Kanada’ya Sponsor Edilerek Getirilen Eşe 5 Yıllık Sponsor Olma Yasağı

Kanada’ya sponsor edilerek gelen eşlerin 5 yıllık bir süre için başka birisine eş olarak sponsor olamayacağı düzenlemesi 2 Mart 2012 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi. Bu yeni düzenleme ile Kanada vatandaşı veya Daimi İkamet Sahibi (Permanent Resident) olanlar Kanada’da yaşamayan başka ülke vatandaşları olan eşlerini sponsor olarak Kanada’ya getirdikleri takdirde yeni gelen eşlerin başka kimseleri Kanada’ya eş olarak sponsor edebilmeleri için 5 yıl geçmesi gerekecek.

Göçmenlik ve Mülteci Koruma Yasası –IRPA’da (Immigration and Refugee Protection Act) usul ve şekilleri detaylı olarak anlatılmış olan eş sponsorluğu (spousal sponsorship) aile birleşimlerinin en öncelikli göçmenlik başvuruları olarak görülmesi sebebiyle oldukça hızlı sonuçlandırılmaktadır. Her Kanada vatandaşı ve daimi ikamet sahibi eşine/parterine sponsor olabiliyor. Eş sponsorluğunda sponsor olan kişi eşine 3 yıl maddi olarak bakma sorumluluğunu da göze alması gerekiyor. Eğer ilişki herhangi bir sebepten dolay boşanma ile biterse maddi sorumluluk bitmemekle birlikte sponsor olan kişi 3 yıl süreyle başka birisine de sponsor olamıyor. Bu haliyle eş sponsorluğu programı Kanada Göçmenlik Bakanlığına (CIC) göre suistimale açık durumda bulunuyor.

IRPA’nın 130 numaralı Yönetmelik maddesindeki yapılan bu yeni değişiklikle artık Kanada’ya eş sponsorluğu ile gelen ve göçmen olmuş kişilerin beş yıllık süre (Kanada’ya yerleştiği andan itibaren) bitiminden önce bir başka yabancıya eş sponsorluğunda bulunamayacak. Diğer bir deyişle Kanada’ya sponsor olarak getirilen eş evliliğinin ne zaman bittiğine bakılmaksızın bir başkasına sponsor olabilmek için 5 yıllık beklemek zorunda kalacak.

Daha önce böyle bir uygulamanın tasarlandığı hakkında makaleler yazmıştık. Uygulamayı tarafsız olarak analiz etmeden önce eş sponsorluğunun da diğer göçmenlik başvuru sınıflarında olduğu gibi suiistimal edilebildiği konusunda bilgi paylaşalım. Eş sponsorluğunda maalesef Kanada’da statü kazanmak için yapılan sahte evliliklerde (marriage of convenience) bir hayli gözlemlenmektedir. Bazı Kanada vatandaşı kişilerin para karşılığında birisiyle evlenip onu Kanada’ya getirmesi ve gelen kişinin bu sayede yasal statü kazanması örnekleri de çok olmasına karşın eşleriyle severek evlenen ve Kanada’ya getirdikten sonra eşlerinin kendilerini terk ettiği Kanada vatandaşları ve/veya daimi ikamet sahibi olanların da olduğunun altını çizelim.

İnternet üzerinden tanışan ya da görücü usulü (arranged marriage) yapılan bazı evliliklerde de sponsor edilerek Kanada’ya gelen bir çok kişi bir çok sebeple (anlaşamama, fiziksel şiddet, Kanada’ya alışamama vs.) gibi sebeplerle ya eşlerinden ayrılıyor ya da Kanada’yı terk ediyorlar.

Bunların dışında başka ülkede evli olup eşleriyle anlaşmalı olarak boşanan ve boşanır boşanmaz para karşılığı bir Kanada’lı ile evlenip Kanada’ya yerleşen kişileri de hatırlatalım. Bu kişiler Kanada’ya vardıktan sonra evlendikleri Kanada’lı eşlerinden de süratle boşanıp ülkelerinde bıraktıkları ilk eşlerine sponsor olma yoluna gidiyorlardı. Yeni uygulama bu tür evliliklerin de önüne geçmeyi amaçlıyor.

Her sene ortalama 40.000-50.000 Kanadalı eşlerine sponsor olarak Kanada’ya gelmelerini sağlıyor. Her bir sponsorluk başvurusu (bu arada doldurulması gereken formların ve istenen evrakların da bir hayli olduğunu hatırlatalım) CIC tarafından titizlikle inceleniyor. Tüm bu ayrıntılı sürecin nedeni evliliğin ve ilişkinin gerçek olup olmadığından emin olunması olarak göze çarpıyor.

Eş sponsorluğu başvuru sürecinde gerekli görüldüğünde çiftlerin görüşmeye çağrılması, yapılan güvenlik ve saha araştırmaları ve birçok belge ve bilgi alınması gibi uygulamaların titizlikle yapılmasına karşın göçmenlik statüsü elde etme gibi sebeplerle bazı kişiler sahte bilgi ve belgelerle yapılan ve gerçek olmayan evliliklerle Kanada’ya göçmen olarak adım atabilmekteler.

Şu an ki kanuna göre bir kişi gerçek olmayan bir ilişki ile eş sponsorluğuna başvurması durumunda başvurular reddediliyor ve böyle bir başvuruyu yapan kişiye 2 yıl süreyle Kanada’ya girmeme yasağı konabiliyor. Gerek görüldüğü durumlarda başvuran kişi gerçeğe aykırı beyanda bulunmaktan dolayı 100.000 dolara kadar para cezası ve 5 yıla yakın hapis cezasıyla da cezalandırılabiliyor.

Bu kadar sert yaptırımları olan eş sponsorluğunun programının kişileri yalan beyandan alıkoymaya yeteceğini düşünebilirsiniz fakat CIC öyle düşünmüyor. Göçmenlik Bakanı Jason Kenney tarafından kötü niyetli göçmenlik sahtekarları caydırmak için başka bir önlem tasarlandı: Sponsor olarak gelen eşe 5 yıllık sponsorluk yasağı!

Eş sponsorluğu programının dürüst ve adil yürümesini ve programın kötü niyetli kişilerden korumak adına yapılan bu yeni uygulama maalesef yine iyi niyetli kişileri de vuracak. Örneğin Kanada’ya sponsor edilip gelen bir kişi eşinin bir yıl sonra hayatını kaybetmesi durumunda başka birisine sponsor olması için 5 yılı beklemesi gerekecek. Başka bir örnekte Kanada’ya gelen yeni göçmenin kendisini sponsor eden eşi tarafından şiddete maruz kalması ve evlilik hayatının çekilmez bir hal alarak boşanma ile sonuçlanması durumunda yaşanacak. Gerçek sebeplerle boşanmak durumunda kalan kişide başka birisine sponsor olabilmek için 5 yılı beklemek durumunda. Yeni uygulama herkesi eşit derecede kapsayacağı için istisnaları olmayacak. Ama az önceki senaryolarını verdiğim örnekleri yaşayan kişilerin olacağı ve bu yeni uygulamadan muzdarip olacakları muhakkak.

Çok sert önlem olarak görünen bu 5 yıllık sponsorluk yasağı uygulamasının işe yarayıp yaramayacağını zaman gösterecek.

Murat Kandemir (RCIC), 22 Mart 2012