Kanada ve AB Arası CETA Anlaşmasında Sona Gelindi

Gümrük tarifelerini kaldıracak, insanların ve hizmetlerin taraflar arası sınır geçişlerini serbestleştirecek CETA mutabakat anlaşması imza edildi.

Başbakan Stephen Harper 5 Ağustos’ta Kanada ve AB’nin Kapsamlı Ekonomik ve Ticaret Anlaşması’nda (CETA) sona yaklaşıldığını duyurdu. CETA’nın en fazla iki yıl içinde yürürlüğe girmeye hazır olacağı belirtiliyor.

Geçen Ekim’de prensipte kabul edilen CETA halen yürürlükte olan NAFTA’nın yerini alacak. Karşılıklı yatırım ve ticaret serbestisi getirecek anlaşma üzerinde taraflar Mayıs 2009’dan beri çalışıyorlardı.  

Kanada Başbakanı Stephen Harper Kanada ile Avrupa arasındaki serbest ticaret anlaşması konusundaki tüm görüşmelerin karşılıklı mutabakat şeklinde sonlandırıldığını ifade etti. 

Kanada Başbakanı Harper Ottawa’da 26 Eylül’de düzenlenen Kanada-AB zirvesine katılmak üzere Kanada’ya gelen Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso ve Avrupa Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy’u ağırladı.  

Kapsamlı Ekonomik ve Ticaret Anlaşması, CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement) nihayet son halini aldı. Kanada Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması olan NAFTA’dan beri bu kadar gelişmiş bir ekonomi ile bu seviyede bir ticaret anlaşması ile bağ kurmamıştı.

Kanada, Romanya ve Bulgaristan vatandaşlarından vize talep ediyor. Kanada organize suçlar ve insan kaçakçılığı gibi çeşitli sebepleri öne sürerek iki ülkeye vize şartında ısrar ediyor. Bazı diplomatlar vize şartının kaldırılmamasının anlaşmanın veto edileceği anlamına geleceğine işaret ediyorlar. Hatta CETA’nın ulusal parlamentolarda mı yoksa sadece Avrupa Parlamentosu’nda mı onaylanacağı netlik kazanmadı.

AB, Kanada’nın Bulgaristan ve Romanya vatandaşlarına uygulanan vize şartı konusunda Kanada’nın özel çalışma yaptığını belirtiyor. AB’nin Kanada büyükelçisi Marie-Anne Coninsx Kanada’nın AB’ye 2007’de katılan bu iki ülke ile ilgili vize anlaşmazlığının çözülmesi adımını atacağı imasında bulundu.

Vize sorununun anlaşmayla bir alakasının olmadığı fakat CETA anlaşmasının önünde bir engel olarak duracağı belirtiliyor.

CETA her iki taraf için çok şeyler vadediyor. 28 üyeli AB için Kuzey Amerika fırsatları doğurmasının yanında Kanadalı işverenler ve hane halkları içinde değer yaratmayı hedefliyor. Kanadalı ve Avrupalılar beraber çalışarak mal ve hizmetlerinin her bir bölge pazarında ve sonuç olarak dünyadaki diğer pazarlarla buluşması sağlanacak.

Kanadalılar Avrupa’da daha fazla ürün satabilecek ve Avrupalılarda Kanada pazarında daha fazla görülecek. Kanada’ya gelecek Avrupa plakalı araçlardan gümrük alınmayacak ve karşılığında Kanada yapımı arabalar gümrüksüz AB’de satılacak. Tipik bir ticaret anlaşmasının beklenen sonuçları.

Kanada araç üreticileri araçlarını AB’ye ihraç edebilecek. Kanadalı çiftçilerin ürettiği taze ve donmuş meyve ve sebzeler, işlenmiş gıdalar, un, yulaf, kanola yağı gibi ürünleri AB üye ülkeleri marketlerinde satılacak. Kanada beyaz et üreticileri daha fazla tavuk ve yumurta satacak. Bazı deniz mahsulleri üzerindeki tarifeler kalkacak. Hatta anlaşma şartları içinde CETA yüzünden zarar gören taraf üyesi üreticilere ödenecek tazminat maddeleri de var.  

Ticaretin dışında Kanadalılar Avrupalılar ile daha farklı yollardan interaktif etkileşime girecekler. ABD’de deki gibi Kanadalıların Avrupa’da yatırımlarını arttırmaları bekleniyor. CETA sayesinde malların ve hizmetlerin ve bununla beraber mimar, mühendis ve IT uzmanları gibi bazı meslek erbabı kişilerin Kanada-AB arası geçişleri serbest olacak.

Bu değişiklikler her iki bölgenin özellikle üçüncü pazarlara açılma konusunda faydasına olacak. Doğal kaynak ihracının artmasıyla son dönemlerde Kanada katma değer yaratma başarısı göstermişti. Bu anlaşma ile dolgun ücretli yeni istihdam alanlarının açılması bekleniyor.

CETA ile Kanada ve AB kader ortaklığı yapacak ve Kanada’yı AB ile buluşturacak. İmzalanan anlaşma ile Kanadalı yatırımcıların AB ülkelerindeki devlet ile sorunlarının çözümü daha kolay olacak.

Serbest ticaret anlaşmasının iki ülke arasındaki ticareti daha da geliştireceğini düşünenler büyük ihaleleri teminat altına alan CETA’nın Kanada eyaletleri ve Avrupalı federal ve bölgesel yönetimleri bir araya getireceğini de düşünüyor. Ayrıca anlaşmanın Kanada işletmelerinin büyük ihalelere rahatlıkla girebilmelerine olanak vererek iş fırsatlarının daha da geliştirilebileceği düşünülüyor.

Şimdi Kanada’daki eyaletler ve bölgeler, CETA anlaşmasının kendilerini nasıl etkileyeceği üzerinde kafa yoruyorlar. Şimdiden çok konuşulan CETA şüphesiz Kanadalı işletme sahiplerine ve vatandaşlarına uluslararası arenada daha fazla fırsat sunacak. 

Murat Kandemir, 9 Ekim 2014