Kanada’ya Göçmen Olarak Gitmek İsteyen Diş Doktorları ve Kanada’da Meslekleri ile İlgili Mevzuat

Daha önceki yazımda Kanada’da mesleklerini yapmak isteyen doktorlar ile ilgili bir makale kaleme almıştım. Bu yazımın konusu ise diş hekimliği. Kanada’da diş hekimliği regüle edilen bir meslek olduğu ve dolayısıyla her bir eyalette mesleğe girişi denetleyen, ruhsatlandırma yapan ve meslek standartlarını belirleyen profesyonel örgütler (oda/birlik) olduğu için bu konuyla da bir makale yazmak mecbur hale geldi. Birçok diş hekimi de bana zaman zaman Kanada göçmenlik şanslarını sordular ve halen de sormaktalar.

Bilindiği gibi diş hekimliği mesleği Federal Nitelikli Eleman Sınıfında (Federal Skilled Worker Category) Kanada’ya kabul edilen meslekler arasında. Hal böyle olunca Türkiye’den de birçok diş hekimi Kanada’da yaşama ve çalışma şartlarını araştırıyorlar. Bu makalenin amacı Kanada dışında okumuş ve mesleğini bir süre kendi ülkesinde icra etmiş olan diş hekimlerinin Kanada göçmenlik başvuru süreci değil Kanada’da mesleklerini nasıl icra edebilecekleridir. Özetle bu makalede sosyal sorumluluk bilincinde olan birisi olarak Kanada’da mesleklerini icra etmek isteyen diş hekimlerinin Kanada’da mesleğe geçiş koşullarını anlatmayı hedef edindim.

Kanada’da Diş Hekimliği Mezunu Olanlar

Kanada’da diş hekimliği mezunu olanlar için Kanada’da diş hekimi olmanın prosedürünü kısaca anlatalım. Kanada’da akredite olmuş bir diş hekimliği fakültesinden mezun olmuş diş hekimi adayı Kanada Ulusal Diş Hekimliği Sınavı Kurulu -NDEB’nin (National Dental Examining Board of Canada) yazılı ve uygulama (OSCE) sınavına girmek zorundadır. Bu sınavlardan başarılı olan kişiler Kanada’da diş hekimliği yapabilmek için ruhsat almaya hak kazanırlar. Daha sonra kendi eyaletlerindeki diş hekimleri odasına kayıt yaptırarak çalışmaya başlarlar.

Kanada Dışında Diş Hekimliği Okumuş ve Mesleğini İcra Etmiş Olanlar

Başka bir ülkede diş hekimliği yapan diş doktoru Kanada’ya göçmen olarak gittiğinde mesleğini icra edebilmek için bir takım aşamaları kaydetmek durumdadır. Yeniden diş hekimliği bölümünün baştan okunması adayın tercih etmeyeceği bir yol olduğu için diş hekimi göçmen adayının Kanada’da mesleğini nasıl icra edebileceğini iyice araştırması gerekir.

Diş hekimliği sektöründe belli başlı önemli kurumlar vardır. Bunlar her eyalette bulunan üniversitelerin diş hekimliği fakülteleri, yine her eyalette bulunan diş hekimliği odaları ve NDEB. Aday bu kurumları iyi tanımalı ve gitmek istediği eyaletin diş hekimleri odasını bulmalı -aşağıda tüm diş hekimleri odalarının listesi verilmiştir- ve internet adreslerinden konuyla ilgili bilgi edinmelidir.

NDEB Kanada’da mesleğe giriş sınavını uygulayan ve sınav sonucunda adaya yetkinlik belgesi veren kurumdur. Adayın bu kurumu iyi tanıması ve web sitesini iyi incelemesi gerekir. Diş hekimi olma süreci aşağıdaki akış şemasında özetlenmiştir.

The National Examining Board of Canada, NDEB

Tarih

Kanada Ulusal Diş Hekimliği Sınavı Kurulu (The National Examining Board of Canada) 1951 yılında on eyalette bulunan diş hekimleri birliklerini profesyonel meslek amacına uygun olmaları konusunda ikna etmeyi başardı. Bu planda ki amacı diş hekimlerinin hizmet etmeyi düşündükleri eyaletlerde meslek standartlarını ve ayrıcalıklarını belirlemekti. Bu çabaların sonucunda 1952 yılında on eyaletteki diş hekimliği birliklerinin de desteğiyle Ulusal Diş Hekimliği Sınavı Kurulu, NDEB kuruldu.

Amacı

Kuruluşun amacı diş hekimliğine giriş şartlarını belirlemek, mesleğin standartlarını saptamak ve profesyonel anlamada meslek yeterlilik şartlarını oluşturmakla birlikte diş hekimliği mesleğini icra edecek olanların meslek sınavlarını yapmak ve profesyonel manada yeterli görünen ve mesleğe giriş sınavını da başarıyla geçen adaylara ruhsatlarını vermek olarak özetlenebilir.

Yapısı

NDEB tamamen bir sivil toplum kuruluşu olarak kurulmuş olup organizasyonun geliri sınava girecek adaylardan alınan sınav ücretlerinden gelmektedir.

NDEB kendi kararlarında özgür bir yapısı olsa da eyaletlerde bulunan diş hekimleri birlikleri kendi bünyelerinde atadıkları bir temsilcisi ile NDEB’de temsil edilirler. Dolayısıyla eyaletteki odalar/birliklerin NDEB’de sektörle ilgili alınan tüm kararlarda katkıları olmaktadır.

Kanada’daki Yabancı Diş Hekimlerinin Meslek Ruhsatı Alma İşlemi

Başka bir ülkede Kanada tarafından akredite olmayan bir diş hekimliği programı bitiren mezunlar Kanada’da Yeterlilik veya Lisans Bitirme Programı (Qualifying or Degree Completion Program) eğitim almak zorundalar ya da NDEB Denklik Prosesini bitirmeleri gerekmektedir. Denklik süreci adayın NDEB’nin yazılı ve uygulamalı sınavlarını (OSCE) başarıyla vermeleriyle bitiyor.

Denklik Alma Süreci

NDEB denklik başvurusu her sene yapılabilir. Başvuru ücreti 500 dolardır. Artık posta ile başvuru kabul edilmemektedir. Adaylar bu süreci internet üzerinden yapmak zorundalar. Aday önce NDEB’deki internet üzerinde kendisini ölçer (Web Based Self Assesment). Kendisini online test eden aday NDEB denklik sürecine başvurabilir. Önce Temel Bilgi Ölçümü (Assessment of Fundamental Knowledge) testine tabi olur. Bu süreçte kayıt ücretini yatırdıktan ve gerekli evrakları verdikten sonra süreç adayın Klinik Becerileri Testiyle (Assessment of Clinical Skills and Assessment of Clinical Judgement) devam eder. Standartlara uygunluğuna kanaat getirilen aday NDEB Sertifikalandırma Sürecine davet edilir. Bundan sonra mesleki standartlara uygun görülmeyen adaydan onaylı bir lisans bitirme programını tamamlaması beklenir. NDEB sertifikalandırma sürecine geçen adaylar ise yazılı ve uygulamalı olan OSCE sınavlarına alınır. Kanada’daki tüm diş doktoru olmak isteyenlerin girmek zorunda olduğu bu sınavlardan geçenler artık belge sahibi olmuş olurlar. Şimdi bu süre zarfında adayın karşılaşacağı testleri inceleyelim.

Online Self-Assessment

Denklik sürecinin ilk ayağını oluşturan bu sınava NDEB web sitesinde bulunan linkin http://www.ndeb.ca/quiz/ tıklanmasıyla ulaşılabiliyor. Ücretsiz olan bu sınav aslında adayın bir sonraki sınav olan Temel Bilgi Ölçümüne hazır olup olmadığının anlaşılmasına yardımcı oluyor. Quiz şeklinde hazırlanan sınav toplam 100 sorudan oluşuyor ve bitirilmesi için 2 saat süre veriliyor. Sınav sonucunda adaya sınav sonucu ve bazı tavsiylere veriliyor.

Assessment of Fundamental Knowledge

Çoktan seçmeli bir sınav şeklindedir. 2 kitapçık ve toplamda 300 sorudan oluşmaktadır. Her bir kitapçık için adaya 3 saat süre verilir. Test sabah ve öğleden sonra uygulanır. 75 ve üstü puan alanlar başarılı sayılırlar. NDEB’in internet sitesinde sınavla ilgili bilgilerin olduğu pdf dosyasına http://www.ndeb.ca/sites/default/files/AssessmentofFundamentalKnowledge2011.pdf linkinden ulaşılabilir.

Bu sınavda adaya anatomi, farmakoloji, orthodontics, bilimsel edebiyat, acil durumlar, enfeksiyon kontrolü, radyoloji ve ağız sağlığı vs. gibi konulardan sorular sorulur. Sınavla ilgili daha detaylı bilgi için test ile ilgili protokolün aday tarafından incelenmesi gerekir.

Bu sınava girebilmek için diş hekimliği yapmak isteyen adayın kayıt ve ücret işlemlerini bitirmesi gerekir.

Assessment of Clinical Skills

İki gün boyunca adayın genel klinik becerilerinin test edildiği bir uygulamadır. Diş doktoru adayı plastik manken üzerinde klinik becerilerini ve bilgisini göstermek zorundadır. Bu sınav hakkında daha fazla bilgi için Assessment of Clinical Skills Protocol belgesi incelenebilir. Linki için http://ndeb-dev.cyansolutions.com/sites/default/files/AssessmentofClinicalSkills2011.pdf

Bu iki günlük testte adaya bir adet hasta manken verilerek, class II amalgam preparation, anterior composite resin preparation, full metal crown preparation, ceramometal (porcelain fused to metal) crown preparation, endodontic access preparation on a molar tooth gibi prosedürlerin manken üzerinde uygulanması istenir.

Assessment of Clinical Judgment

Yazılı olarak uygulanan bu değerlendirme sınavı bir günde yapılmaktadır. Adaya 3 kitapçık verilir ve bu sınavda adaya anatomi, farmakoloji, orthodontics, bilimsel edebiyat, acil durumlar, enfeksiyon kontrolü, radyoloji ve ağız sağlığı vs. gibi konulardan sorular sorulur. Sınavla ilgili daha detaylı bilgi için test ile ilgili protokolün aday tarafından incelenmesi gerekir.

İlk iki kitapçıkta teşhis, tedavi planlaması ve klinik karar verme konularında, diğer kitapçıkta ise radyografik değerlendirme konularından aday profesyonel olarak değerlendirilir.

Yeterlik ve Lisans Tamamlama Programları

Kanada dışında diş hekimliği okuyup mesleğini icra eden adaylar akredite olmuş programları veya Lisans Tamamlama Programlarını bitirerek te Kanada’da NDEB’nin yazılı ve OSCE sınavlarına girmeye hak kazanabilirler.

Eyaletlerde bazı üniversitelerde diş hekimliği yeterlik ve lisans tamamlama programları vardır. Bu programlara başvurmak isteyen adaylar NDEB’nin yukarıda anlattığımız denklik sürecini bitirmek zorundadırlar. Aşağıdaki listelenen üniversitelerin diş hekimliği fakültelerinden yeterlik ve/veya lisans tamamlama programları hakkında bilgi isteyebilirsiniz.

Written Exam (NDEB Yazılı Sınavı)

Her biri 150 sorudan oluşan ve iki kitapçıktan oluşan bir sınavdır. Sabah ve öğleden sonra uygulanır. Hasta sağlık, ağız sağlığı, bilimsel edebiyat, kayıtlar, diş ilaçları, farmakoloji, fizyoloji, radyoloji, anatomi, acil durum, travma, implantlar, diş ağrıları, diş operasyonları ve etik kurallar vs gibi konulardan test edilir.

OSCE Sınavı

OSCE Objective Structured Clinical Examination gün içerisinde sabah ve öğleden sonra uygulanan istasyon tipli bir sınavdır. Her bir istasyonda vaka analizi, dental chart, fotoğraf, radyograf, casts ve model gibi sunulan bilgi ve materyallerle adayın karşılaştırma tarzı sorulara cevap vermesi beklenir. Sorularda sunulan 15’e kadar cevap içinden doğru olan bir cevabın bulunması gerekir.

Bazı istasyonlarda aday kendisine sağlanan bilgiler sonucunda hastaya Kanada’da genel olarak verilen uygun ilaçların yazılması da beklenir. Her bir istasyonda adayın cevap vermek için 5 dakikası vardır. OSCE sınavı ile ilgili olarak NDEB’nin hazırladığı protokol pdf dosyası incelenebilir. Dosya http://www.ndeb.ca/sites/default/files/OSCE-Protocol-2011.pdf adresinden ulaşılabilir. NDEB’nin yazılı ve OSCE sınavını başarıyla geçen adaylar NDEB sertifikası alarak bu süreci bitirmiş olurlar.

Ontario Eyaleti

NDEB’nin yazılı ve OSCE sınavlarını başarıyla veren diş doktoru adayı almış olduğu belge ile Federal düzeyde kabul görmüş olmaktadır. Bundan sonra mesleğini icra etmek istediği eyaletteki diş hekimliği birliğinden belge almak durumundadır.

Ontario Eyaletinde diş hekimliği mesleğinin profesyonel meslek odası Ontario Diş Hekimleri Odası’dır (the Royal College of Dental Surgeons of Ontario). Ontario Eyaletinde diş hekimliği mesleğine girişi, mesleğin eyalet içindeki standartlarını, şikayetlerin ve/veya soruşturmaların yapılması, gerektiğinde disiplin kovuşturmasının yapılması ve mesleğin etik kurallarının oluşturulması bu odanın görevlerinden bazılarıdır.

Ontario Eyaletinde -diğer eyaletlerde de olduğu gibi- diş hekimleri odasından kayıt belgesi alınmadan diş hekimliği yapılamaz. Kanada dışında diş hekimliği okumuş ve mesleği icra etmiş ve Kanada’da da diş hekimi olarak çalışmak isteyen kişiler ya 2 yıllık full-time yeterlik programını bitirecekler ya da yukarıda anlatmaya çalıştığımız NDEB’nin denklik başvurusu sürecini bitireceklerdir.

Yeterlik programları (qualifying programs) ayrıca lisans tamamlama programları (degree completion or advanced standing programs) veya uluslararası diş hekimi programları (Int’l Trained Dentists Program) veya uluslararası diş hekimleri yerleştirme programları (Int’l Dentist Advanced Placement Program) olarak da bilinirler.

8.000 diş hekiminin aktif olarak çalıştığı Ontario Eyaletinde diş hekimliği yapmak isteyen bir adayın bir diş hekimliği programını bitirmiş olması, NDEB’nin sınavlarını başarıyla geçip belge alması, İngilizce/Fransızca dillerinden birini iyi derecede bilmesi, eyaletin diş hekimleri odasının sınavını başarıyla geçmesi, Kanada vatandaşı veya daimi oturum müsaadesi olan bir göçmen olması gerekmektedir.

Tabii ki Ontario Eyaleti Diş Hekimleri Odasının web sitesinden www.rcdso.org adresinden en son bilgiler alınabilir.

Diş hekimliği alma süreci bazı yabancı doktorlar için yıldırıcı ve yorucu görülebilir. Bu süreçte adayın hatırı sayılır bir parayı harcaması gerekecektir. NDEB denklik süreci ortalama 7.000 Kanada doları tutarken, NDEB sınav ücreti 2.000 doların üstündedir. Bunlara meslek odası yıllık aidat da eklendiğinde maddi yatırım daha da belirginleşir.

Ülkeler arası meslek uygulamaları farklılık gösterdiği için bu süreç doğal karşılanmalıdır. Kanada’da uygulanan bir diş hekimliği meslek standardı ve hastalarında ülke şartlarına göre oluşmuş beklentileri vardır. Bu beklentilerin ışığında Kanada’daki yabancı diş doktorlarının Kanada’daki diş doktorları seviyesine getirilmesi ve Kanada’daki diş hekimliği hizmetleri standarlarına uyum süreci normal görülmelidir.

Kanada’ya gitmek isteyen diş hekimlerinin federal ve eyalet düzeyinde karşılaşacağı mesleki adımlar böyle özetlenebilir.

Bu süreci göz önüne alan diş hekimlerine başarılar dilerim.

Murat Kandemir (CMI & ICCRC Üyesi) 10/12/2011

Kanada’da Diş Hekimliği Fakülteleri

British Columbia

The University of British Columbia

Ms. Connie Reynolds, Manager, Student Services
Faculty of Dentistry
The University of British Columbia
278 - 2199 Wesbrook Mall
Vancouver, BC V6T 1Z3

Tel: 604-822-8063
Fax: 604-822-8279
E-mail: fodadms@interchange.ubc.ca

Alberta

University of Alberta

Ms. Melanie Grams, Administrator, Admissions
Department of Dentistry
Room #3028 Dentistry/Pharmacy Ctre (DPC)
University of Alberta
Edmonton, AB T6G 2N8

Tel: 780-492-1319
F ax: 780-492-7536
E-mail: melanie.grams@ualberta.ca

Manitoba

University of Manitoba

Jean Lyon, IDDP Coordinator
Faculty of Dentistry
University of Manitoba
D113 - 780 Bannatyne Avenue
Winnipeg, MB R3E 0W2

Tel: 204-977-5611
Fax: 204-789-3912
E-mail: dent_iddp@umanitoba.ca

Ontario

The University of Western Ontario

Mari Long, Academic Administrative Assistant
The University of Western Ontario
Schulich School of Medicine & Dentistry
Dental Sciences Building Room 1003
London, ON N6A 5C1

Tel: 519-661-2111
Fax: 519-661-3875
E-mail: itd.program@schulich.uwo.ca

The University of Toronto

Mrs. Margaret Edghill, Faculty Registrar
Faculty of Dentistry
The University of Toronto
124 Edward Street
Toronto, ON M5G 1G6

Tel: 416-979-4901-1-4374
Fax: 419-979-4944
E-mail: admissions.dental@utoronto.ca

Quebec

McGill University

Ms. Marie-Claude Loignon, Admissions and Recruitment Officer
Admissions Office
Advanced Standing Program
McGill University
Faculty of Dentistry
3550, University Street, room 203
Montreal, PQ H3A 2A7

Tel: 514-398-7203
Fax: 514-398-7220
E-mail: marie-claude.loignon@mcgill.ca

Université de Montréal

Madame Marie Nadeau, agente d’admission
Service de l'admission et du recrutement
Université de Montréal
Faculté de médecine dentaire
C.P. 6205, succursale Centre-ville
Montréal, PQ H3C 3T5

Tel: 514-343-7076
Fax: 514-343-5788
E-mail: marie.nadeau@umontreal.ca

Nova Scotia

Dalhousie University

Ms. Nancy Webb, Academic Manager
Faculty of Dentistry
Dalhousie University
5981 University Avenue
Halifax, NS B3H 3J5

Tel: 902-494-2824
Fax: 902-494-2527
E-mail: n.webb@dal.ca

Kanada’da Eyaletlerdeki Diş Hekimleri Odaları/Birlikleri

BRITISH COLUMBIA

Ms. Heather MacKay, Registrar

College of Dental Surgeons of British Columbia
1765 West, Suite 500 8th Avenue
Vancouver, BC V6J 5C6

Telephone: 604-736-3621
Fax: 604-734-9448
E-mail: info@cdsbc.org
Internet: www.cdsbc.org

ALBERTA

Dr. G. Thompson, Executive Director & Registrar

Alberta Dental Association & College
8230 - 105 Street, Suite 101
Edmonton, AB T6E 5H9

Telephone: 780-432-1012
Fax: 780-433-4864
E-mail: adaadmin@telusplanet.net
Internet: www.abda.ab.ca

SASKATCHEWAN

Dr. Bernie White, Registrar/CEO

College of Dental Surgeons of Saskatchewan
728 Spadina Crescent East, Suite 202
Saskatoon, SK S7K 4H7

Telephone: 306-244-5072
Fax: 306-244-2476
E-mail: cdss@saskdentists.com
Internet: www.saskdentists.com

MANITOBA

Dr. Marcel Van Woensel, Registrar

Manitoba Dental Association
698 Corydon Avenue, Suite 103
Winnipeg, MB R3M 0X9

Telephone: 204-988-5300
Fax: 204-988-5310
E-mail: office@manitobadentist.ca
Internet: www.manitobadentist.ca

ONTARIO

Mr. Irwin Fefergrad, Registrar

Royal College of Dental Surgeons of Ontario
6 Crescent Road, 5th Floor
Toronto, ON M4W 1T1

Telephone: 416-961-6555
Fax: 416-961-5814
E-mail: info@rcdso.org
Internet: www.rcdso.org

QUEBEC

Mrs. Caroline Daoust, Executive Director & Secretary

L'Ordre des dentistes du Québec
625 boul René-Lévesque O., 15ieme étage
Montréal, QC H3B 1R2

Telephone: 514-875-8511
Toll Free: 1-800-361-4887
Fax: 514-393-9248
E-mail : dirgen@odq.qu.ca
Internet: www.ordredesdentistesduquebec.qc.ca

NEW BRUNSWICK

Mr. Daniel Leger, Registrar

New Brunswick Dental Society
520 King St., HSBC Place, Suite 820
P.O. Box 488, Station A
Fredericton, NB E3B 4Z9

Telephone: 506-452-8575
Fax: 506-452-1872
E-mail: nbds@nb.aibn.com
Internet: www.nbdental.com

PRINCE EDWARD ISLAND

Dr. R.D. Wenn, Registrar

Dental Council of Prince Edward Island
184 Belvedere Avenue
Charlottetown, PE C1A 2Z1

Telephone: 902-892-4470
E-mail: dapei@pei.sympatico.ca

NOVA SCOTIA

Dr. William MacInnis, Registrar

Provincial Dental Board of Nova Scotia
1559 Brunswick Street, Suite 102
Halifax, NS B3J 2G1

Telephone: 902-420-0083
Fax: 902-492-0301
E-mail: info@pdbns.ca
Internet: www.pdbns.ca

NEWFOUNDLAND

Dr. Paul O'Brien, Secretary-Registrar

Newfoundland Dental Board
6th Floor, The Fortis Building
139 Water Street
St. John's, NF A1C 1B2

Telephone: 709-579-2391
Fax: 709-579-2392
E-mail: nldb@nf.aibn.com

NORTHWEST TERRITORIES

Inquiries regarding dental licensure in the Northwest Territories should be addressed to:
Mrs. Jeannette Hall, Registrar
Health Professional Licensing

Department of Health & Social Services
8th Floor Centre Square Tower Box 1320
Yellowknife, NT X1A 2L9

Telephone: 867-920-8058
Fax: 867-873-0484
Website: www.hlthss.gov.nt.ca
E-mail: professional_licensing@gov.nt.ca

YUKON

Inquiries regarding dental licensure in the Yukon should be addressed to:
Ms. Cindy Loverin, Licensing & Intake Officer
Consumer Services C-5

Department of Community Services
P.O. Box 2703
Whitehorse, YT Y1A 2C6

Telephone: 867-667-5111
Fax: 867-667-3609
E-mail: consumer@gov.yk.ca

Makalede Sıklıkla Geçen Terimler

Federal Skilled Worker Category : Federal Nitelikli Eleman Kategorisi

The National Dental Examining Board of Canada (NDEB) : Kanada Ulusal Diş Hekimliği Sınavı Kurulu

Qualifying or Degree Completion Program : Yeterlilik veya Lisans Bitirme Programı

Web Based Self Assessment : Adayın Internet Üzerinde yaptığı şahsi yeterlilik ölçümü

Assessment of Fundamental Knowledge : Temel Bilgi Ölçümü

Assessment of Clinical Skills and Assessment of Clinical Judgement : Adayın Klinik Becerilerinin ve Klinik Muhakemesinin Ölçümü