Kanada Göçmenlik Kartının Türkçesi Turkuaz Kart

Göç veren Türkiye artık gerilerde kaldı. Türkiye şimdilerde göç alan, göç veren aynı zamanda transit olan bir ülke haline geldi.

Son zamanlarda Türkiye’nin göç alan bir ülke de olmasından bu yana göçmenlik ile ilgili ciddi bir uygulama yürütülmemesini hep eleştirmiştim. Kanada ve AB ülkeleri gibi göç alan ülkelerde uygulanan göçmenlik uygulamalarının incelenmesi ve Türkiye’ye özgü bir kanun ve uygulamanın tasarlanıp yürürlüğe konmasına geç bile kalındığına inananlardanım.

Türkiye’deki mültecilere hala geçici misafir olarak bakılıyor ve Türkiye onların birgün gitmesini umud ederek geçici kurallarla durumu idare etmeye çalışıyor. Göçmen almaya alışmamış Türkiye’de göçmenlik kuralları hep kısa vadeli ve geçici olarak tasarlandı. Son zamanlarda bazı hükümet yetkililerinin Suriyelilere vatandaşlık verilebileceği açıklamaları da göçmenlik olgusuna ne kadar yabancı olduğumuzun bir ispatı. Göçmen bile olmayan birine direk vatandaşlık verilir mi? Dünyada bunun bir örneği yok.

İşte göçmenlik statüsünü tanımlayan ve bu statü sahiplerine verilmesi planlanan Turkuaz Kart bence Türkiye’nin göçmenliğe bakışında yeni bir dönemin başlangıcı. Yabancılara sınırsız oturum ve çalışma izni veren Turkuaz kart Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından kamu oyuna tanıtıldı.

İçeriği ile Kanada’nın daimi oturum kartı olan PR kartına benzeyen Turkuaz Kart göçmenlik alanında yapılan en iyi kararlardan birisi bence.

Türkiye’de çalışan ve işgücü politikası çerçevesinde eğitim düzeyi, meslek deneyimi ve bilim ve teknolojiye katkısı olan yüksek nitelikteki yabancılara Turkuaz Kart verilecek. Turkuaz Kart yabancıların Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisini ve Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri de dikkate alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca (ÇSGB) düzenlenecek. 

Turkuaz kart ilk üç yılı geçiş süresi olarak verilecek ve bu süre sonunda süresiz hale gelecek. Turkuaz kart sahibi kişi geçiş süresi içinde faaliyetleri ve taahhütleri izlenecek. Kart sahibi 6 ay içinde Türkiye’ye girmemesi ya da geçerli sebep olmaksızın iki yıldan uzun süre aralıksız yurtdışında kalınması durumunda kartını kaybedecek. Bu özellikleriyle Kanada PR kartına benzerlik taşıyor.

Hem süresiz çalışma hem de oturum izni anlamına gelen Turkuaz Kart sahibi yabancının bakmakla yükümlü olduğu eş ve çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilecek.

Devlet Turkuaz Kart uygulamasıyla akademik çalışmaları bulunanlar, bilim, sanayi ve teknolojide stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı olarak değerlendirilecek.

Ülkemizde geçici koruma altına bulunanlar Turkuaz Kart hakkından yararlanamayacak.

Turkuaz Kart ile ilgili yönetmelik Resmi Gazete’de yayınlandı. Kart sahibi süresiz çalışma ve ikamet hakkı kazanıyor.

Turkuaz Kart başvuruları yurt içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi üzerinden yurt dışında ise yabancının yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliği aracılığıyla yapılacak.

Kart puanlama sistemiyle verilecek. Puanlama sisteminde aşağıdaki nitelikler ve kıstaslar göz önüne alınacak. Kanada’nın göçmenlik sisteminde de puanlama yöntemi kullanılıyor.

Turkuaz Kart nitelikli iş gücü olarak değerlendirilen yabancının öğrenim durumu, ücret düzeyi, üst düzey yönetici olarak uzmanlık gerektiren yüksek nitelikli işlerde veya Ar-Ge alanında çalışması veya mesleki deneyim, öğrenim ile iş ya da mesleğin uyumu, anadili dışında bildiği yabancı diller ve niteliklerini gösterir diğer kıstaslara göre verilecek.

Kart verilirken ayrıca nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilecek yabancı için belgelendirilen ya da taahhüt edilen yatırım, ihracat veya istihdam düzeyi, yatırım yapılacak sektörün, bölgenin ve işin niteliği, Türkiye’de sahip olunan taşınır veya taşınmazlar ile fikri veya sınai mülkiyet hakları ve niteliklerini gösterir benzer özellikler de göz önüne alınacak.

Bunların dışında kart bilim insanları ve araştırmacılara da verilebilecek. Kart verilirken akademik unvan, ulusal veya uluslararası alanda bilinen yüksek öğtretim kurumlarında veya bilim ve teknoloji alanında öne çıkmış kuruluşlarda çalışma veya mesleki deneyim, ulusal veya uluslararası kurumlar tarafından tescillenmiş patent, ticari marka veya lisans, inovasyon faaliyetleri, Ar-Ge alanında ya da bilişim, savunma, maden, enerji gibi ülke ekonomisi açısından stratejik sektörlerde önemli göverlerde çalışma ya da mesleki deneyim ve niteliklerini gösterir kıstaslar incelenecek.

Yabancı sporcular da Turkuaz Karta başvurabilecek. Yabancılar sporcular için faaliyette bulunduğu spor alanında ferdi ya da kulüp lisansı ile ulusal ya da uluslararası ferdi ya da takım müsabakalarında aldığı dereceleri ya da ödülleri, mensubu olduğu spor kulübünün hukuki statüsü ile ilgili kulübün ulusal ya da uluslararası başarıları, uyruğunda bulunduğu ülkede milli sporcu statüsünde olması ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar çok önemli.

Fikir ve sanat eseri sahibi yabancılar da karta başvurabilirler. Sanatçılarin eserlerinin bilinirliği, ulusla veya uluslararası ödülleri ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar dikkatle incelenecek.

Türkiye aynı Kanada gibi yüksek nitelikli mesleki beceri ve eğitim almış kişileri hedefliyor. Yatırımcı ve girişimcilerin dışında ayrıca sanatçılar ve sporcular da hedefte.  

Kart sahibi kişiler süresiz oturum ve çalışma hakkı elde ederken seçme ve seçilme hakkından yararlanamayacak. Turkuaz kart sahipleri kamu görevlerine girme haklarından da yararlanamayacak.

Murat Kandemir, 17 Mart 2017