Kanada Doğum Turizmi Pasaportu Problemi

Kanada vatandaşları ve göçmenlerinin dışında ülkede bulunan turistlerin Kanada’da doğan çocukları da Kanada vatandaşı sayılıyorlar. Doğumla vatandaşlık veren diğer bir ülke de ABD. ‘Doğum turizmi’ de denen bu uygulamayla bu iki ülkede geçici olarak bulunan turistlerin doğan çocuklarına direk vatandaşlık verilmesi bazıları tarafından göçmenlik sahtekarlığı olarak sayılıyor.

Bu iş bir sektör haline geldi. Örneğin Richmond Hastanesi doğum ünitesinde doğan her altı çocuktan birisi turist çocuğu.

Yabancılar Kanada’ya sırf çocuk doğurmaya geliyorlar. Doğan çocuk tüm haklarıyla birlikte direk Kanada vatandaşı oluyor.

Yabancılar doğum yapacakları hastanenin yanında kalıyorlar. Kanada’nın ulusal National Post gazetesi Temmuz ayında bununla ilgili bir haber yaptı ve sadece British Columbia eyaletinde 26 özel bakım evinde yabancı hamile kadınlara hizmet verildiği belirtildi.

Tabi bunun için ciddi miktarlarda paralar ödeniyor. İnsan kaçakçılığına benzer tarafı olması bir yana bazen doğum yapılan hastanenin masrafları bile ödenmiyor.

Kanada vatandaşı olan çocukların aileleri isterlerse çocuklarını Kanada okullarına kayıt yaptırabiliyorlar. Çocuklar Kanadalı oldukları için ücretsiz sağlık ve diğer tüm sosyal programlardan yararlanabiliyorlar.

Doğum turizmi ile Kanada vatandaşı olan çocuklar 18 yaşlarına bastıktan sonra anne-babalarına sponsor olabiliyor ve diğer şartların sağlanmasıyla anne ve babalar vatandaş olabiliyorlar.

Kanada’nın sosyal güvenlik ağına ne tür etkileri olacağı henüz net araştırılmış bir konu olmamakla birlikte doğumla vatandaşlık verilmesi ve bunun artık bir sektör haline gelmesi bazı kişileri oldukça endişelendiriyor.

Anne ve/veya babası Kanada vatandaşı ya da göçmeni olanlar hariç olmak üzere doğumla Kanada vatandaşlığının verilmesi uygulamasının sonlandırılmasını amaçlayan ulusal bir imza kampanyası Richmond’da yaşayan aktivist Kerry Starchuk tarafından başlatıldı. Kerry Starchuk’un yaşadığı Richmond bölgesi yabancıların ev aldığı ve turistlere hizmet veren özel doğum evlerinin olduğu bölge. İmza kampanyası ayrıca Richmond Bölgesi Milletvekili Alice Wong tarafından da destekleniyor.

Kampanya 14 Ekim’e kadar imzaya açık bulunuyor. Online olarak imza atılabiliyor. İmza kampanyası Kanada Parlamentosu internet sayfasında e-397 (Kanada vatandaşlığı) koduyla yayınlanıyor.

İmzalanması çağrısında bulunan kampanya metninde Kanada kanunlarının her türlü suistimale açık ve halk arasında “doğum turizmi” olarak adlandırılan uygulamasıyla Kanada’da herhangi bir statüsü olmayan yabancıların çocuklarının otomatik olarak vatandaşlık kazandığı ve bunun derhal uygulamadan kaldırılması istendi.

Metinde çoğu gelişmiş ülkelerde doğumla vatandaşlık verilmesi uygulaması suistimal edilmesi sebebiyle kaldırılmış olduğunun altı çizildi. Doğum turizmi ile vatandaş olan çocuğun otomatik olarak Kanada sağlık, eğitim ve sosyal güvenlik programlarından yararlanarak ve sonrasında anne-babasına sponsor olarak Kanada vergi mükelleflerine aşırı maliyeti olduğu kaydedildi.

Çevrimiçin açılan imza kampanya 14 Ekim 2016’ya kadar açık. Bugüne kadar yaklaşık 9 bin kişi imza attı.  

Ülkede doğum yabancıların çocuklarının otomatik Kanada vatandaşı olması çok kolayken Kanada dışında doğan ikinci jenerasyon Kanadalıların vatandaşlık alamaması uzmanlar tarafından tartışılııyor. Hukuk uzmanları bu kanunun adil olmadığı ve ülkenin vatandaşlık kurallarının net olduğu görüşünde.

Kanada vatandaşlık mevzuatı son yıllarda oldukça değişti. Son değişikliklerle birlikte Kanada yurttaşlık kanunlarının gördüğü değişimlerin tarihsel gelişimi şöyle özetlenebilir.

22 Mayıs 1868 tarihli Uyruklaştırma Yasası (Naturalization Act) ile 1947 öncesine kadar Kanada’da doğan herkes teknik olarak Britanya tebaasından sayıldı.

Kanada Vatandaşlık Yasası (Canadian Citizenship Act)  1 Ocak 1947’de yürürlüğe girdi ve Britanya tebabiyeti dışında Kanada vatandaşlığını resmi olarak kabul etti. Kanun aynı zamanda Kanadalı bir ebeveyni olan ve yurtdışında doğanların  vatandaş olma şartlarını belirledi.

Vatandaşlık Yasası (Citizenship Act) 15 Şubat 1977’de yürürlüğe girdi ve çifte vatandaşlığı kabul etti ve özellikle Britanyalı tebaa özel statülerini kaybettiler. Yasa aynı zamanda ‘28 yıl kuralı’nı tanıttı. Buna göre yurtdışında doğmuş Kanadalı ebeveyni olan ve kendileri de yurtdışında doğmuş Kanadalıların 28 yaşından önce vatandaş olabilmeleri için gerekli kuralları oluşturdu.

23 Aralık 2007 tarihinde yürürlüğe giren C-14 Yasası Kanadalı ebeveynlerin ülke dışında doğan çocuklarına ve onların evlat edindikleri çocuklarına daimi ikamet statüsünü atlayarak direk Kanada vatandaşı olma hakkı verdi.

C-37 Yasası 17 Nisan 2009’da yürürlüğe girdi ve Kanun, savaş gelinlerine ve yurtdışında görev yapan asker veya bürokratların çocukları gibi kişiler de dahil olmak üzere vatandaşlık başvurusu reddedilen ya da daha önceki mevzuatlar yüzünden vatandaşlık hakkı verilmeyen, “kayıp Kanadalılar” denen kişilere vatandaşlık hakkı tanıdı. Yurtdışında doğan ikinci jenerasyon Kanadalıların 28 yaş öncesinde vatandaşlığa başvurması gerekli olan 1977 kuralını ortadan kaldırdı.

Kanada Vatanaşlık Yasasını Güçlendirme Yasası (C-24 Yasası) 11 Haziran 2015’de yürürlüğe girdi. Yasa 1947 öncesinde doğan ve önceki mevzuata göre vatandaşlık hakkı verilmeyen diğer kayıp Kanadalılara vatandaşlık hakkı kazandırdı. Bu yasa aynı zamanda bir ilk olarak hükümete özellikle çifte vatandaş olan Kanadalıların terörizm gibi ciddi suçlardan ötürü Kanada vatandaşlığını iptal etme hakkı verdi.

C-6 yasa tasarısı şu an parlamentoda görüşülüyor. Tasarı Kanada içinde vatandaşlık için gerekli olan ülkede geçirilmesi gereken ikamet süresi ve dil bilgisi gibi şartları daha da yumuşatıyor. Bu tasarı aynı zamanda bir önceki C-24 kanununda yer alan hükümetin Kanada vatandaşlığın iptal edebilmesi yetkisini iptal ediyor.

Yeni liberal hükümet önceki muhafazakar hükümetin tanıttığı C-24 yasasının ilgili bazı maddelerini C-6 yasa tasarısı ile değiştirirken Kanada dışında doğan bazı çocukların Kanada vatandaşı olamaması bir yana ülkede doğum yapan turistlerin çocuklarının otomatik olarak Kanada vatandaşı olması hala tartışılıyor. Kaldırılması için çeşitli girişimler de bulunuluyor. Bu konu daha da tartışılıcak gibi örünüyor.

Murat Kandemir, 26 Eylül 2016