaydan istenir. Hatta adayın İngilizce/Fransızca
dili dışındaki tüm belgeleri İngilizce veya Fransızca diline çevrilir.
Ontario Hemşireler Odası hemşirelik mesleğinin
düzenleyici meslek odası olduğu için eyalette bu mesleği yapmak isteyenler önce
odaya kayıt işlemlerini tamamlamak zorundalar. CNO’ya kayıt olmak isteyen
Kanada içinde veya dışında hemşirelik eğitimi almış olan hemşire adayları önce
kayıt işlemini yapmış olmalılar ve bunun için aşağıdaki şartları yerine
getirmiş olmalılar;
1. Kanada’da vatandaş veya daimi ikamet sahibi olmaları
ya da çalışma izni sahibi olmaları,
2. Kanada’da üniversite düzeyinde 4 yıllık
hemşirelik eğitimi almış olmaları,
3. Hemşirelik mesleğini yapmış olması,
4. Kanada Hemşireler Odası (CNO) tarafından
verilen Kanada hemşirelik sınavında (CRNE veya CRNE exam) başarılı olması,
5. İngilizce veya Fransızca dil yeterliliği
belgesi,
6. Hemşirelik programı bölgesinde kayıt işlemi
için uygun olma,
7. İyi bir karaktere sahip olma ve mesleğe uygun
olma.
Aldığı eğitimin derecesi ve hemşirelik
mesleğindeki kariyer geçmişine göre değerlendirilen adaydan Kanada içinde daha
fazla mesleki eğitim almaları istenebilir. Adaydan kültürel durum, bilgisayar,
teknoloji, farmakoloji, meslek standartları, sağlık durumları, sağlık durumu
ölçümü, yasal/etik meseleler, gerontology, zihin sağlığı, kriz yönetimi, aile,
araştırma, hemşirelik teorisi, liderlik, ileri iletişim teknikleri, toplum ve
klinik uygulama gibi konularda ek eğitimler almasını isteyebilirler.
Oda kayıt işlemlerinin ardından uygun görülen adaylardan
CRNE sınavına girmesi istenir. Bu sınavdan başarılı olan adaylar daha sonra
odaya İngilizce veya Fransızca dil yeterlik belgesi sunmak zorundalar. İngilizce
için TOFEL, IBT, MELAB, IELTS, TOEIC veya CELBAN sınavlarından birinden Fransızca
için TFI sınavından iyi derece almaları gerekmektedir. Tabii ki daha fazla
detaylı bilgi www.cno.org sitesinden elde
edilebilir.
Bazı
İstatistikler
CNO’nun verilerine göre Ontario Eyaletinde
hemşirelik yapması yasal olarak mümkün olan 114.332 RN, 40.221 RPN ve 2.064 NP
vardır. 2010 verilerine göre Ontario’da çalışan hemşirelerin % 80’i Ontario
içinde hemşirelik eğitimi almışken bunun %9.2’si Ontario dışında ve 510.5’i de
Kanada dışında eğitim almış hemşireler oluşturmakta. Kanada dışında eğitim
almış hemşire oranının daha da artması muhtemel. 2001-2010 arası Kanada’ya en
çok hemşire gönderen ülkeler Filipinler, ABD, Birleşik Krallık, Hindistan,
Polonya, Rusya, İran ve Avustralya oldu.
Son Söz
Daha önce Kanada’ya göç etmek isteyen doktorlar ve
diş doktorları hakkında makalemiz yayınlanmıştı. Bu makalemizde Kanada’ya göç
etmek isteyen hemşireleri Kanada’da kariyer açısından kendilerini nelerin
bekleyeceğini irdelemeye çalıştık. Hemşirelik eğitimi almış ve bu mesleği bir
süre yapmış olan göçmen adayları Kanada’da gerekli çalışma şartlarını yerine
getirebilirler ve getirmeliler. Kanada’da eksikliği hissedilen mesleklerden
birisi de hemşireliktir. Birçok Kanada’lı hemşire ABD ve diğer ülkelere
çalışmaya gitmektedir. Yabancı hemşirelerin Kanada’da yaşayacakları eyalette
çalışabilmeleri için bitirmek zorunda oldukları bir kayıt prosedürü var.
Bu
prosedür uzun ve pahalı da olsa bu mesleği Kanada’da yapmak için katlanılması
gereken bir süreç. Tüm hemşire adaylarının bu süreci hızlı ve pürüzsüz
atlatmalarını diliyorum.
Murat Kandemir, (RCIC), 19 Haziran 2012
Diğer
Eyaletlerdeki Meslek Kuruluşları