Revize Edilen Taslak Federal Nitelikli Eleman Programı (FSW)

Hükümetin “ülkeye ayak basar basmaz topluma entegre olabilecek” nitelikli göçmenlerin Kanada’ya yerleşmelerine olanak verecek olan Federal Nitelikli Eleman Programının, FSW (Federal Skilled Worker Program) revize edilmiş hali kamuoyuna duyuruldu.

Kanada’nın en büyük ekonomik göçmenlik programı olan ve puanlama sistemi ile Kanada’ya gitmek isteyen birçok kişiye göçmenlik fırsatı sağlayan Kanada Federal Nitelikli Eleman Programı alınan bir kararla 1 Ocak 2013’e kadar durdurulmuştu. Bu süre zarfında revize edileceği duyurulan FSW programı ülkenin içinde bulunduğu ekonomik koşullara uygun olarak yeniden gözden geçirildi.

Bu yazımızda revize edilerek hazırlanan taslak FSW programını inceleyeceğiz. Dil puanının en önemli faktör olarak göze çıktığı yeni taslakta daha genç göçmen adaylarının hedeflendiği dikkatlerden kaçmıyor. Ayrıca Kanada iş tecrübesine ek puan verilirken uluslararası iş tecrübesinden alınacak puanda da indirime gidiliyor. Kanada’dan alınacak bir iş teklifi ile gitme prosedürünün de basitleştirildiği göze çarparken göçmen adayının eşinin İngilizce/Fransızca düzeyi ve Kanada iş tecrübesi ek puan alınabilecek diğer artı etkenlerden.

Taslak FSW programında en göze çarpan diğer önemli madde de FSW’den başvuracak adayın eğitiminin Kanada’da bağımsız bir kurum tarafından değerlendirilmesi zorunluluğu olarak öne çıkmakta. Kanada Göçmenlik Bakanlığı, CIC (Citizenship and Immigration Canada) tarafından kabul edilen kurumlarca Kanada dışında aldığı eğitimi değerlendirmeye tabi tutulan adaylara eğitimleri için puan verilecek.

Bazı zanaatkar mesleklere özel olarak yeni oluşturulan Federal Skilled Trades Programı ve Kanada Tecrübe Sınıfı, CEC, (Canadian Experience Class) ve öngörülen değişikliklerinde bulunduğu yönetmelik değişikliklerini de içeren taslak FSW programı Kanada Resmi Gazetesinde yayınlandı. Bakanlık ilgili olan her kurum ve kuruluştan bu konuda öneri ve katkı bekliyor. Taslak metinin 2012 sonuna doğru tekrar son bir kez daha yayınlanması ve Ocak 2013’te yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Hedef Kitle 18-35

Aslında hazırlanan yeni taslak FSW programında hükümetin 18-35 yaş arası genç göçmen adaylarını hedef aldığını söylemek yanlış olmaz. Yeni kurallarla 18-35 yaş arası göçmen adayları maksimum 12 puan alabilecekken 47 ve üstü göçmen adaylara yaş için herhangi bir puan verilmeyecek.

Eleştiriler üzerine hükümet genç insanların Kanada’da yaşlı kişilere göre daha başarılı olacaklarına dair açık bilimsel kanıtlar üzerine hareket ettiklerini belirtti. Fakat hükümetin puanlama sisteminin daha esnek olması gerektiğine inananlarda hayli fazla. Kanada’da ki yaşlı nüfusun hükümeti böyle bir politikaya ittiğine inanılıyor. 

Hükümet yeni hazırladığı taslak FSW programında öngördüğü değişiklikler için birçok akademik araştırmayı referans gösterdi.

Revize edilmiş Federal Nitelikli Eleman Sınıfından idareciler, profesyoneller ve teknik meslek sahipleri başvurabilecek. Baazı zanaatkar meslek sahipleri her ne kadar FSW programından başvurabileceklerse de onlara özel olarak tasarlanmış FSW programının Federal Skilled Trades kısmından da başvurularını yapabilecekler. Kanada içinde çalışan işçiler de revize edilen Kanada Tecrübe Sınıfı programından yararlanabilecekler.

Kanada’ya varmadan önce göçmen adaylarının eğitimlerinin Kanada’da bir kurum tarafından değerlendirilmeye alınması, revize edilen yaş puanlama sistemi, İngilizce/Fransızca dil bilgisi ölçümü ve geliştirilmiş uyum faktörleri sayesinde FSW programının Kanada’nın ihtiyacını hissettiği genç ve ekonomik olarak en hızlı şekilde iş dünyasına angaje olacak kişilerin Kanada’ya gelmesine olanak sağlayacağına inanılıyor.

Bilindiği gibi FSW programında aday bir puanlama sistemine dahil edilmekte ve eğitimi, yaşı, iş tecrübesi, İngilizce/Fransızca dil bilgisi, Kanada’dan bir iş teklifinin olup olmadığı ve diğer uyum faktörlerinden (daha önce Kanada’da çalışıp çalışmadığı, eşinin eğitim ve Kanada’da iş tecrübesi vs.) puan almaktadır. Bu sayılan faktörlerden 100 üzerinden en az 67 puan alan aday FSW programından başvurusunu yapabiliyordu. 

2011 yılında Kanada gelen göçmenlerin %37’si (20.549 başvuru sahibi ve 36.728 kişi de aile ferdi) FSW kanalıyla göçmenlik şansını yakalamıştı. Buna karşılık 2008’den beri yürürlükte olan ve revize edilen Kanada Tecrübe Sınıfı, CEC, programından Kanada’ya daimi ikamet sahibi olanlar da tüm göçmenlik başvurularının %4’ünü (3.973 başvuru sahibi ve 2.049 aile ferdi) oluşturdu.

Bakanlığın referans gösterdiği birçok araştırmaya göre yüksek eğitim seviyesi olan yeni göçmenlerin işsizlik ve düşük ücretle çalıştırılma oranı Kanada’da doğumlu çalışanlara göre daha fazla. Uluslararası yüksek eğitim almış göçmen adaylarının karşılaştığı en önemli engeller dil becerilerinin yetersiz olması, yabancı eğitim seviyelerinin Kanada’da tam olarak sayılmaması ve Kanada iş tecrübesi eksikliği.

Kanada Göçmenlik Bakanlığı ilk olarak 2010’da FSW programını incelemeye almıştı. İnceleme sonucunda programın genel olarak başarılı olduğu fakat bazı kısımlarının iyileştirmeye ihtiyacı olduğu konusunda görüş birliğine varıldı. Değerlendirme sonucunda FSW programı ile ülkeye gelenlerin % 22’si Kanada’da çalıştıkları işlerden çokta memnun olmadıklarını belirtti. Kanada’da çalıştıkları işlerinden memnun olmayanlar dil sorunu, çalışmak istedikleri alanda hemen iş bulamamaları ve Kanada dışında aldıkları eğitimlerinin ve iş tecrübelerinin Kanada içinde tanınmaması gibi sorunları Kanada’da karşılaştıkları en büyük engeller olarak tanımladılar.  Tabii bu araştırma sonuçları bu konudaki akademik araştırma sonuçlarını da doğruladı. FSW programında özellikle Kanada resmi dillerinden birine tam hakim olunması gerekliliği konusunda görüş birliği oluşturdu. Şimdi taslak FSW programını inceleyelim.

İdareciler, Profesyoneller ve Teknisyenler için Revize Edilen FSW Puanlama Sistemi

1-Dil Puanı

CIC birçok akademik araştırma sonucunda dil yeteneğinin FSW programı için çok önemli olduğuna karar verdi. Artık tüm adaylardan minimum dil düzeyi aranacak. Bu minimum dil düzeyi Kanada Dil Seviyesi Bandı, CLB (Canadian Language Benchmark) 7 olarak (konuşma, anlama, okuma ve yazma seviyelerinde) belirlendi. CLB 7 seviyesi “orta derecede dil seviyesi” anlamına geliyor. CLB yetişkin göçmenlerin İngilizce ve Fransızca dil seviyelerini ölçmek için kullanılan Resmi Kanada Dil Yeterlik Standardı olarak kabul edilmektedir. Adaya dil için verilecek puanlama sistemi de değişti. Önceki sistemde maksimum 16 puan alabilen aday yeni sistemde bir resmi dilden en fazla 24 puan alabilecek.

Yani toparlarsak dil için alınabilecek maksimum puan 28 olacak. 1. resmi dil için aday maksimum 24 puan alabilecekken eğer ikinci dil varsa ondan da alabileceği maksimum puan 4 olacak. Adayın İngilizce/Fransızca dillerinden birinde minimum CLB 7 seviyesinde (orta derecede dil seviyesi) olması gerekiyor.

2-Yaş Puanı

Revize edilen FSW programı genç işçilere daha fazla odaklanıyor. 45 ve üstü göçmenlerin işsizlik oranlarının genç işçilere göre yüksek olması Bakanlığı harekete geçirdi. Revize edilen yeni taslakta yaştan alınabilecek en yüksek puan 12 olacak. 18-35 yaş arası olan göçmen adayı en yüksek olan 12 puanı alacak. 36 yaşındaki aday 11 puan alabilecekken 37 yaşındaki adaya 10 puan verilecek yani 35 yaş üstü her yaş için -1 puan almış olacak. 47 yaş ve üstü adaya yaş kriterinden herhangi bir puan verilmeyecek.

3-İş Tecrübesi Puanı

Kanada’ya yeni gelen göçmenin Kanada dışında edindiği iş tecrübesi genel olarak Kanada işverenleri tarafından pek de tanınmıyor. Kanada tecrübesi eksikliği yeni gelen göçmenin Kanada’da yaşayacağı en büyük handikap olarak tanımlanıyor. CIC iş tecrübesinden alınacak maksimum 21 puanı 15’e düşürmeyi tasarlıyor. Maksimum 15 puanı alabilmek içinde en az 4 yıl yerine 6 yıl çalışma tecrübesi göstermek gerekiyor.

Kısaca 1 yıllık iş tecrübesi 9 puan olacak ve 2-3 yıl arası iş tecrübesi 11 puana tekabül edecek. Aday 4-5 yıl arası iş tecrübesi gösterirse bu 13 puan anlamına gelecek. Adayın 6 yıl ve üstü iş tecrübesi bu kriterde alınacak en yüksek olan 15 puanı adaya kazandıracak.

4-Eğitim Değerlendire Raporu Alınması Zorunluluğu ve Verilecek Eğitim Puanları

Bilindiği gibi FSW programında adayın eğitim puanı almış olduğu eğitim yılı sayısına göre veriliyordu. En az 17 sene okuyup Doktora veya Yüksek Lisans yapan aday 25 puan alıyorken lise mezunu adaya 5 puan veriliyordu.

Hazırlanan taslakta aday eğitimden yine maksimum 25 puan alabilecek. Yalnız adaydan yabancı eğitimleri ölçme ve değerlendirmede uzman bir kurumdan yabancı eğitimlerinin tam bir denklik raporu başvuruda istenecek. CIC tarafından akredite edilmiş bir kurum veya kuruluş tarafından hazırlanacak eğitim değerlendirme raporu sonucunda adaya eğitim puanı verilecek. Kanada’da karşılığı ya da denkliği bulunmayan eğitim/öğretimden maalesef puan alınamayacak.

Eğitim puanları ise şöyle verilecek. Lise mezunu aday 5 puan, bir yıl lise sonrası eğitimi olan aday ise 15 puan ve 2 yıl lise sonrası eğitim alan aday 19 puan alabilecek. Adayın 3 yıl ve daha fazla lise sonrası eğitimi varsa 21 puan, biri en az 3 yıllık olan en az 2 lise sonrası eğitimi varsa 22 puan ve Master sahibi adaylar 23 puana kavuşacak. Doktora seviyesindeki aday ise en yüksek olan 25 puanı garantileyecek. 

Başvuran kişinin mesleği eğer Kanada’da bir oda ya da organizasyon tarafından düzenlemeye tabi bir meslek ise aday o kurum veya kuruluştan (meslek odası/birliği vs.) kendi eğitiminin Kanada’da o mesleği icra edebilmesine yeterli olduğuna dair bir değerlendirme raporu almalıdır. Adayın ilgili kurum veya kuruluştan aldığı değerlendirme raporunda adayın eğitiminin Kanada’da mesleğini icra etmesine yeterli olmadığı yönünde bir bilgi olursa adayın mesleğinde FSW’den başvurusu alınmayacak.

5-Onaylı İş Teklifi Süreci ve Sahte İş Tekliflerini Azaltmak

Yapılan akademik çalışmalar göstermiştir ki Kanada’ya iş teklifi ile gidenlerin başarı oranı hayli yüksek. Kanada’ya iş teklifi olamadan gidenlere göre kazançları ilk üç yıl için oldukça iyi durumda olmakta.

Buna karşın ayarlanmış iş tekliflerinin onay sürecinin sahte iş tekliflerinin fazlalığı yüzünden yeninden düzenlenmesi gerektiği ve bu yüzden iş tekliflerinin iyi değerlendirilmesinin önemi vurgulandı. CIC’den ayarlanmış iş tekliflerinin HRSDC (Human Resources and Skills Developlent Canada) tarafından onay sürecinin iyileştirilmesi de istendi.

Yeni düzenleme ile işverenler geçici işçi veya FSW başvurusu ile daimi ikamet başvurusunda bulunacak işçiler için HRSDC’ye işgücü pazari fikri, LMO (Labour Market Opinion) başvurusunda bulunmak zorunda kalacaklar. Sürecin böyle tasarlanmasında ki sebepler arasında programın işlevselliğini sağlamak, Kanada iş gücü piyasasının asıl ihtiyacını hissettiği işçilerin Kanada’ya yasal olarak ayak basmalarını sağlamak ve sahte iş tekliflerinin önüne geçilmesi var. Pozitif ya da nötr bir LMO alan FSW başvuru sahipleri puanlama sisteminden 15 puan alabilecekler.  

6-Uyumluluk Faktörü

Bu faktörden alınacak en üst puan 10’dur. Daha önce Kanada’da en az 1 yıl iş tecrübesi olan FSW başvuru sahipleri uyum faktöründen 10 puan alabilecekler. Daha önce Kanada’da en az 2 yıl tam zamanlı eğitim almış kişiler (başvuran veya eşi) ise sadece 5 puan alabilecek. Eşin Kanada’da daha önce çalışmış olması durumunda başvuran kişiye 5 puan daha verilecek.  Ayarlanmış işi olanlar 5 puan alabilecekken Kanada’da 18 yaşından büyük bir akrabası olanlar da 5 puan kazanmış olacak.

Daha önce FSW başvurusu yapan kişinin eşine Kanada dışı eğitiminden dolayı ek puan veriliyordu. Vize görevlileri başvuru sahiplerinin eşlerinin çoğunun aldıkları eğitim alanında hiç çalışmadıklarını tespit ettiler. Bu durum CIC’yi eşlerin aldıkları eğitimlerinden çok İngilizce/Fransızca dil bilgilerinden puan verymeye itti. Kanada resmi dillerinden birisini bilmenin Kanada’da ki hayata daha hızlı entegre olmanın kapısını açan önemli faktör olduğuna inanan CIC bundan sonra başvuran kişiye eşinin İngilizce/Fransızca dil bilmesi durumunda (CLB 4 seviyesi) maksimum 5 ek puan verecek. Yalnız tekrar belirtelim uyumluluk faktöründen alınabilecek en yüksek puan sayısı 10’dur.  

Kanada’ya Yerleşme İçin Gerekli Para Tutarı

Kanada’da çalışan veya çalışma izni olan kişiler Kanada iş gücü piyasasına girebilme ve ekonomik olarak kendilerine bakabilecek durumda olduklarını kanıtlamış sayılmaktalar. Kanada dışında FSW başvurusu yapanlar Kanada’da iş bulana kadar maddi olarak kendilerine bakabilecek durumda olduklarını kanıtlamak zorundalar. Daha önceki programda da var olan bu uygulama ile başvuran kişi Kanada’da kullanabileceği bir miktar (para miktarı aile büyüklüklerine göre CIC tarafından belirlenmektedir) parası olduğunu kanıtlamak zorundadır.

Tasarlanan Yeni Skilled Trades Sınıfı

Ulusal Meslek Sınıflandırması, NOC’de (National Occupational Classification) B klasmanında ki meslek sahipleri –endüstriyel, elektrik ve inşaat işleri, bakım ve ekipman operatörlüğü, formenler, doğal kaynaklar endüstrisinde teknik meslekler, tarım ve ilgili üretim alanları, işleme ve üretim sektörü, merkez kontrol operatörleri, şef ve aşçılar, fırın ve kasaplar gibi–  Federal Skilled Trades kapsamında değerlendirilmek için aşağıdaki minimum şartları taşımak zorundalar.

1-En az bir yıllık olan bir iş teklifi almış olmak ya da bir eyalet ya da bölgeden çıraklık kalifiye sertifikası almış olmak,

2-İngilizce konuşma, okuma, yazma ve anlama seviyesi bir test sonucu ile ispatlanarak kabul edilebilir düzeyde olduğunu (CLB 5 seviyesi) kanıtlamak,

3-İşinde son beş yıl içersinde edinilmiş en az 24 aylık bir tecrübesinin olması (iş tecrübesi eğitim ve/veya sertifikasyon alımından sonra olmalı),

4-Kalifikasyonu/becerileri mesleğinin NOC kodunda belirtilen minimum şartlara uygun olmalı.

Kanada Tecrübe Sınfı Programında (CEC) Güncelleme

Yeni taslak metin CEC programında da bir takım güncellemeleri içeriyor. Kanada Tecrübe Sınıfından başvuracak olan adaylardan NOC 0, A ve B türü işlerden istenen en az 24 aylık iş tecrübesi şartı 12 aya düşürülüyor. Son 36 ay içerisinde edinilen en az 12 aylık iş tecrübesi şartı bu klasmanda başvurusunu yapmak isteyen birçok kişiye kolaylık sağlayacak.

Dil yeterliliğine oldukça önem veren CIC, NOC 0 ve A türü işleri yapanlardan CLB 7 seviyesinde (orta derecede dil seviyesi) ve NOC B türü meslek sahiplerinden de CLB 5 seviyesinde (orta seviye öncesi)  dil yeterliği arayacak.

Kanada yasalarına göre yukarıda açıklamaya çalıştığımız düzenlemelerin yürürlüğe girmesi 2012 yılının sonlarına doğru Resmi Gazetede son halinin yayınlamasıyla mümkün olacaktır. Ayrıca CIC yeni meslek listesini ve kota durumlarını önümüzdeki aylarda açıklayacaktır. FSW programı üzerinde her türlü değişikliği takip etmeye devam ediyoruz.

Murat Kandemir, 31 Ağustos 2012, (Member of ICCRC)