Göç
veren Türkiye artık gerilerde kaldı. Türkiye şimdilerde göç alan, göç veren
aynı zamanda transit olan bir ülke haline geldi.
Son
zamanlarda Türkiye’nin göç alan bir ülke de olmasından bu yana göçmenlik ile
ilgili ciddi bir uygulama yürütülmemesini hep eleştirmiştim. Kanada ve AB ülkeleri
gibi göç alan ülkelerde uygulanan göçmenlik uygulamalarının incelenmesi ve
Türkiye’ye özgü bir kanun ve uygulamanın tasarlanıp yürürlüğe konmasına geç
bile kalındığına inananlardanım.
Türkiye’deki
mültecilere hala geçici misafir olarak bakılıyor ve Türkiye onların birgün
gitmesini umud ederek geçici kurallarla durumu idare etmeye çalışıyor. Göçmen
almaya alışmamış Türkiye’de göçmenlik kuralları hep kısa vadeli ve geçici olarak
tasarlandı. Son zamanlarda bazı hükümet yetkililerinin Suriyelilere vatandaşlık
verilebileceği açıklamaları da göçmenlik olgusuna ne kadar yabancı olduğumuzun bir
ispatı. Göçmen bile olmayan birine direk vatandaşlık verilir mi? Dünyada bunun
bir örneği yok.
İşte
göçmenlik statüsünü tanımlayan ve bu statü sahiplerine verilmesi planlanan
Turkuaz Kart bence Türkiye’nin göçmenliğe bakışında yeni bir dönemin
başlangıcı. Yabancılara sınırsız oturum ve çalışma izni veren Turkuaz kart Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından kamu oyuna tanıtıldı.
İçeriği
ile Kanada’nın daimi oturum kartı olan PR kartına benzeyen Turkuaz Kart
göçmenlik alanında yapılan en iyi kararlardan birisi bence.
Türkiye’de
çalışan ve işgücü politikası çerçevesinde eğitim düzeyi, meslek deneyimi ve
bilim ve teknolojiye katkısı olan yüksek nitelikteki yabancılara Turkuaz Kart
verilecek. Turkuaz Kart yabancıların Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının
ülke ekonomisine ve istihdama etkisini ve Uluslararası İşgücü Politikası
Danışma Kurulu önerileri de dikkate alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığınca (ÇSGB) düzenlenecek.
Turkuaz
kart ilk üç yılı geçiş süresi olarak verilecek ve bu süre sonunda süresiz hale
gelecek. Turkuaz kart sahibi kişi geçiş süresi içinde faaliyetleri ve
taahhütleri izlenecek. Kart sahibi 6 ay içinde Türkiye’ye girmemesi ya da
geçerli sebep olmaksızın iki yıldan uzun süre aralıksız yurtdışında kalınması
durumunda kartını kaybedecek. Bu özellikleriyle Kanada PR kartına benzerlik
taşıyor.
Hem
süresiz çalışma hem de oturum izni anlamına gelen Turkuaz Kart sahibi
yabancının bakmakla yükümlü olduğu eş ve çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını
olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilecek.
Devlet
Turkuaz Kart uygulamasıyla akademik çalışmaları bulunanlar, bilim, sanayi ve
teknolojide stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkanlar ya da ihracat,
istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye katkı sağlayan ya da
sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı olarak değerlendirilecek.
Ülkemizde
geçici koruma altına bulunanlar Turkuaz Kart hakkından yararlanamayacak.
Turkuaz
Kart ile ilgili yönetmelik Resmi Gazete’de yayınlandı. Kart sahibi süresiz
çalışma ve ikamet hakkı kazanıyor.
Turkuaz
Kart başvuruları yurt içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Yabancı
Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi üzerinden yurt dışında ise yabancının
yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliği aracılığıyla yapılacak.
Kart
puanlama sistemiyle verilecek. Puanlama sisteminde aşağıdaki nitelikler ve
kıstaslar göz önüne alınacak. Kanada’nın göçmenlik sisteminde de puanlama
yöntemi kullanılıyor.
Turkuaz
Kart nitelikli iş gücü olarak değerlendirilen yabancının öğrenim durumu, ücret
düzeyi, üst düzey yönetici olarak uzmanlık gerektiren yüksek nitelikli işlerde
veya Ar-Ge alanında çalışması veya mesleki deneyim, öğrenim ile iş ya da
mesleğin uyumu, anadili dışında bildiği yabancı diller ve niteliklerini
gösterir diğer kıstaslara göre verilecek.
Kart
verilirken ayrıca nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilecek yabancı için
belgelendirilen ya da taahhüt edilen yatırım, ihracat veya istihdam düzeyi,
yatırım yapılacak sektörün, bölgenin ve işin niteliği, Türkiye’de sahip olunan
taşınır veya taşınmazlar ile fikri veya sınai mülkiyet hakları ve niteliklerini
gösterir benzer özellikler de göz önüne alınacak.
Bunların
dışında kart bilim insanları ve araştırmacılara da verilebilecek. Kart
verilirken akademik unvan, ulusal veya uluslararası alanda bilinen yüksek
öğtretim kurumlarında veya bilim ve teknoloji alanında öne çıkmış kuruluşlarda
çalışma veya mesleki deneyim, ulusal veya uluslararası kurumlar tarafından
tescillenmiş patent, ticari marka veya lisans, inovasyon faaliyetleri, Ar-Ge
alanında ya da bilişim, savunma, maden, enerji gibi ülke ekonomisi açısından
stratejik sektörlerde önemli göverlerde çalışma ya da mesleki deneyim ve
niteliklerini gösterir kıstaslar incelenecek.
Yabancı
sporcular da Turkuaz Karta başvurabilecek. Yabancılar sporcular için faaliyette
bulunduğu spor alanında ferdi ya da kulüp lisansı ile ulusal ya da uluslararası
ferdi ya da takım müsabakalarında aldığı dereceleri ya da ödülleri, mensubu
olduğu spor kulübünün hukuki statüsü ile ilgili kulübün ulusal ya da
uluslararası başarıları, uyruğunda bulunduğu ülkede milli sporcu statüsünde
olması ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar çok önemli.
Fikir
ve sanat eseri sahibi yabancılar da karta başvurabilirler. Sanatçılarin eserlerinin
bilinirliği, ulusla veya uluslararası ödülleri ve niteliklerini gösterir
benzeri kıstaslar dikkatle incelenecek.
Türkiye
aynı Kanada gibi yüksek nitelikli mesleki beceri ve eğitim almış kişileri
hedefliyor. Yatırımcı ve girişimcilerin dışında ayrıca sanatçılar ve sporcular
da hedefte.
Kart
sahibi kişiler süresiz oturum ve çalışma hakkı elde ederken seçme ve seçilme
hakkından yararlanamayacak. Turkuaz kart sahipleri kamu görevlerine girme
haklarından da yararlanamayacak.
Murat
Kandemir, 17 Mart 2017