Kanada Daimi Oturum Kartı (PR) ve İkamet Zorunluluğu

Bilindiği gibi daimi göçmenlik kartları (permanent resident card, PR) beş yıllık bir süre için verilir ve kart her beş senede bir yenilenmek zorundadır. Kart sahipleri göçmenler resmi statülerinin tehlikeye girmemesi için beş yıllık ikamet kuralını (residency requirement) gözetmek durumundadır.

Göçmenlik ve Mülteci Koruma Yasası (IRPA) 28 inci maddesi göçmenler için “beş yıl içinde en az 730 gün Kanada’da ikamet zorunluluğu”ndan bahseder. İlgili yasanın her beş senelik periyotta gözetilmesi gereken ikamet mecburiyeti nasıl anlaşılmalıdır? Beş yıllık ikamet kuralı yüzünden mi kartlar beş yıllık basılıyor? Benzer sorulara cevap arayalım.

İkamet kuralı hesabında kişinin ne zaman göçmen olduğu çok önemlidir.

Bir kişi beş seneden daha az bir süre daimi ikamet sahibiyse ikamet zorunluluğunu yerine getirmesi için yeterli süresi vardır. PR olarak Kanada’ya göç edilen günden itibaren sayılarak ilk beş yılda ikamet zorunluluğu kuralı yerine getirilir. IRPA kanunun 28(2)(b)(i) maddesi uyarınca göçmenlik görevlisi kişinin beş yıllık süre içerisinde ikamet kuralını gözetip gözetmediğini incelemek zorundadır.

Bunu bir örnekle açıklayalım. Beş yıllık düzenlenen ilk PR kartınızı 10 Eylül 2010’da aldığınızı farz edelim. Bir yıl fiziksel olarak Kanada’da kaldığınızı düşünelim. İşiniz yüzünden Kanada’ya giriş çıkış yaptığınızı ve 1 Ağustos 2015’ten itibaren de Kanada’da temelli bulunduğunuzu var sayalım. Bugün 3 Ağustos 2015 ve Kanada sınırındasınız. Görevli size soru soracak ve bu konuyla ilgili hangi durumları göz önüne alacak?

Sınır görevlisi 10 Eylül 2010 ile 10 Eylül 2015 arası beş yıllık dönemde zorunlu ikamet kuralına uyup uymadığınızı kontrol edecek. Siz bir yıl Kanada’da bulunduğunuz ve diğer bir sene süresince de Kanada’da bulunduğunuzu kanıtlayabilirseniz IRPA’nın 28 inci maddesini ihlal etmemiş sayılacaksınız ve ülkeye girişinizde herhangi bir sorun olmayacak.

Eğer beş yıl ve daha fazla bir süredir PR kart sahibiyseniz sınır görevlisi o zaman giriş yaptığınız tarihten ya da kart yenileme tarihinden beş yıl öncesi süre içinde mecburi ikamet kuralının gözetilip gözetilmediğini sorgulayacak.

Dikkate alınacak beş yıllık sürenin ne zaman başlayacağı (ülkeye giriş tarihi ya da kart yenilenme tarihi) değişkenlik gösterebilir.

Örneğin Zeki 1 Ocak 2002’de Kanada göçmeni olmuş ve PR kartını almış olsun. Elindeki son PR kartı 1 Ağustos 2012’de düzenlenmiş ve 1 Ağustos 2017’de bitecek olsun. Zeki bugün (3 Ağustos 2015) sınıra gelmiş ve ülkeye giriş yapmak istiyor. Sınır görevlisi Zeki’ye çeşitli sorular soruyor ve ikamet kuralının ihlal edilip edilmediğini öğrenmek istiyor. Zeki’nin Kanada dışında yaşadığını ve çalıştığını düşünelim ve hatta Kanada’da bulunduğu süreler de şöyle olsun.

4 Ocak 2007 ile 18 Nisan 2010 arası,

1 Mayıs 2010 ile 31 Ekim 2010 arası,

15 Mayıs 2012 ile 20 Kasım 2012 arası.

Görevli neye göre karar verecek ve hangi zaman aralığına bakacak?

Görevli tabii ki Zeki’nin 3 Ağustos 2010 ile 3 Ağustos 2015 (sınıra geldiği gün) arası dönemde ikamet kuralını ihlal edip etmediğini kontrol edecek.

Zeki, bu beş yıllık dönemde Kanada’da en az 730 gün fiziksel olarak bulunmadığı için görevli elde olunmayan herhangi bir mücbir sebebin varlığına bakacak. Eğer Zeki’nin elde olmayan sebeplerden ötürü Kanada’da bulunmadığına kanaat getirirse yine IRPA’nın 28(2)(c) şıkkı uyarınca insani sebeplerden (humanitarian and compassionate reasons) girişine izin verebilir. Aksi takdirde Zeki’nin ikamet kuralını ihlal ettiğine kanaat getirecek ve hakkında yasal işlem başlatacak.

Kanada’ya yeni göçmen olmuş kişiler için zorunlu ikamet kuralının arandığı beş yıllık periyod ülkeye girdikleri ilk beş yıllık süredir. Bu tarih aralığı aynı zamanda ilk PR kartlarının üzerindeki tarih aralığıdır. Beş yıldan daha fazla süredir göçmen olanlar için ise ilgili beş yıllık süre, sorgulama tarihinden (Kanada’ya giriş tarihi ya da PR kart yenileme tarihi) önceki beş yıl olarak göze alınır.

Murat Kandemir, 3 Ağustos 2015