Kanada’ya Göç Eden Hemşireler

Hemşirelik Kanada’da regüle edilen bir meslektir. Bunun anlamı Kanada’da hemşire olarak çalışmak için yaşanan Eyaletteki hemşirelerin meslek odasına kayıt olunması zorunludur. Eyaletlerdeki hemşireler meslek odası/birliği hemşirelik mesleğine girişi onaylayan, kariyer eğitimleri veren ve hemşirelerin performanslarını takip eden ve gerektiğinde ilgili şikayetlere göre kendisine üye ve mesleğini kötüye kullanan ve/veya meslek etiğine aykırı davranan hemşireler hakkında soruşturma açan ve gerektiğinde cezalandıran birliklerdir.

Kanada Vatandaşlık ve Göçmenlik Bakanlığı hemşirelik mesleğini şu ana kadar Federal Nitelikli Eleman Sınıfı (Federal Skilled Worker Category) altında kabul edilen meslek olarak kabul etmekteydi. 1 Temmuz 2012’den itibaren yeni oluşturulacak kabul-edilen-meslekler listesinde hemşirelik mesleğinin tekrar yer alması oldukça muhtemel.

Federal Nitelikli Eleman başvurusu yapmak isteyen ve Kanada dışında hemşirelik lisans belgesi almış ve en az bu meslekte 1 yıl çalışmış olanlar İngilizce veya Fransızca dil bilgisi yeterliklerini ispat ederek göçmenlik başvurusu yapabiliyorlar. Göçmenlik başvurusunda puan sistemine tabi tutulan aday 100 üzerinden en az 67 puan alarak başvurusunu yapabiliyor. Tabii hemşire olan göçmen adayının Kanada’ya göçmenlik işlemlerini bitirip daimi ikamet sahibi (permanent resident) olarak gelmesi Kanada’da hemşire olarak çalışmaya başlayabilmesi anlamına gelmiyor.  

Kanada’ya hemşire olarak gelen yeni göçmen adaylarının Kanada’da hemşirelik mesleklerini icra edebilmeleri bugünkü yazımızın konusunu oluşturuyor. Kayıtlı hemşire (RN) olabilme şartları için gerekli tüm adımları elden geldiğince anlatmaya çalışacağız. Hemşirelik mesleğinde ve bu sektörde sık geçen belli başlı bazı kurumları ve bazı terimleri inceleyeceğiz. Umarım bu yazımız Kanada’ya hemşire olarak gitmek isteyen göçmen adaylarına yardımcı olur. 

Herhangi bir Eyalette hemşirelik mesleğini düzenleyen meslek odalarına üye olan hemşirelere kayıtlı hemşire registered nurse (RN), denir. Kayıtlı hemşireler bulundukları eyalette bulunan meslek odaları kayıt sürecini geçirdikten sonra yasal olarak “RN” statüsü alarak “hemşire” olarak çalışma hakkını kazanırlar.

Kayıtlı hemşire (RN) statüsü alabilmek için adayın önce yaşadığı yerdeki hemşireler birliği/odasına kayıt olması ve odanın kayıt için istediği evrakları verdikten sonra tam bir kariyer değerlendirilmesine tabi tutulması gerekiyor. Mesleğe giriş sınavı sayılan ve Kanada Hemşireler Birliği (Canadian Nurses Association) tarafından verilen Kanada Kayıtlı Hemşire Sınavını (Canadian Registered Nurse Examination (CRNE) geçtikten sonra mesleğini yaşadığı eyalette uygulamaya başlayabilir.

Kanada Hemşireler Birliği, CNA (Canadian Nurses Association)

Kanada Hemşireler Birliği (CNA) 11 eyalet ve bölgelerde çalışmakta olan ve eyaletlerde hemşirelik meslek odalarına kayıtlı yaklaşık 150.000 hemşireyi temsil eden üst kuruluştur. CNA’nın amaçları arasında hemşirelik mesleği standartlarının geliştirilmesi ve Kanada ücretsiz sağlık sisteminin güçlendirilmesi yer alır. Vizyonu hemşirelik mesleği ve sağlık sisteminin daha iyi hale getirilmesi için çalışmaktır.  

CNA aynı zamanda Kanada’da belgeli olarak çalışan tüm hemşirelerin örgütlü sesi olmasının yanında üyelerini hem ulusal hem de uluslararası arenada temsil etmektedir. Hemşire üyelerinin birbirlerine destek olabileceği ulusal örgütlü bir yapı sunmasının yanı sıra CNA mesleğe geçişte mutlaka başarılı olunması gereken Kanada Hemşirelik Mesleği Yeterlik Sınavı CRNE’nin (Canadian Registered Nurse Examination) Quebec bölgesi hariç tüm Kanada’da uygulanmasını sağlar. CNA ulusal aktif lobi faaliyetleri sayesinde kanun yapıcının meslek ile ilgili konularda alacağı kararlarını da etkiler.

CNA web sitesinde Kanada’da hemşirelik mesleği & uygulaması adlı linkten mesleğin tanımı, RN teori temelleri, meslek uygulamaları, kariyer gibi konularda bilgi kılavuzundan yararlanılabilir. Kılavuzu indirmek için http://www.cna-aiic.ca/en/becoming-an-rn/the-practice-of-nursing/ linke ulaşılabilir.     

Canadian Registered Nurse Examination (CRNE) sınavı

Mesleki yeterlik sınavı olarak belirlenen CRNE sınavı Quebec bölgesi hariç tüm eyalet ve bölgelerde kabul edilen ve hemşirelik mesleğine adım atmak isteyenlerin başarılı olmak zorunda oldukları bir sınavdır. Kanada Hemşireler Odası, CNA’nın sorumluluğunda düzenlenen test ilgili eyalet ve bölgedeki hemşire meslek odası tarafından düzenlenmekte olup sınava kabul edilen hemşire adaylarının mesleki yeterliklerini ölçmektedir.

CRNE sınavına girmek isteyen adaylar yaşadıkları eyaletteki/bölgedeki hemşireler meslek odasına kayıt işlemlerini bitirmek zorundalar. Kayıt işlemlerini bitirebilen adayların CRNE sınavına girebilmeleri ve sınavda başarılı olanların “hemşire” olarak çalışabilmelerine yine eyaletteki meslek odası karar verecektir.

200 çoktan seçmeli sorudan oluşan CRNE testinde bazı sorular bağımsız olarak sorulmaktayken bazı sorularda senaryo verilerek sorulmakta. CRNE testi adayın mesleki yeterliğini, hemşire-hasta ilişki düzeyini, sağlık bilgisini ve adayın tıptaki değişimler konusundaki bilgisini sınamaktadır.

İngilizce veya Fransızca verilebilecek CRNE sınavında aday kendisine verilen 200 soruluk soru kitapçığını 4 saat içerisinde bitirmek zorunda. Her bir soru için muhtemel olarak verilen cevaplarda adaydan en iyi cevabın bulunması istenmektedir.

CRNE sınavı soruları mesleğe yeni giren hemşirelerin hemşirelik meslek uygulama standartlarına ulaşıp ulaşmadığını ölçer. Uzman hemşireler tarafından hazırlanan sorular aday sınava girdikten sonra sonuçları yine uzman hemşireler tarafından değerlendirilir. 

CNA’nin web sitesinden CRNE sınavı hazırlık rehberi CD’si satın alınabilir. Ayrıca sınava girmek isteyenler sınav öncesi yine CNA web sitesinde CRNE hazırlık testine ulaşabilirler.

Bazı CRNE Sınavı İstatistikleri

CRNE sınavına girenler hem Kanada’da hemşirelik eğitimi almış olanlar hem de Kanada dışında hemşirelik eğitimi almış olup bulundukları eyaletteki hemşirelik meslek odası kayıt işlemlerinden sonra CRNE sınavına girmesi uygun görülen göçmenler olarak ikiye ayrılırlar. 2010 yılındaki sınava 2.113 hemşire adayı girdi. Sınava giren bu 2.113 adayın %73’ü Kanada içinde eğitimlerini tamamlamış adaylarken oluşurken %27’si de Kanada dışında eğitimini tamamlayanlardan oluşmuştu. Sınava girenlerin %36’sı Filipinler’den gelen hemşire adayları iken %16.7’si ABD’den ve %13.8’ini ise Hindistan’dan gelen adaylar oluşturmaktaydı. Geriye kalan %23.2’si diğer ülkelerden gelen adaylardan oluşmaktaydı. Bundan da anlaşılacağı üzere Filipinler, Hindistan, İngiltere ve ABD en çok sınava aday gönderen ülkeler arasında yer aldı. Toplamda 45 değişik ülkeden bir çok aday CRNE sınavına girmektedir.   

Ontario Eyaleti Hemşireler Odası

Ontario Eyaleti Ontario Hemşireleri Odası CNO, (College of Nurses of Ontario) Ontario Eyaleti sınırları içerisinde çalışan tüm kayıtlı hemşirelerin üye olmak zorunda oldukları meslek odasıdır. Eyalette mesleğe adım atacak hemşire adaylarının ulaşmak zorunda olduğu meslek standartlarını belirlemek, bu standartların her zaman gelişen sektöre ve zaman uygunluğunu temin etmek, mesleğin etik ve mesleki kuralları oluşturmak Odanın başlıca görevlerindendir. Oda aynı zamanda her meslek odası gibi mesleğin baskı grubu olarak hemşireliği yakından ilgilendiren her türlü yasal mevzuatın oluşturulmasında aktif görev alır.

RN, RPN ve NP’ler

CNO’ya bağlı hemşireler Kayıtlı hemşireler –RN- (Registered Nurse), kayıtlı çalışan hemşireler    -RPN- (registered practical nurse) ve hemşireler –NP- (nurse practitioner) olmak üzere çeşitli adlarla adlandırılırlar. Bunların aralarındaki fark aldıkları eğitim ve çalışma sürelerini belirtir. Mesela RPN’ler 2 ila 3 yıllık hemşirelik eğitimi almışken, RN’ler 4 yıllık hemşirelik lisans diplaması almış olanları ifade eder. RN’ler daha uzun eğitim aldıkları için temel bilgi ve beceri seviyelerinin daha çok olduğu kabul edilir. Buna karşın RPN’lerin eğitim süresi daha az olduğu için belli bir bölge ile uzmanlaşmış olduğu kabul edilir.

Oda Kayıt İşlemleri

Ontario Hemşireler Odası Kanada dışında eğitim görmüş ve Kanada içinde hemşirelik mesleğini yapmak isteyen yeni göçmenler için bilgi toplantıları tertip edip bu konuda onlara destek olmaktadır. Hatta bu konuda bilgi isteyen kişiler online kayıt işlemlerini yaptırarak odadan bilgi talep edebilirler.

Ontario Hemşireler Odası, CNO, uluslararası hemşire eğitimlerini almış ve Kanada’da bu kariyerlerini sürdürmek isteyen hemşire adaylarına özel bir rehber hazırladı. Bu rehbere

http://www.cno.org/en/become-a-nurse/new-applicants/international/internationally-educated-nurses/ adresinden ulaşılabilir.

CNO’ya kaydolmak isteyen aday durumuna göre genel, geçici, geniş, özel görevli, emekli sınıfı ve geçiş sınıfı olmak üzere 7 ayrı sınıftan birinden kayıt altına alınır ve böylece lisanslama süreci başlar. Bu süreçte birçok bilgi ve belge adaydan istenir. Hatta adayın İngilizce/Fransızca dili dışındaki tüm belgeleri İngilizce veya Fransızca diline çevrilir.   

Ontario Hemşireler Odası hemşirelik mesleğinin düzenleyici meslek odası olduğu için eyalette bu mesleği yapmak isteyenler önce odaya kayıt işlemlerini tamamlamak zorundalar. CNO’ya kayıt olmak isteyen Kanada içinde veya dışında hemşirelik eğitimi almış olan hemşire adayları önce kayıt işlemini yapmış olmalılar ve bunun için aşağıdaki şartları yerine getirmiş olmalılar;

1. Kanada’da vatandaş veya daimi ikamet sahibi olmaları ya da çalışma izni sahibi olmaları,

2. Kanada’da üniversite düzeyinde 4 yıllık hemşirelik eğitimi almış olmaları,

3. Hemşirelik mesleğini yapmış olması,

4. Kanada Hemşireler Odası (CNO) tarafından verilen Kanada hemşirelik sınavında (CRNE veya CRNE exam) başarılı olması,      

5. İngilizce veya Fransızca dil yeterliliği belgesi,

6. Hemşirelik programı bölgesinde kayıt işlemi için uygun olma,

7. İyi bir karaktere sahip olma ve mesleğe uygun olma.

Aldığı eğitimin derecesi ve hemşirelik mesleğindeki kariyer geçmişine göre değerlendirilen adaydan Kanada içinde daha fazla mesleki eğitim almaları istenebilir. Adaydan kültürel durum, bilgisayar, teknoloji, farmakoloji, meslek standartları, sağlık durumları, sağlık durumu ölçümü, yasal/etik meseleler, gerontology, zihin sağlığı, kriz yönetimi, aile, araştırma, hemşirelik teorisi, liderlik, ileri iletişim teknikleri, toplum ve klinik uygulama gibi konularda ek eğitimler almasını isteyebilirler.

Oda kayıt işlemlerinin ardından uygun görülen adaylardan CRNE sınavına girmesi istenir. Bu sınavdan başarılı olan adaylar daha sonra odaya İngilizce veya Fransızca dil yeterlik belgesi sunmak zorundalar. İngilizce için TOFEL, IBT, MELAB, IELTS, TOEIC veya CELBAN sınavlarından birinden Fransızca için TFI sınavından iyi derece almaları gerekmektedir. Tabii ki daha fazla detaylı bilgi www.cno.org sitesinden elde edilebilir.

Bazı İstatistikler

CNO’nun verilerine göre Ontario Eyaletinde hemşirelik yapması yasal olarak mümkün olan 114.332 RN, 40.221 RPN ve 2.064 NP vardır. 2010 verilerine göre Ontario’da çalışan hemşirelerin % 80’i Ontario içinde hemşirelik eğitimi almışken bunun %9.2’si Ontario dışında ve 510.5’i de Kanada dışında eğitim almış hemşireler oluşturmakta. Kanada dışında eğitim almış hemşire oranının daha da artması muhtemel. 2001-2010 arası Kanada’ya en çok hemşire gönderen ülkeler Filipinler, ABD, Birleşik Krallık, Hindistan, Polonya, Rusya, İran ve Avustralya oldu.

Son Söz

Daha önce Kanada’ya göç etmek isteyen doktorlar ve diş doktorları hakkında makalemiz yayınlanmıştı. Bu makalemizde Kanada’ya göç etmek isteyen hemşireleri Kanada’da kariyer açısından kendilerini nelerin bekleyeceğini irdelemeye çalıştık. Hemşirelik eğitimi almış ve bu mesleği bir süre yapmış olan göçmen adayları Kanada’da gerekli çalışma şartlarını yerine getirebilirler ve getirmeliler. Kanada’da eksikliği hissedilen mesleklerden birisi de hemşireliktir. Birçok Kanada’lı hemşire ABD ve diğer ülkelere çalışmaya gitmektedir. Yabancı hemşirelerin Kanada’da yaşayacakları eyalette çalışabilmeleri için bitirmek zorunda oldukları bir kayıt prosedürü var. 

Bu prosedür uzun ve pahalı da olsa bu mesleği Kanada’da yapmak için katlanılması gereken bir süreç. Tüm hemşire adaylarının bu süreci hızlı ve pürüzsüz atlatmalarını diliyorum.

Murat Kandemir, (RCIC), 19 Haziran 2012

Diğer Eyaletlerdeki Meslek Kuruluşları

College of Association of Registered Nurses of Alberta (CARNA), http://www.nurses.ab.ca

College of Registered Nurses of British Columbia (CRNBC), http://www.crnbc.ca

College of Registered Nurses of Manitoba (CRNM), http://www.crnm.mb.ca

Nurses Association of New Brunswick (NANB), http://www.nanb.nb.ca

College of Registered Nurses of Nova Scotia (CRNNS), http://www.crnns.ca

College of Nurses of Ontario (CNO), http://www.cno.org

Association of Registered Nurses of Prince Edward Island (ARNPEI), http://www.arnpei.ca

Ordre des infirmieres et infirmiers du Quebec (OIIQ), http://www.oiiq.org

Saskatchewan Registered Nurses’ Association (SRNA), http://www.srna.org

Yukon Registered Nurses Association (YRNA), http://www.yrna.ca

Association of Registered Nurses of Newfoundland and Labrador (ARNNL), http://www.arnnl.ca

Registered Nurses Association of the Northwest Territories and Nunavut (RNANT/NU), http://www.rnantnu.ca