Kanada’nın övündüğü liberal ve hümanist göçmenlik
politikasının sonu mu geliyor?
Yıllarca nitelikli işçi göçmenlik programlarıyla
binlerce kişi her sene ülkeye daimi göçmen olarak yerleşiyor ve diğer ülkelere
kıyasla çok kısa bir sürede vatandaş oluyordu. Kanada mülteci kabul eden ülke
olarak hem yurt içinde hem de yurt dışında siyasi sığınma hakkı arayanlara da yurt
oluyor ve göçmenlik sürecinde hem devlet yardımı veriyor hem de sağlık
kapsamına alarak her türlü tedavilerini üstleniyordu.
Artık öyle değil mi?
Hala öyle ama o kadar kolay değil. Kanada
göçmenlik politikaları her sene daha da zorlaştırılan ve göçmenlik
programlarından kabul edilecek kişi sayısının da iyice sınırlandırıldığı bir
hal aldı.
Uzun yıllardır dokunulmayan ve hükümetin bir anda
bazı kurallarını değiştirdiği vatandaşlık meselesini ele alalım. Geçen hafta
hükümet açıklama yaparak 1977’den beri büyük değişiklik görmeyen Kanada
Vatandaşlık Kanunu’nda değişiklikler yapacağını duyurdu.
Üç aşamalı vatandaşlık başvurusu işlemini tek
aşamalı bir sürece çevirerek sistemi daha güvenilir ve etkin yapacak
reformlardan oluştuğu söylenen yeni kurallar insanların daha zor vatandaş
olacağını gösteriyor. Vatandaşlık başvuru ücreti arttırılıyor ve özellikle
ikamet zorunluluğu süresi daha da genişletiliyor. Artık vatandaş olmak için son
6 yılda en az 4 yıl göçmen olarak ülkede bulunmak gerekecek. Dil konusunda da
artık kanıt vermek gerekiyor. Buna göre artık 14-64 yaş arası tüm göçmenler
Kanada vatandaşı olabilmek için dil yeterliğine sahip olduklarını kanıtlamak ve
vatandaşlık testini başarıyla geçmek zorunda.
Unutmayın bu değişiklikler henüz yasalaşmadı. Eski
kurallara göre vatandaş olma şartlarını yerine getiriyorsanız derhal
vatandaşlığa başvurun. Aksi takdirde yeni kurallara göre
değerlendirileceksiniz.
Göçmenlik başvurularında da oldukça radikal
değişiklikler oldu. Öncelikle Kanada’nın federal yatırımcı (IIP) ve girişimci (EN)
göçmenlik programı kaldırılacak. Geçen hafta hükümet kaldırma niyetini açıkça
beyan etti. Daha da vahimi hükümet karar bekleyen 65.000 dosyayı da tümden
reddetmeyi planlıyor. Yıllarca bekleyen dosyalar için ne yaratıcı bir çözüm?
Federal olarak yönetilen IIP ve EN programları
yabancı göçmen adayının Kanada’da yapacağı yatırım karşılığında daimi ikamet
kartı verilerek kişinin istediği yerde yaşamasına olanak veriyordu. Hükümet bu
iki programı toptan kaldırarak yerine önceki yıllarda bolca tanıtımını yaptığı
Entrepreneur Start-Up vize programını yaygınlaştırmayı planlıyor. Start-up Visa
programında Kanada’da girişim yapacak kişi projesine maddi yatırım yapacak
Kanadalı bir yatırımcı bulmak zorunda. Yani kısacası daha önceki programlara
göre start-up visa programı daha zor.
Federal nitelikli işçi programı (FSW) yakında
kapatılacak. Şu ana kadar programda kabul edilen 22 meslekten sadece 7 meslek
grubunda kota doldu. Sadece 5.000 başvurunun alınacağı FSW programında açık
olan 15 meslekte başvuru yapmak için son tarih 30 Nisan 2014.
FSW programı Kanada’nın en rağbet gören popüler
göçmenlik programı olarak yıllardır yüz binlerce kişiye göçmen olma fırsatı
sunmuştu. 2008 küresel kriz sonrası kuralları iyice daraltılmış ve 2011 ve
sonrası için kabul edilecek göçmen sayısı kotası konmuş ve revize edildikten sonra
Mayıs 2013’te daha sıkı kurallarla tekrar açılmıştı.
30 Nisan’da kapatılacak olan FSW’nin geleceği
belirsiz. Hükümetin bu programı toptan kapatıp yerine daha önce tanıtımını
yaptığı nitelikli işçi havuzu sistemine geçeceğine kesin gözüyle bakılıyor.
Expression of Interest (EOI) sisteminde bir havuz içindeki mesleki tecrübe
sahibi kalifiye işçiler kendilerini isteyen işverenler tarafından Kanada’ya
işçi olarak getirtiliyorlar. Amele pazarının dijital versiyonu dersek hata
etmeyiz sanırım. Hükümet bu sistemle aradan çekilerek işverenlerin tam kontrol
sahibi olarak istedikleri kalifiye işçileri Kanada’ya belli bir süre için işçi
olarak getirmelerinin önünü açıyor. Gelen işçinin hemen göçmen olamayacağı
belli bir süre çalışması gerektiği de bu sistemin en önemli özelliklerinden.
Son yıllarda FSW’ye başvurmaya uygun olmayan
adayların başvurabildikleri Quebec Nitelikli İşçi Programı (QSW)’de 31 Mart
2014’te doluyor. Quebec Hükümeti QSW programının geleceği hakkında bir açıklama
yapmadı fakat bu programın 31 Mart sonrası kapalı kalacağı düşünülüyor.
Quebec Göçmenli Bakanı Diane De Courcy
eyaletlerinin nitelikli işçi programının federal nitelili işçi programındaki
değişikliklere göre revize edileceğini açıkça söyledi. Hatta EOI sisteminin
hali hazırda Avustralya ve Yeni Zelanda’da başarıyla uygulandığına değinerek
eyaletlerinin Kanada federal göçmenlik programını takip edeceğini ima etmiş
oldu.
Uzunca bir süre kapalı kalan ve 2 Ocak 2014’te açılan
anne-baba ve aile büyükleri sponsorluk programı daha önce konulan 5.000 başvuru
kotasının dolması ile kısa sürede tekrar kapandı. İki ay içinde kotanın dolması
ile hükümet ülkeye çok az sayıda yaşlı insan almak istediğini tekrar göstermiş
oldu. Daha önce yürürlüğe giren ve sadece anne-babalar için dizayn edilen süper-vize
ile göçmenlerin aile büyükleri Kanada’ya uzun süreli vize ile gelebiliyor ve
bir defasında iki yıla kadar kalabiliyorlar. Tabi bu süre zarfında federal ya
da eyalet sağlık hizmetlerinden faydalanamıyorlar. Göçmelik vermeyen hükümet
yaşlılara sadece ziyaretçi statüsünü uygun görüyor.
Ülkede ciddi sayıda Kanadalı işsizin olması ve öte
yandan yabancı işçi programının (TFW) gittikçe daha fazla yabancı işçiyi ülkeye
getirmesi ve bunun sonucu olarak ülkeye gelen bazı yabancı işçiler yüzünden
Kanadalıların işinden olması oldukça ses getirmiş ve bu programa da itirazlar
yükselmişti. Artık TFW programı da revize edilmiş durumda. Programa başvuracak
işverenlerin yurtdışından işçi getirmeden önce Kanada içinde yeteri kadar süre
işçi aradıklarını ispat etmesi gerekiyor.
Diğer ülkelere nazaran daha hızlı göçmenlik ve
sonrasında vatandaşlık veren Kanada göçmenlik programları son yıllarda yapılan
reform ve revizyonlarla daha sıkı ve kısıtlı hale getirildi. Artık Kanada’ya
göçmen olarak gelmek daha zor ve meşakkatli.
Murat Kandemir, 28 Şubat 2014