Hükümetin “ülkeye
ayak basar basmaz topluma entegre olabilecek” nitelikli göçmenlerin
Kanada’ya yerleşmelerine olanak verecek olan Federal Nitelikli Eleman
Programının, FSW (Federal Skilled Worker
Program) revize edilmiş hali kamuoyuna duyuruldu.
Kanada’nın en büyük ekonomik göçmenlik programı
olan ve puanlama sistemi ile Kanada’ya gitmek isteyen birçok kişiye göçmenlik
fırsatı sağlayan Kanada Federal Nitelikli Eleman Programı alınan bir kararla 1
Ocak 2013’e kadar durdurulmuştu. Bu süre zarfında revize edileceği duyurulan
FSW programı ülkenin içinde bulunduğu ekonomik koşullara uygun olarak yeniden
gözden geçirildi.
Bu yazımızda revize edilerek hazırlanan taslak FSW
programını inceleyeceğiz. Dil puanının en önemli faktör olarak göze çıktığı
yeni taslakta daha genç göçmen adaylarının hedeflendiği dikkatlerden kaçmıyor.
Ayrıca Kanada iş tecrübesine ek puan verilirken uluslararası iş tecrübesinden
alınacak puanda da indirime gidiliyor. Kanada’dan alınacak bir iş teklifi ile
gitme prosedürünün de basitleştirildiği göze çarparken göçmen adayının eşinin
İngilizce/Fransızca düzeyi ve Kanada iş tecrübesi ek puan alınabilecek diğer
artı etkenlerden.
Taslak FSW programında en göze çarpan diğer önemli
madde de FSW’den başvuracak adayın eğitiminin Kanada’da bağımsız bir kurum
tarafından değerlendirilmesi zorunluluğu olarak öne çıkmakta. Kanada Göçmenlik
Bakanlığı, CIC (Citizenship and
Immigration Canada) tarafından kabul edilen kurumlarca Kanada dışında
aldığı eğitimi değerlendirmeye tabi tutulan adaylara eğitimleri için puan
verilecek.
Bazı zanaatkar mesleklere özel olarak yeni
oluşturulan Federal Skilled Trades Programı ve Kanada Tecrübe Sınıfı, CEC, (Canadian Experience Class) ve öngörülen
değişikliklerinde bulunduğu yönetmelik değişikliklerini de içeren taslak FSW
programı Kanada Resmi Gazetesinde yayınlandı. Bakanlık ilgili olan her kurum ve
kuruluştan bu konuda öneri ve katkı bekliyor. Taslak metinin 2012 sonuna doğru
tekrar son bir kez daha yayınlanması ve Ocak 2013’te yürürlüğe girmesi
bekleniyor.
Hedef
Kitle 18-35
Aslında hazırlanan yeni taslak FSW programında
hükümetin 18-35 yaş arası genç göçmen adaylarını hedef aldığını söylemek yanlış
olmaz. Yeni kurallarla 18-35 yaş arası göçmen adayları maksimum 12 puan
alabilecekken 47 ve üstü göçmen adaylara yaş için herhangi bir puan
verilmeyecek.
Eleştiriler üzerine hükümet genç insanların
Kanada’da yaşlı kişilere göre daha başarılı olacaklarına dair açık bilimsel kanıtlar
üzerine hareket ettiklerini belirtti. Fakat hükümetin puanlama sisteminin daha
esnek olması gerektiğine inananlarda hayli fazla. Kanada’da ki yaşlı nüfusun
hükümeti böyle bir politikaya ittiğine inanılıyor.
Hükümet yeni hazırladığı taslak FSW programında
öngördüğü değişiklikler için birçok akademik araştırmayı referans gösterdi.
Revize edilmiş Federal Nitelikli Eleman Sınıfından
idareciler, profesyoneller ve teknik meslek sahipleri başvurabilecek. Baazı zanaatkar
meslek sahipleri her ne kadar FSW programından başvurabileceklerse de onlara
özel olarak tasarlanmış FSW programının Federal Skilled Trades kısmından da
başvurularını yapabilecekler. Kanada içinde çalışan işçiler de revize edilen
Kanada Tecrübe Sınıfı programından yararlanabilecekler.
Kanada’ya varmadan önce göçmen adaylarının
eğitimlerinin Kanada’da bir kurum tarafından değerlendirilmeye alınması, revize
edilen yaş puanlama sistemi, İngilizce/Fransızca dil bilgisi ölçümü ve
geliştirilmiş uyum faktörleri sayesinde FSW programının Kanada’nın ihtiyacını
hissettiği genç ve ekonomik olarak en hızlı şekilde iş dünyasına angaje olacak
kişilerin Kanada’ya gelmesine olanak sağlayacağına inanılıyor.
Bilindiği gibi FSW programında aday bir puanlama
sistemine dahil edilmekte ve eğitimi, yaşı, iş tecrübesi, İngilizce/Fransızca
dil bilgisi, Kanada’dan bir iş teklifinin olup olmadığı ve diğer uyum
faktörlerinden (daha önce Kanada’da
çalışıp çalışmadığı, eşinin eğitim ve Kanada’da iş tecrübesi vs.) puan
almaktadır. Bu sayılan faktörlerden 100 üzerinden en az 67 puan alan aday FSW
programından başvurusunu yapabiliyordu.
2011 yılında Kanada gelen göçmenlerin %37’si (20.549 başvuru sahibi ve 36.728 kişi de
aile ferdi) FSW kanalıyla göçmenlik şansını yakalamıştı. Buna karşılık
2008’den beri yürürlükte olan ve revize edilen Kanada Tecrübe Sınıfı, CEC,
programından Kanada’ya daimi ikamet sahibi olanlar da tüm göçmenlik
başvurularının %4’ünü (3.973 başvuru
sahibi ve 2.049 aile ferdi) oluşturdu.
Bakanlığın referans gösterdiği birçok araştırmaya
göre yüksek eğitim seviyesi olan yeni göçmenlerin işsizlik ve düşük ücretle
çalıştırılma oranı Kanada’da doğumlu çalışanlara göre daha fazla. Uluslararası
yüksek eğitim almış göçmen adaylarının karşılaştığı en önemli engeller dil
becerilerinin yetersiz olması, yabancı eğitim seviyelerinin Kanada’da tam
olarak sayılmaması ve Kanada iş tecrübesi eksikliği.
Kanada Göçmenlik Bakanlığı ilk olarak 2010’da FSW
programını incelemeye almıştı. İnceleme sonucunda programın genel olarak
başarılı olduğu fakat bazı kısımlarının iyileştirmeye ihtiyacı olduğu konusunda
görüş birliğine varıldı. Değerlendirme sonucunda FSW programı ile ülkeye
gelenlerin % 22’si Kanada’da çalıştıkları işlerden çokta memnun olmadıklarını
belirtti. Kanada’da çalıştıkları işlerinden memnun olmayanlar dil sorunu,
çalışmak istedikleri alanda hemen iş bulamamaları ve Kanada dışında aldıkları
eğitimlerinin ve iş tecrübelerinin Kanada içinde tanınmaması gibi sorunları Kanada’da
karşılaştıkları en büyük engeller olarak tanımladılar. Tabii bu araştırma sonuçları bu konudaki akademik araştırma
sonuçlarını da doğruladı. FSW programında özellikle Kanada resmi dillerinden
birine tam hakim olunması gerekliliği konusunda görüş birliği oluşturdu. Şimdi
taslak FSW programını inceleyelim.
İdareciler,
Profesyoneller ve Teknisyenler için Revize Edilen FSW Puanlama Sistemi
1-Dil
Puanı
CIC birçok akademik araştırma sonucunda dil
yeteneğinin FSW programı için çok önemli olduğuna karar verdi. Artık tüm adaylardan
minimum dil düzeyi aranacak. Bu minimum dil düzeyi Kanada Dil Seviyesi Bandı,
CLB (Canadian Language Benchmark) 7
olarak (konuşma, anlama, okuma ve yazma
seviyelerinde) belirlendi. CLB 7 seviyesi “orta derecede dil seviyesi” anlamına geliyor. CLB yetişkin
göçmenlerin İngilizce ve Fransızca dil seviyelerini ölçmek için kullanılan
Resmi Kanada Dil Yeterlik Standardı olarak kabul edilmektedir. Adaya dil için
verilecek puanlama sistemi de değişti. Önceki sistemde maksimum 16 puan
alabilen aday yeni sistemde bir resmi dilden en fazla 24 puan alabilecek.
Yani toparlarsak dil için alınabilecek maksimum
puan 28 olacak. 1. resmi dil için aday maksimum 24 puan alabilecekken eğer
ikinci dil varsa ondan da alabileceği maksimum puan 4 olacak. Adayın
İngilizce/Fransızca dillerinden birinde minimum CLB 7 seviyesinde (orta derecede dil seviyesi) olması
gerekiyor.
2-Yaş
Puanı
Revize edilen FSW programı genç işçilere daha
fazla odaklanıyor. 45 ve üstü göçmenlerin işsizlik oranlarının genç işçilere
göre yüksek olması Bakanlığı harekete geçirdi. Revize edilen yeni taslakta
yaştan alınabilecek en yüksek puan 12 olacak. 18-35 yaş arası olan göçmen adayı
en yüksek olan 12 puanı alacak. 36 yaşındaki aday 11 puan alabilecekken 37
yaşındaki adaya 10 puan verilecek yani 35 yaş üstü her yaş için -1 puan almış
olacak. 47 yaş ve üstü adaya yaş kriterinden herhangi bir puan verilmeyecek.
3-İş
Tecrübesi Puanı
Kanada’ya yeni gelen göçmenin Kanada dışında
edindiği iş tecrübesi genel olarak Kanada işverenleri tarafından pek de
tanınmıyor. Kanada tecrübesi eksikliği yeni gelen göçmenin Kanada’da yaşayacağı
en büyük handikap olarak tanımlanıyor. CIC iş tecrübesinden alınacak maksimum
21 puanı 15’e düşürmeyi tasarlıyor. Maksimum 15 puanı alabilmek içinde en az 4
yıl yerine 6 yıl çalışma tecrübesi göstermek gerekiyor.
Kısaca 1 yıllık iş tecrübesi 9 puan olacak ve 2-3
yıl arası iş tecrübesi 11 puana tekabül edecek. Aday 4-5 yıl arası iş tecrübesi
gösterirse bu 13 puan anlamına gelecek. Adayın 6 yıl ve üstü iş tecrübesi bu
kriterde alınacak en yüksek olan 15 puanı adaya kazandıracak.
4-Eğitim
Değerlendire Raporu Alınması Zorunluluğu ve Verilecek Eğitim Puanları
Bilindiği gibi FSW programında adayın eğitim puanı
almış olduğu eğitim yılı sayısına göre veriliyordu. En az 17 sene okuyup
Doktora veya Yüksek Lisans yapan aday 25 puan alıyorken lise mezunu adaya 5
puan veriliyordu.
Hazırlanan taslakta aday eğitimden yine maksimum
25 puan alabilecek. Yalnız adaydan yabancı eğitimleri ölçme ve değerlendirmede
uzman bir kurumdan yabancı eğitimlerinin tam bir denklik raporu başvuruda
istenecek. CIC tarafından akredite edilmiş bir kurum veya kuruluş tarafından
hazırlanacak eğitim değerlendirme raporu sonucunda adaya eğitim puanı
verilecek. Kanada’da karşılığı ya da denkliği bulunmayan eğitim/öğretimden
maalesef puan alınamayacak.
Eğitim puanları ise şöyle verilecek. Lise mezunu
aday 5 puan, bir yıl lise sonrası eğitimi olan aday ise 15 puan ve 2 yıl lise
sonrası eğitim alan aday 19 puan alabilecek. Adayın 3 yıl ve daha fazla lise
sonrası eğitimi varsa 21 puan, biri en az 3 yıllık olan en az 2 lise sonrası
eğitimi varsa 22 puan ve Master sahibi adaylar 23 puana kavuşacak. Doktora
seviyesindeki aday ise en yüksek olan 25 puanı garantileyecek.
Başvuran kişinin mesleği eğer Kanada’da bir oda ya
da organizasyon tarafından düzenlemeye tabi bir meslek ise aday o kurum veya
kuruluştan (meslek odası/birliği vs.) kendi eğitiminin Kanada’da o mesleği icra
edebilmesine yeterli olduğuna dair bir değerlendirme raporu almalıdır. Adayın
ilgili kurum veya kuruluştan aldığı değerlendirme raporunda adayın eğitiminin
Kanada’da mesleğini icra etmesine yeterli olmadığı yönünde bir bilgi olursa
adayın mesleğinde FSW’den başvurusu alınmayacak.
5-Onaylı
İş Teklifi Süreci ve Sahte İş Tekliflerini Azaltmak
Yapılan akademik çalışmalar göstermiştir ki
Kanada’ya iş teklifi ile gidenlerin başarı oranı hayli yüksek. Kanada’ya iş
teklifi olamadan gidenlere göre kazançları ilk üç yıl için oldukça iyi durumda
olmakta.
Buna karşın ayarlanmış iş tekliflerinin onay
sürecinin sahte iş tekliflerinin fazlalığı yüzünden yeninden düzenlenmesi gerektiği
ve bu yüzden iş tekliflerinin iyi değerlendirilmesinin önemi vurgulandı.
CIC’den ayarlanmış iş tekliflerinin HRSDC (Human
Resources and Skills Developlent Canada) tarafından onay sürecinin
iyileştirilmesi de istendi.
Yeni düzenleme ile işverenler geçici işçi veya FSW
başvurusu ile daimi ikamet başvurusunda bulunacak işçiler için HRSDC’ye işgücü
pazari fikri, LMO (Labour Market Opinion)
başvurusunda bulunmak zorunda kalacaklar. Sürecin böyle tasarlanmasında ki
sebepler arasında programın işlevselliğini sağlamak, Kanada iş gücü piyasasının
asıl ihtiyacını hissettiği işçilerin Kanada’ya yasal olarak ayak basmalarını
sağlamak ve sahte iş tekliflerinin önüne geçilmesi var. Pozitif ya da nötr bir
LMO alan FSW başvuru sahipleri puanlama sisteminden 15 puan alabilecekler.
6-Uyumluluk
Faktörü
Bu faktörden alınacak en üst puan 10’dur. Daha
önce Kanada’da en az 1 yıl iş tecrübesi olan FSW başvuru sahipleri uyum
faktöründen 10 puan alabilecekler. Daha önce Kanada’da en az 2 yıl tam zamanlı
eğitim almış kişiler (başvuran veya eşi) ise sadece 5 puan alabilecek. Eşin
Kanada’da daha önce çalışmış olması durumunda başvuran kişiye 5 puan daha
verilecek. Ayarlanmış işi olanlar 5 puan
alabilecekken Kanada’da 18 yaşından büyük bir akrabası olanlar da 5 puan
kazanmış olacak.
Daha önce FSW başvurusu yapan kişinin eşine Kanada
dışı eğitiminden dolayı ek puan veriliyordu. Vize görevlileri başvuru
sahiplerinin eşlerinin çoğunun aldıkları eğitim alanında hiç çalışmadıklarını
tespit ettiler. Bu durum CIC’yi eşlerin aldıkları eğitimlerinden çok
İngilizce/Fransızca dil bilgilerinden puan verymeye itti. Kanada resmi
dillerinden birisini bilmenin Kanada’da ki hayata daha hızlı entegre olmanın
kapısını açan önemli faktör olduğuna inanan CIC bundan sonra başvuran kişiye
eşinin İngilizce/Fransızca dil bilmesi durumunda (CLB 4 seviyesi) maksimum 5 ek puan verecek. Yalnız tekrar
belirtelim uyumluluk faktöründen alınabilecek en yüksek puan sayısı 10’dur.
Kanada’ya
Yerleşme İçin Gerekli Para Tutarı
Kanada’da çalışan veya çalışma izni olan kişiler
Kanada iş gücü piyasasına girebilme ve ekonomik olarak kendilerine bakabilecek
durumda olduklarını kanıtlamış sayılmaktalar. Kanada dışında FSW başvurusu
yapanlar Kanada’da iş bulana kadar maddi olarak kendilerine bakabilecek durumda
olduklarını kanıtlamak zorundalar. Daha önceki programda da var olan bu
uygulama ile başvuran kişi Kanada’da kullanabileceği bir miktar (para miktarı
aile büyüklüklerine göre CIC tarafından belirlenmektedir) parası olduğunu
kanıtlamak zorundadır.
Tasarlanan
Yeni Skilled Trades Sınıfı
Ulusal Meslek Sınıflandırması, NOC’de (National Occupational Classification) B
klasmanında ki meslek sahipleri –endüstriyel,
elektrik ve inşaat işleri, bakım ve ekipman operatörlüğü, formenler, doğal
kaynaklar endüstrisinde teknik meslekler, tarım ve ilgili üretim alanları,
işleme ve üretim sektörü, merkez kontrol operatörleri, şef ve aşçılar, fırın ve
kasaplar gibi– Federal Skilled
Trades kapsamında değerlendirilmek için aşağıdaki minimum şartları taşımak
zorundalar.
1-En az bir yıllık olan bir iş teklifi almış olmak
ya da bir eyalet ya da bölgeden çıraklık kalifiye sertifikası almış olmak,
2-İngilizce konuşma, okuma, yazma ve anlama
seviyesi bir test sonucu ile ispatlanarak kabul edilebilir düzeyde olduğunu (CLB 5 seviyesi) kanıtlamak,
3-İşinde son beş yıl içersinde edinilmiş en az 24
aylık bir tecrübesinin olması (iş tecrübesi eğitim ve/veya sertifikasyon
alımından sonra olmalı),
4-Kalifikasyonu/becerileri mesleğinin NOC kodunda
belirtilen minimum şartlara uygun olmalı.
Kanada
Tecrübe Sınfı Programında (CEC) Güncelleme
Yeni taslak metin CEC programında da bir takım
güncellemeleri içeriyor. Kanada Tecrübe Sınıfından başvuracak olan adaylardan NOC
0, A ve B türü işlerden istenen en az 24 aylık iş tecrübesi şartı 12 aya
düşürülüyor. Son 36 ay içerisinde edinilen en az 12 aylık iş tecrübesi şartı bu
klasmanda başvurusunu yapmak isteyen birçok kişiye kolaylık sağlayacak.
Dil yeterliliğine oldukça önem veren CIC, NOC 0 ve
A türü işleri yapanlardan CLB 7 seviyesinde (orta derecede dil seviyesi) ve NOC
B türü meslek sahiplerinden de CLB 5 seviyesinde (orta seviye öncesi) dil yeterliği arayacak.
Kanada yasalarına göre yukarıda açıklamaya çalıştığımız
düzenlemelerin yürürlüğe girmesi 2012 yılının sonlarına doğru Resmi Gazetede
son halinin yayınlamasıyla mümkün olacaktır. Ayrıca CIC yeni meslek listesini
ve kota durumlarını önümüzdeki aylarda açıklayacaktır. FSW programı üzerinde
her türlü değişikliği takip etmeye devam ediyoruz.
Murat Kandemir, 31 Ağustos 2012, (Member of ICCRC)