Kanada Emeklilik Planı ve İhtiyarlık Güvencesi Arasındaki Farklar

Trudeau hükümetinin hazırladıkları liberal parti bütçesinin konuşulduğu şu günlerde gündem biraz daha ekonomi üzerine. Ben de bu konudan giderek hem göçmenlere hem de vatandaş olanlara emeklilik planları hakkında biraz bilgi vereyim istedim.

Kanada’da uygunluk kriterleri ve katkı yöntemi farklı emeklilik hak programları genelde birbirleriyle karıştırılır.

Önceki hükümetin 2012 bütçesinde maliye bakanı Jim Flaherty yaşlılık parası (OAS) olarak ta bilinen ihtiyarlık güvencesinde yaş uygunluk kriterinin 65 yaştan 67’ye çıkarılacağını duyurmuştu. Yaş uygunluk kriterinin 67’ye çıkarılması 2023’te yürürlüğe girecekti..

Özel olarak kayıtlı emeklilik tasarruf planı (RRSP) veya çeşitli özel tasarruf araçlarıyla para biriktirmenin yanı sıra Kanada emeklilik planı (CPP) ve ihtiyarlık güvencesi (OAS) Kanadalılar için emeklilik planlamasının önemli araçlarından sayılıyor.

Program uygunluk kriteri ve ne kadar ödeme yapılacağı konusunda bu iki program Kanadalılar tarafından sıkça karıştırılıyor. Bu yazımızda OAS ve CPP farklarını özetleyelim.

Kanada İhtiyarlık Güvencesi (OAS)

Yaşlılık parası olarak da bilinen ihtiyarlık güvencesi (Old Age Security) 65 ve üstü Kanadalılara yapılan aylık nakit ödemedir ve bu ödemeyi almak özel şartlara tabidir. OAS desteği CPP’nin aksine kişilerin iş geçmişine bağlı değildir ve bu ödeneği almak için herhangi bir işten emekli olunmak zorunda da değildir.

Hükümet OAS ödemelerini Tüketici Fiyat İndeksi ile ölçülen hayat pahalılığındaki değişikliklerine göre her üç ayda bir revize ediyor. Service Canada verilerine göre 2012 Ekim ayı itibariyle aylık ortalama ödeme 514.56 Kanada dolarıydı. 2013 yılının ilk çeyreğinde ise maksimum ödeme 546.07 Kanada dolarıydı. 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle temel OAS ödemesi aylık 570.52 dolar oldu.

Buna ek olarak düşük gelirli yaşlı vatandaşlar için garantili maaş desteği (guaranteed income supplement) gibi ek gelir getiren tamamlayıcı programlar da var.

Hükümet geliri iyi olan Kanadalıların OAS ödemelerinde kesinti yapıyor. Örneğin 2013’te emekli ve 70.954 dolardan fazla geliriniz (emekli maaşı ve özel özel tasarruflar vs.) varsa hükümet OAS ödemenizde kesinti yapacaktır. 70.954 doların üstü gelirde her bir dolar için yapılacak 15 cent kesinti yıllık enflasyona göre yapılacaktır. Yani sonuç olarak emekli olarak yıllık geliriniz 114, 640 dolar seviyesinde ise OAS ödemeleriniz sıfıra kadar düşecek.

Kimler başvurabilir?

OAS emeklilik ödemesi Kanada vatandaşı olan ve 18 yaşın üstünde ülkede yasal olarak en az 10 yıldır yaşayan herkese verilir.

Kanada vatandaşı olarak yurt dışında yaşayanlar Kanada içinde en az 20 yıl yaşadıkları taktirde bu haktan yararlanabiliyorlar.

Ne zaman başvurmalı?

65 yaşına basmalarına altı ay kalan adaylar OAS ödeneği için başvuru yapabilirler. Devamlı olarak Kanada’da yaşamayanlar ya da Kanada’da doğmamış olanlar OAS başvurularında hükümete ülkeye giriş ve çıkış tarihlerini bildirmek zorundadırlar. Hatta bu bilgiyi destekleyecek başka belgeler de istenebilir.

Eğer kişi 65 yaşından sonra başvurmuşsa birikmiş OAS ödemeleri toplu olarak yapılır. Örneğin 66 yaşında başvuru yapmış birisi 12 aylık OAS ödemesini de alır.

Peki oran nasıl hesaplanıyor?

Tam ödeme alabilmek için bir kişinin 18 yaşından sonra Kanada’da en az kırk yıl yaşamış olması gerekiyor. 1 Temmuz 1977’de ya da öncesinde 25 yaşına basmış ve Kanada’da yaşamış ya da 18 yaşından sonra bir süre yaşamış olanlar veya geçerli Kanada göçmenlik vizeleri ile başvurudan önce Kanada’da 10 yıl yaşayanlar da bu haktan yararlanabiliyor.

Tam ödemeden yararlanamayanlar Kanada’da kalış sürelerine göre kısmi ödeme alabiliyorlar. Örneğin yetişkin hayatının en az 26 yılını ülkede geçirenler OAS ödemesinin 36/40’ını alabilirler.

OAS’den alınacak minimum ödeme toplam ödemenin çeyreği kadar olabiliyor ve bunun için de en az 10 yıl Kanada’da yaşamış olmak gerekiyor. İşte en az 10 yıllık ikametle alınabilecek para olarak bildiğiniz bu ödeme aslında tam OAS ödeneğinin yüzde 15’i olan ödemedir.   

Ödenecek kısmi tutar hesaplanıp onaylandıktan sonra OAS emeklilik ödemesi yüzdesi kişinin Kanada’da daha fazla kalması halinde bile hiç artmayacaktır.

Kanada Emeklilik Planı (CPP)

Kanada Emeklilik Planı (Canada Penison Plan) çalışan ve emeklilik sistemine kazançlarından kesinti yapılarak katkıda bulunan tüm Kanadalılara açık olan bir emeklilik gelir programıdır.

Yani kişinin emekli olunca CPP’den alacağı miktar yaptığı katkının miktarına ve süresine göre belirlenir.

Dört çeşit CPP hakkı mevcuttur: Sakatlık (disability benefits), emeklilik, dul-yetim yardımı (survivor) ve 2012’de başlatılan emeklilik sonrası hakları (post-retirement). Biz sadece CPP emeklilik ödemesinden bahsedelim.

2012 Ekim ayı itibariyle aylık CPP ödemesi 528.49 dolar seviyesindeydi. 2013’te maksimum CPP ödemesi ise 1,012.50 dolardı. Hükümet CPP oranlarını her sene Ocak ayında Tüketici Fiyat İndeksi ile ölçülen yaşam maliyeti değişikliklerine göre revize ediyor. 2016 yılında 65 ve üstündekilere ödenen tavan CPP emeklilik ödemesi 1,092.50 dolar seviyesinde belirlendi.

Service Canada’ya göre 18-65 yaşları arasında Kanada’da yaşamış ve çalışmışsanız ve ortalama bir gelir kazanmışsanız 65 yaşında alacağınız CPP emeklilik tutarınız ayda 788 dolar civarında olacak.

Kimler başvurabilir?

CPP’ye en az bir ödeme yaparak katkıda bulunan herkes 65 yaşında haktan yararlanmak için başvurabilir. Dediğimiz gibi alacağınız CPP ödemesi yaptığınız katkının miktarı ve süresine göre belirlenecektir. Erken emekli olmak isteyenler 60 yaşından sonra maaşlarından kesinti yapılacak şekilde CPP’ye başvurabilirler.  

CPP ödemeleri için başvuru maddi olarak ek kesinti yapılarak 65 yaşından önce de yapılabilir. 2013 yılında 65 yaşından önce CPP alan adaylara maaş aldıkları her ay için yüzde 0.54 oranında erken emeklilik kesintisi yapıldı. Bu oran 2016 yılında yüzde 0.6’ya yükseltildi.

Diğer taraftan kişi CPP emekliliğini tehir etmek isterlerse 65-70 yaş arasında bekleme yaptıkları için maaşlarda artış olacaktır. 65 yaşından sonra emekli olmak isteyenlerin maaşlarına 2013 yılında yüzde 0.70 fazla ödeme yapıldı.

Ne zaman başvurulmalı?

Bu biraz da daha az, tam ya da daha fazla ödeme almak isteyen kişiye kalmış. Ama hükümet emeklilik başvurusu yapmak isteyenlerin en az altı ay önce başvurularını yapmasını istiyor.

Kanadalılar emeklilik başvurularını internet sitesinde çevrim içi yapabilecekleri gibi başvuru formunu yazdırdıktan sonra doldurup herhangi bir Service Canada ofisine bırakarak ta yapabilirler.

65 yaşını doldurduktan sonra başvuru yapmamış kişilere 12 aya kadar geçmiş ödeme yapılabilir.

CPP’ye katkı nasıl olmalı?  

Çalışan bir kişinin yıllık CPP katkısı yıllık gelirinin yüzde 9.9 kadarıdır. Bunun yarısını işveren yarısını da işçi öder. Yıllık emeklilik kazançları her sene Ocak ayında (2013 yılında 51.100 dolardı) ayarlanır ve 3,500 dolar muafiyeti vardır. 2013 yılında işveren ve işçi için yapılacak en çok emeklilik katkısı her birisi için 2,356.20 dolardı.

Kendi nam ve hesaplarına çalışanlar (self-employed) CPP planına ticari kazançlarının yüzde 9.9 katkı yapmak durumundadırlar. 51,100 üst tavan ve 3,500 dolar muafiyetle birlikte yapılacak maksimum CPP katkısı 2012 yılında 4,712.40 dolardır.

Ülkede 3,500 dolardan az kazananlar CPP’ye katkı yapmazlar. Yaşı 70 olanlar çalışmaya devam etseler bile CPP’ya katkıda bulunamazlar.

Ben Kanadalıların CPP’ye ellerinden geldiği kadar katkı yapmaya dikkat ettiklerini gözlerimle gördüm. Gençken ve çalışıyorken geleceği planlamak ve emekliliğe hazırlanmak sanırım herkesin yapması gereken bir hareket.

Gençliğinizde emekliliğinizi iyi planlayın ve elinizden geldiği kadar emeklilik planınıza katkı yapın. Pişman olmazsınız.

Murat Kandemir, 31 Mart 2016 

Kanada’da Uçan Ev Fiyatları

Kanada’da her derde deva görülen göçmenlik politikaları ülkedeki yüksek ev fiyatlarının sorumlusu mu?

Ya da şöyle soralım: Ekonominin lokomotifini oluşturan nitelikli işgücünün devamını sağlayan ve ekonomik büyümeyi sağlayan göçmenlik politikaları ev fiyatlarının yükselmesinin sorumlusu mu yoksa sonucu mu?

Metro Vancouver bölgesinde yeni bir ev almanın ortalama maliyeti 1.83 milyon dolara çıktı. Bu derecedeki yüksek fiyatlar genç insanların ev alabilmelerini imkansız kılıyor.

Öteden beri emlak fiyatlarının anormal seviyelerde seyretmesi gündemde olmuş ve bolca tartışılmıştı.

Yetkililer özellikle offshore alıcıların ve emlakçıların konutların son satış işlemlerinin bitirilmesine kadar yapay olarak birkaç kez el değiştirmesini (shadow flipping) sorunun kaynağı olarak görüyorlar.  

Bu tartışmalı uygulama aracıların bir taşınmazın satışı tamamlanmadan önce birkaç kez satılması ve her el değiştirmeden kar etmesi anlamına geliyor.

Bu sistemde satış tamamlanmadan önce satış kontratı başka alıcılara yüksek fiyatlardan transfer ediliyor ve mülk birkaç el değiştiriyor. Mülk teknik olarak bir kez el değiştirdiği için de tek bir transfer vergisi ödeniyor.

Peki bunun önemi ne?

İlk satan kişi, evin en son adımdaki satış değerinin çok altında para alıyor. İlk satan kişi evin en son değerinden para alamadığı gibi son satın alan kişi de ev için aşırı şişirilmiş bir fiyat ödüyor. Bu sistemde asıl kazananlar ev değerinin farkını kazanç olarak cebine atan emlakçılar ya da aradaki alıcılar oluyor.

Sonuç: Önü alınamayan derecede artan ve artmaya devam eden konut fiyatları.

Konu üzerine hazırlanan raporlar var. Bazı emlakçıların kendilerinin de alıcı olarak sisteme girdiği ortaya çıktı. Evini satan kişiler kendilerine söylenen fiyattan daha fazla fiyata satılacağına inandırıldıkları için emlakçıları tarafından yanlış yönlendirildiklerini söylüyorlar. Bu sistemde fahiş fiyata ulaşmış evlerin son alıcıları zengin Çinliler ya da diğer yabancılar. Bu fiyat artışı kamuoyu görüşünü de etkiliyor ve insanlar ev fiyatlarının doğal olarak aşırı yükseldiğine inandırılıyor.  

Yüksek ölçekte göçmenlikte bu duruma katkıda bulunuyor.

Emlak fiyatlarındaki bu aşırı şişkinlik ve fiyatların sürekli yapay şekilde artış göstermesi ile ilgili siyasi partilerin yeterince seslerini çıkaramaması biraz da göçmenliği desteklemeleri yüzünden oldu.  

Vancouver şehri bu konunun en çok gündeme geldiği bölge. 2040 yılı itibariyle bölgeye bir milyon göçmenin yerleşmesi bekleniyor. Nüfusun artması ve yeni göçmenlerin beklenmesi konut sorununu daha görünür yapıyor ve var olan nüfus üzerinde de baskı oluşmasına sebep oluyor.

Kitle göçmenliğini destekleyenler emlak fiyatlarındaki yapay fiyat şişkinliği gibi kısa sürede oluşan tüm olumsuzluklara karşın uzun vadede ülkenin ekonomik fayda göreceğinden emin konuşuyorlar. Göçmenliğin hem nüfusu hem de ekonomiyi büyüttüğü doğru fakat kişi başı milli geliri arttırmıyor. Kanadalıların gelirlerinde bir artış görülmüyor.

Bu konut fiyatları nereye koşuyor?

Murat Kandemir, 30 Mart 2016 

Down Sendromlu Göçmenler Kanada’ya Yük mü?

Dünya Down Sendromu gününde Engelliler Bakanı Carla Qualtrough Pazartesi yayınladığı basın açıklamasında “Down Sendromluların Kanada toplumuna yaptıkları katkıyı kutluyoruz” dedi.

Down sendromlu çocuk babası Felipe Montoya benzer güzel bir mesajı Kanada Göçmenlik, Mülteciler ve Vatandaşlık Bakanlığı’ndan alamadı.

York Ünversitesi profesörü ve ailesinin Kanada’ya yerleşme planı zora girdi. Profesörün oğlu Down Sendromlu ve bu durum tüm aileyi Kanada’ya sağlık sebeplerinden dolayı kabul edilemez yapıyor. Aile Kanada’ya göçmen olarak kabul edilemez çünkü profesörün oğlu göçmenlik bakanlığı tarafından ülkenin sağlık bakım sistemine muhtemel bir yük olarak görülüyor.

Çevre bilimlerinde kadrolu profesör olarak çalıan Montoya ve ailesi Kanada’ya Costa Rica’dan göçmüş.

Eşi ve üç çocuğu bulunan profesör üç sene önce Kanada’ya daimi oturum başvurusu yapmış.

Baba Montoya, Kanada göçmenlik bakanlığından aldığı mektupta göçmenlik başvurusunun sağlık bakımından kabul edilmez olduğu sebebiyle reddedildiğini öğrendi.

Gönderilen mektupta “Aile üyeniz Nicolas Montoya Kanada’nın sosyal hizmetlerinden aşırı faydalanmayı gerektirecek bir sağlık durumu olan birisidir. Beklenen aşırı talep seviyesi şu an için ortalama bir Kanadalının sağlık ve soysal hizmetleri masrafı olan 6,387 Kanada doları seviyesinin üzerinde olacağı tahmin edilen bir taleptir” dendi.

Global News hem göçmenlik bakanı John McCallum’a hem de Qualtrough’a yaşanan çelişkiyi sordu.

Qualtrough diğer hükümet organlarının düşüncelerinin aksine down sendromlular hakkında ki görüşlerinin arkasında olduğunu söyledi.

“Bizim açımızdan çok yetenekli, engelsiz ve topluma oldukça katkı yapan Down Sendromlu çok sayıda Kanadalıların olduğunu biliyoruz.”

Göçmenlik bakanı McCallum bakan Qualtrough’un mesajına katıldığını ve kendi bakanlıklarının down sendromlu çocuğun Kanada’ya sağlık sebeplerinden dolayı kabul edilemez olduğu mektubuna rağmen ilgili dosya hakkında henüz karar verilmediğini söyledi.

Göçmenlik bakanı dosyanın incelendiğini hatırlattı. Bakan McCallum, “Açıktır ki bu dosyada ailenin duygularını anlıyorum… Size belirtiyorum ki bu dosya özel olarak ele alınacaktır.”

İki bakan tarafından dile getirilen iki karşıt fikir. Bir taraftan Down Sendromlu çocuğun Kanada toplumuna son derece katkı yapacağına inanan birisi diğer taraftan evlat Nicolas’ın Kanada’nın sağlık ve sosyal sistemine bir yük olacağını düşünen birisi.

Down Sendromlu Nicolas’ın durumu Kanada göçmenlik bakanlığı tarafından özel olarak ele alınır ve özel bir muafiyetle tüm aileye göçmenlik statüsü verilirse bu durum bundan sonraki benzer durumda olanlar için bir kazanım olacaktır.

Down sendrom gibi genetik farklılıklara sahip kişilerin Kanada toplumuna oldukça katkı yaptığı belli iken ve bu en yetkili ağız olan bir bakan tarafından dile getiriliyorken aynı zihinsel durumu Kanada’nın sağlık sistemine bir yük olarak görmek topluma katkı yapmanın maliyetini sadece sağlık giderleri ile ölçmek değil de nedir? Kaldı ki Kanada toplumuna yapılan katkının maddi karşılığı nasıl hesaplanacaktır?

Down sendromlu bireyleri Kanada’ya sağlık yükü olarak görmekten vazgeçmenin vakti geldi de geçiyor.

Aynı down sendromluların dediği gibi “Gerçek dostlar kromozom saymaz”.

Murat Kandemir, 27 Mart 2016

Kanada En Mutlu İlk On Ülke İçinde

Ülkelerin mutluluk listesinde ABD 13 üncü sırada kendine yer bulurken en mutsuz ülke seçilen Burundi 157 inci sırayla listenin sonunda.

Danimarka dünyanın en mutlu ülke ünvanını İsviçre’nin elinden aldı. Rapor, tüm ülkeleri sahip oldukları varlıklarının dışında fırsat eşitliği ve çevrenin korunması gibi faktörlere göre sıralıyor. 

Ülkelerin mutlu olup olmadıklarına göre sıralandığı listede ekonomik stabilite çok önemli bir faktörken sosyal destek ve dayanışma gibi unsurlarda sıralamayı etkiliyor.

Birleşmiş Milletler tarafından desteklenen Sürdürülebilir Gelişim Çözümleri Ağı (SDSN) ve Kolombiya Üniversitesi Dünya Enstitüsü tarafından hazırlanan Dünya Mutluluk Raporu’nun (The World Happiness Report) dördüncüsü 16 Mart’ta yayınlandı. BM’nin 20 Mart Dünya Mutluluk Günü öncesinde yayınlanan rapor dünyadaki 157 ülkeyi vatandaşlarının mutluluklarına göre sıralıyor.

Kanada bu sene geçen seneye göre bir adım geri düştü. En mutlu 10 ülke sırasıyla şöyle belirlendi: Danimarka, İsviçre, İzlanda, Norveç, Finlandiya, Kanada, Hollanda, Yeni Zelanda, Avustralya ve İsveç. Geçen sene üçüncü olan Danimarka bu sene en mutlu ülke olarak birinci oldu.

ABD listeye 13 üncü olarak girerken İngiltere 23 üncü, Fransa 32 inci olurken İtalya 50 inci sırada yer aldı. Türkiye, dünyanın mutlu ülkeler listesinde 78 inci sırada yer aldı.

Listenin en altında yer alan en mutsuz 10 ülke ise sırasıyla şöyle: Madagaskar, Tanzanya, Liberya, Gine, Ruanda, Benin, Afganistan, Togo, Suriye ve Burundi.

SDSN başkanı ve aynı zamanda BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon’un danışmanı olan Profesör Jeffrey Sachs raporun ülkedeki nesnel refahın bilimsel tanımlamasını ölçmek amacıyla yapıldığını açıkladı.

Reuters’a yaptığı görüşmesinde hazırlanan raporla ilgili detaylı bilgi veren Sachs, sıralamada ülkedeki kişi başı milli gelir ve sağlıklı yaşam beklentisi gibi faktörlerin yanı sıra “zor zamanlarda güvenilecek birisinin varlığı” ve yolsuzluk gibi soyut faktörlerinin de değerlendirildiğini belirtti.

Batılı ülkeler gelişmiş olmanın yanı sıra mutlu olmanın da derdine düşmüş. Kanada uzun yıllar mutlu ülkeler listesinde ilk on da yer alıyor. Türkiye’de mutlu olmayı hak ediyor.

Murat Kandemir, 19 Mart 2016      

Kanada Nüfusu 36 Milyonu Aştı

Kanada İstatistik Bürosu (Statistics Canada) verilerine göre ülkenin nüfusu ilk defa 36 milyon oldu.

Büronun istatistiklerine göre Kanada’nın nüfusu 1 Ekim 2015’ten sonra 62.800 kişi artarak 1 Ocak itibariyle 36.048.500’e ulaştı.

Buna karşılık ülkenin nüfus artış oranı 2014 yılında 1.04 iken bu rakam 2015’ten itibaren yüzde 0.95’e düştü.

Son çeyrekteki nüfus artışının aynı dönemdeki 95.300 doğumla gerçekleştiği belirlendi.

2014 yılının aynı çeyreğinde net uluslararası göçmen sayısı 35.400 olduğu ortaya çıktı. Yani nüfus artış oranı çok düşük olduğu için nüfusu belli bir oranda korumakta göçmen alınmasıyla mümkün olabiliyor.

Yukon bölgesi hariç ülkedeki tüm eyalet ve bölgelerdeki nüfus artışının olumlu yönde seyrettiği görüldü.

Kanada düşük doğum oranları ve her sene alınan ortalama 300.000 kişi sayesinde nüfusunu stabil bir seviyede tutabiliyor. Göçmen ülkesi Kanada varlığını göçmenlere borçlu.

Murat Kandemir, 19 Mart 2016    

Uluslararası Öğrencilere Daha Kolay Kanada Vatandaşlığı

Kanada’nın yeni seçilen liberal hükümeti ülkenin vatandaşlık yasalarında yapacağı değişiklikler hakkında kamuoyunu bilgilendirdi. Bir önceki hükümetin vatandaşlık kurallarında yaptığı olumsuz bulunan tüm değişiklikler geri alınırken bundan en çok uluslararası öğrenciler yararlanacak.

Önceki muhafazakar partinin yaptığı tüm vatandaşlık kuralları değişikliklerinin geri alınacağının işaretini hazırladıkları bir tasarıyla veren Kanada göçmenlik, mülteciler ve vatandaşlık bakanı McCallum’a göre önceki hükümetçe kurallarda yapılan en aptalca değişikliğin uluslararası öğrencilerin Kanada’daki ikamet sürelerinin vatandaşlıkta kullanamamaları uygulamasıydı.

Liberal hükümet yapacağı yeni düzenlemeyle Kanada ülkede okuyan uluslararası öğrencilere hak ettikleri değeri vermiş olacak.

Eskiden Kanada vatandaşı olmak isteyen uluslararası öğrenciler en çok bir yılı aşmamak şartıyla ülkede okudukları süreyi ikamet şartını yerine getirmek için kullanabiliyordu. Önceki muhafazakar hükümet vatandaş olabilme için gerekli olan ikamet süresini arttırmış ve uluslararası öğrencilerin okudukları süreyi ikamet şartında kullanabilmeleri hakkını iptal etmişti.

Liberal hükümetin yeni yasa tasarısında (Bill C-6) uluslararası öğrenciler okudukları sürenin en fazla yarısını fiziksel ikamet şartını yerine getirmek için kullanabilecekler.

Bakan McCallum ülkeye okumaya gelmiş uluslararası öğrencileri ilerde tam Kanada vatandaşı olacak adaylar olarak görüyor.

Yabancı öğrencileri misafir eden yüksekokul ve üniversiteler hükümetin bu adımını destekliyorlar. Bu adımla birlikte Kanada vatandaşlığının yabancı öğrenciler için kolay olacağı ve bunun dünyadaki uluslararası öğrencileri Kanada’da okumaya iteceğini düşünüyorlar.

Kanada’nın becerikli ve kalifiye yabancı öğrencileri kazanması gerekiyor. Onlara okuma, çalışma, ikamet hakkı ve sonrasında vatandaşlık hakkı vermek onları kazanmak anlamına geliyor.

CBIE tarafından yayınlanan A World of Learning raporu verilerine göre geçen sene Kanada’da okuyan yabancı öğrencileri yüzde 51’i Kanada’da daimi ikamet başvurusu yapmayı planlamış ve yüzde 37’si ise ileri eğitim için ülkede kalmayı planlamış.

Ülkenin eğitim kalitesi öğrencileri Kanada’ya çekiyor. Çekmeye de devam edecek.

Liberal hükümetin bu adımı ülkede okuyacak yabancı öğrencilerin daha kısa sürede Kanada vatandaşı olmaları anlamına geleceği için ülkede okumak isteyen ya da okuyan tüm yabancı öğrencilerce olumlu bir adım olarak görülecek.

Kanada’nın liberal başbakanı Justin Trudeau geçen seçimlerde zaferle çıktıktan sonra hükümeti kurdu ve sadece son beş aydır Kanada’yı yönetiyor. Önceki muhafazakar hükümet tarafından bir çok alanda olduğu gibi vatandaşlık ve göçmenlik alanında da yapılan ve tartışma yaratan bir çok karar ya geri alınıyor ya da revize ediliyor.

Trudeau bir konuşmasında yeni hükümetleriyle birlikte ülkenin yeni göçmen ve mültecilere kapılarının açık olduğunu söyledi.

Seçim kampanyalarında yaptıkları tüm vaatlerin yerine getiren liberal Trudeau hükümeti önceki hükümetin olumsuz gördükleri tüm kanun ve yönetmelikleri değiştiriyor.

Eğer Kanada’ya göçmen olma kriterlerini yerine getiremiyorsanız o zaman Kanada’da yabancı öğrenci olarak en az iki yıllık bir yüksekokul programı bitirin ve mezun olduktan sonra alacağınız çalışma izni ile ülkede çalışabilirsiniz. En az bir yıllık çalışma tecrübesi ile ilerde daimi ikamet başvurusu yapabilir ve sonrasında daha kısa sürede Kanada vatandaşı olabilirsiniz.

Murat Kandemir, 15 Mart 2016

Trump Korkusu Amerikalıları Kanada’ya Göçe mi Zorlayacak?

ABD başkanlık seçimleri kampanyasında Afro Amerikalılar, Meksikalılar, kadınlar ve Müslümanları kızdıracak ve bazıları neredeyse ırkçı sayılacak ifadeler kullanan Trump’ın ABD başkanlığını kazanması ihtimali herkesi endişelendiriyor.

Cumhuriyetçi partinin başkan adayı Trump’ın geçen haftaki Chicago mitinginde olaylar çıktı. Çıkan kavga sebebiyle miting ertelendi.

Chicago’daki Illionis Üniversitesi’nde düzenlenmesi planlanan mitingde Trump taraftarları ile Demokrat Parti başkan adayı Bernie Sanders taraftarları, zenci haklarını savunan Black Lives Matter hareketi üyeleri ve Hispanik aktivistler konuşmaya hazırlanan Trump’ı protesto etti. Salondaki gerginlik artıkça miting güvenlik gerekçesiyle iptal edildi.

Başkan adayı Trump’ın bundan sonraki tüm mitinglerinin çeşitli çevrelerce protesto edilmesi bekleniyor.

Trump’ın yaptığı her konuşma toplumun katmanlarını oluşturan çeşitli sosyal gruplara karşı hakaretlerle dolu.

ABD’nin yeni başkanının Trump olacağı korkusu özellikle bazı seçimleri kazanması sonrasında insanların yeni ülke arayışlarını arttırdı. Google araştırmalarında “Kanada’ya nasıl gidilir” sorusu sadece bir günde yüzde 1.150 artarak rekor kırdı. Kanada göçmenlik ve vatandaşlık bakanlığı sayfası soru bombardımanına tutuldu ve yoğunluk sebebiyle siteye erişim yapılamadı.

Konuyu haber yapan Yahoo Haber’e göre Kanada’ya gidiş öyle kolay değil. Hem kota sınırlı hem de ücreti artıyor. 75 Kanada doları başvuru ücreti var ve diğer bir 475 dolar da daimi ikamet başvurusu için isteniyor. Ayrıca eşin getirilmesi durumunda 550 dolar daha ödeniyor. Çocuk ya da diğer aile üyeleri varsa bunlar için de her biri için 150 dolar gerekiyor. Tabi bu ücretler iadesiz ücretler. Yahoo yaptığı haberde Kanada’ya gitmenin maliyetini açıklamaya devam ediyor. Eğer girişimci olarak gidecekseniz 1.050 dolar ücreti var ve örneğin dört kişilik bir ailenin başvuru ücreti 1.400 ila 1.975 dolar arasında oluyor. Tabi tüm bunlara ulaşım, pasaport, taşınma vs. gibi masraflar dahil değil.

Dört kişilik bir ailenin iş ve ulaşımın en iyi olduğu Toronto’ya yerleşme masrafları hakkında da bilgi veren Yahoo Haber’e göre şehir merkezinde ev kirası 3.000 dolara kadar çıkabiliyor. Tabi ısınma, elektrik ve su gibi giderlerin kiraya dahil olduğu bir daire kiralamanın dışında bu masrafların kiraya dahil olmadığı evlerde kirada oturmanın maliyeti de ona göre değişiyor. Tabi tüm bunların dışındaki en büyük diğer adım bir iş bulabilmek.

Amerikalıların yüzde 76’sının tasarruflarının olmadığı düşünülüyor. Başvurulacak göçmenlik sınıfında kabul edildiği var sayılacak kişilerin Kanada’ya yerleşmek için gerekli masrafları ödeyecek tek çareleri kredi kartları.

ABD’deki insanların bazıları Trump’ın kazanmasını istemiyorlar ve Kanada’ya yerleşmeyi ciddi ciddi düşünüyorlar.

İşin ilginç tarafı Trump’ın başkanlığından kaçmaya yeteri kadar kaynağa sahip olanlar onun aşırı politikalarından etkilenmeyecek kişiler; diğerlerini ise Allah kurtarsın.

Hiçbir şeyin aşırısı güzel değildir. Her şeyde orta bir yol tutturmak lazım.

Murat Kandemir, 14 Mart 2016 

Kanada 2016 Yılında 305 000 Göçmen Almayı Planlıyor

Kanada’nın yeni liberal hükümeti bu sene ülkeye aile birleşimi ve mültecilerle birlikte rekor sayıda göçmen almayı planlıyor.

Ülkeye kabul edilecek bu sayıda göçmen son yıllardaki en fazla sayı olarak tarihe geçecek.

Göçmenlik bakanı John McCallum planla ilgili olarak konuştu. Planın Kanada’nın konuksever ve cömert bir ülke sıfatına uygun olduğunu belirtti.

Ontario, Brampton şehrinde bir konferansta konuşan bakan planın göçmenlik politikasında büyük bir değişimi gösterdiğinin altını çizerek daha fazla sayıda aile birleşmesine imkan vererek ekonomiyi büyütmeyi ve ülkeye daha fazla mülteci yerleştirerek Kanada’nın insani yardımda bulunma geleneğini canlı tuttuklarını söyledi.

Ekonomik programları kapsamında ülkeye kabul edilecek kişiler için 162.400 kota ayrıldığını belirten McCallum bu sayının önceki yıllara göre oldukça iyi olduğunu ifade etti.

Suriyeli mültecilerin kabul edildiği Kanada mülteci programı şu aralar çok etkin. Hükümetin Şubat ayı sonuna kadar ülkeye yerleştirdiği 25.000 Suriyeli mülteciye ek olarak 18.000 kişilik bir mülteci kotasının özel gruplar tarafından sponsor edilecekler için ayrıldığı belirtildi. Geçen sene bu sayı 6.000 civarınaydı.

Liberaller ayrıca aile sınıfı programlarında daha fazla insanın gelebilmesi için özellikle eşler ve çocuklar için ek yerler açıyor.

Her göçmenlik kategorisinde sayıları arttıran hükümet özellikle aile büyükleri için düzenlenen süper vizelerin sayısını da arttıracak. Hükümetin diğer bir önceliği tüm sınıflarda yapılan göçmenlik başvuruların hızlıca sonuçlandırılarak biriken dosyaların eritilmesi.

Bakan, göçmenlik başvurularının daha kısa sürede incelenmesi için daha çok kaynak ayrılacağını da belirterek hükümetin süratle sonuçlandırılan Suriyeli mülteciler projesinde mültecileri ülkeye hızlıca yerleştirerek bundan ders çıkardıklarının altını çizdi.

Kanada’da hükümet her Kasım ayında Avam Kamarası’nda ülkeye bir sonraki sene için kaç tane göçmeni kabul edeceğini bir belge ile taahhüt etmek zorunda. 2016 yılı hedefleri geçen  Ekim’deki federal seçimlerinden dolay ertelendi ve bu hafta yapılmak zorunda kaldı.

Kanada her sene daha fazla göçmen alıyor. Size sıra gelmedi mi?

Murat Kandemir, 12 Mart 2016  

Türk Önlisans Diplomalarının Kanada Denkliği Meselesi

Kanada göçmenlik sisteminde adaylardan istenen ECA belgesi hem göçmen adayının Kanada dışında aldığı eğitimlerinin sistemce tanınmasını hem de adayın programca belirlenen eğitim puanını almasını sağlar.

Çeşitli platformlardan bana ulaşan bazı kişiler eğitim denklik belgesi veren kurumların internet sitelerinde Türkiye’den edinilen iki yıllık ön lisans diplomalarının tanınmadığı konusunda izlenim edindikleri ve bu konuda ne yapacakları hakkında sorular sormaktadırlar.

Bu yazımızda hem ECA belgesi hakkında özet verelim hem de ön lisans eğitimlerinin denkliği konusunu biraz inceleyelim dedik.  

Ekspres giriş sisteminde göçmen adaylarından istenen eğitim değerlendirme raporu (ECA), Kanada Göçmenlik, Mülteciler ve Vatandaşlık Bakanlığı (IRCC) tarafından akredite olmuş kurum ve kuruluşlarca verilen bir belgedir.

ECA Düzenleyen akredite kuruluşlar ve linkleri şöyledir:

Comparative Education Services (CES) –Toronto Üniversitesi

International Credential Assessment Services of Canada (ICAS)

World Education Services -WES

International Qualification Assessment Services (IQAS)

International Credential Evaluations Service (ICES)

Medical Council of Canada (MCC) (Kanada Tıp Konseyi)

Pharmacy Examining Board of Canada (Kanada Eczacılar Sınav Kurulu)

Eğer Kanada’da edindiğiniz bir diplomanız varsa ECA almanıza gerek yoktur.

Ekspres Giriş sistemi altında Federal Nitelikli İşgören Sınfı (FSWP) altında başvuru yapmak isteyen başvuru sahibi ve eşleri Kanada dışında alınmış eğitim dereceleri için düzenlenen ECA belgesine başvurabilir. ECA belgesi, adayın ekspres giriş sisteminde verilecek olan puanlama sisteminde (CRS) aldığı yabancı eğitiminde puan alabilmesi için zorunludur. Eşlerin her ikisinin de ECA belgesi alması başvuru sahibinin puanının artmasına sebep olacaktır.

Anlaşılacağı üzere ekspres giriş sisteminde hem aday olabilmek ve/veya eğitimden puan alabilmek için ECA belgesi zorunludur.

ECA raporu Kanada lise veya yüksek okul denkliğine eş tamamlanmış yabancı eğitim seviyesini (lisans, önlisans veya sertifika) belirler.

Resmi olarak akredite olmuş eğitim kurumlarından aldığınız eer türlü yabancı eğitimlerinizin Kanada ekspres giriş sisteminde tanınmasını ve bunun için puan kazanmak istiyorsanız ECA vermeye yetkili kurumlardan edindiğiniz ECA raporunu sunmalısınız.

Durumunuza göre hem lise hem de lise sonrası edindiğiniz tüm eğitimler için ECA’ya başvurabilir ve aşağıdaki tabloya göre karşılık puanı alırsınız.  

Eğitim Seviyesi	Evli (Maksimum 150 puan)	Bekar (Maksimum 150 puan)
Liseden düşük eğitim	0	0
Lise ve dengi eğitim	28	30
Üniversite, yüksek okul veya teknik bir okul ya da enstitüden edinilmiş bir yıllık derece, diploma ya da sertifika	84	90
Üniversite, yüksek okul veya teknik bir okul ya da enstitüden edinilmiş iki yıllık eğitim programı	91	98
Üniversite, yüksek okul veya teknik bir okul ya da enstitüden edinilmiş lisans derecesi VEYA üç yıl veya daha fazla süren bir program.	112	120
Bir tanesi üç yıl veya daha fazla olan iki ya da daha fazla sertifika, diploma ya da lisans derecesi.	119	128
Yüksek lisans derecesi VEYA tıp, veterinerlik, diş hekimliği, optometri, hukuk, kayropraktik ya da eczacılık gibi regüle edilen meslekleri yapabilmek için gerekli olan profesyonel meslek eğitimi derecesi	126	135
Doktora derecesi (Ph.D)	140	150

Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere lise sonrası eğitimlerin lise eğitim puanından yüksek olduğunu görürüz. Dolayısıyla iki yıllık ön lisans eğitiminin denkliğini almak çok önemlidir.

ECA belgesi yabancı eğitim seviyenizin Kanada karşılığı hakkında bir fikir vermektedir. Size iş ararken de yardımcı olabilir fakat bu belgeyi almış olmanız tecrübeniz olduğu işte çalışabileceğiniz anlamına gelmez. Ayrıca iş ve eğitim tecrübenizin Kanada’da otomatik olarak tanınacağı anlamına da gelmez. ECA belgesiyle Kanada’da mesleğinizde size ruhsat verileceği anlamına da gelmemelidir.

ECA belgesi Kanada göçmenlik sisteminde kullanılmaktadır. Kanada içinde iş ararken aradığınız işin piyasasında sizden istenen şartlar değişkenlik gösterebilir. Eğer mesleğiniz Kanada’da regüle edilen bir meslek (elektrikçilik, veterinerlik, hemşirelik vs. gibi) ise yaşayacağınız eyaletteki o mesleğin düzenleyici kurumundan ruhsat almalısınız. Mesleği icra etmek için yapacağınız lisans başvurusu düzenleyici kurum tarafından ayrıca değerlendirilir.  

Şimdi gelelim aslı sorunumuza ECA belgesi veren WES ya da CES gibi kurumların internet sitelerini incelediğimizde iki yıllık eğitimlerin tanınmadığına dair emareler görünmektedir. 

Örneğin ECA raporu vermeye yetkili olan bu kurumlardan Toronto Üniversitesi bünyesinde hizmet veren CES (Comparative Education Services) adlı kurumunun internet sitesine girdiğimizde “Ülkenizi Seçin” (Select Your Country) kısmında Türkiye’yi seçtiğimizde sadece lise diploması için lise eğitimi (secondary education) ve lisans, y.lisans ve doktora eğitimi için ise lise sonrası eğitim (post secondary education) seçenekleri görülmektedir. İlgili sitede Türkiye seçildikten sonraki ekran görüntüsü şöyledir.

Birçok adayın işte burada kafası karışmaktadır. Çünkü lise sonrası eğitim (post-secondary education) başlığının altında sadece Lisans Diploması, Yüksek Diploması, Doktora Diploması eğitimleri geçip ön lisans kelimesi geçmemektedir. Bu durum birçok aday tarafından ön lisans denkliğinin verilmediği şeklinde anlaşılmasına yol açmaktadır.  

İki yıllık ön lisans lise diplomasından büyüktür ve ekspres giriş sisteminde kesinlikle bir puan karşılığı vardır. Ön lisans mezunu adayların eğitimlerinden puan alabilmeleri için bu eğitimin ECA belgesi ile denkliği alınmalıdır.

Bu durumu açıklığa kavuşturmak 26 Şubat’ta için hem WES’e hem de CES’e yazı yazdım. Yazımda Türkiye’den alınmış iki yıllık önlisans programlarının CES tarafından denkliğinin verilip verilmediğini teyit etmek istediğimi belirttim.

WES henüz cevap vermedi fakat 3 Mart’ta CES’ten cevap geldi. Gelen cevapta CES’in resmi olarak akredite olmuş lise, yüksek okul ve üniversite diplomalarının denkliklerini verdiklerini ilettiler. Ayrıca yazdıkları yazıda CES’in resmi ve akademik olmayan çeşitli eğitimler için denklik vermediklerini de ilave ettiler. Her türlü mesleki çıraklık ve ustalık eğitimleri, dil ve bilgisayar kursları sertifikaları, şirket içi eğitimler vs. denkliği verilmeyen eğitimlerden sayılır. Ayrıca mezun olunmamış her türlü eğitimin de denkliği verilmiyor.

Sonuç olarak ön lisans dereceleri olan adaylar ECA denkliği için başvurabilirler. En azından CES öyle söylüyor. Merak edenler için CES’ten gelen mektubu aşağıda aynen yayınlıyorum.

Murat Kandemir, 5 Mart 2016

Note: CES’ten 3 Mart’ta gelen mektup:      

Dear Murat Kandemir,

Thank you for your email to the Comparative Education Service.

CES assesses academic credentials received through formal education completed at appropriately recognized institutions.

• Completed Post-secondary (university and college) Degrees and Diplomas
• Secondary School (High School) Diplomas

CES does not assess non-formal, non-academic qualifications. Please see below.

• Apprenticeships, Competency based/Vocational qualifications/Training (e.g. City and Guilds Certificates, Trade certificates, National Vocational Qualifications, Massage or Shiatsu Therapy Training, Caregiver training, Personal Support Worker Training, Montessori Training, Microsoft Training)
• In-company training
• Professional licenses, memberships in professional bodies/associations and learned societies (e.g. Association of Chartered Certified Accountants [ACCA] – examinations or fellow or Member of the Association, Institution of Engineers, Institute of Mechanical Engineers, Royal College of Surgeons, Institute of Chartered Accountants of Pakistan [ICAP], British Computer Society)
• Short-term, non-formal, non-academic programs
• Board of Examination in General Nursing and Midwifery diplomas (e.g. Pakistan Nursing Council)
• Second-language training programs (e.g. ESL)
• Work experience
• In-progress academic programs
• Certificates issued for professionally-oriented studies in conjunction with academic   studies (e.g. Certificat de Absolvire (Graduation Certificate) from the Teacher Training Department or Pedagogical Seminar)
• Canadian post-secondary qualifications

CES cannot tell you in advance whether your degree/institution is recognized, or which Canadian degree we would compare it to.

This is part of the assessment service that we offer to our clients. If you would like an assessment, you would have to apply.

Please refer to instructions and information on our web site:

http://learn.utoronto.ca/international-professionals/comparative-education-service-ces

Sincerely,

Comparative Education Service (CES)

School of Continuing Studies, University of Toronto

158 St. George Street
Toronto, Ontario

M5S 2V8 CANADA

Tel: +1-416-978-0393

Fax:+1-416-978-2185

www.learn.utoronto.ca

25.000 Suriyeli Mülteci Kanada’ya Yerleştirildi

Kanada başlattığı mülteci kabul insiyatifiyle ülkeye 25.000’den fazla Suriyeliyi yerleştirdi.

29 Şubat itibariyle ülkeye 25.000’den fazla Suriyelinin yerleştirildiği yine aynı tarihte Kanda Göçmenlik, Mülteciler ve Vatandaşlık Bakanlığı (IRCC) internet adresinde ilan edildi.  

Ekim 2015’te Kanada federal seçimlerinden büyük bir zaferle çıkan ve Kasım ayında oluşturduğu çoğunluk hükümeti ile Kanada’yı yönetmeye başlayan başbakan Justin Trudeau’nun liberal hükümeti, seçim vaatlerinden olan 25.000 Suriyeli mültecinin ülkeye yerleştirilme sözünü bu sene Şubat ayında yerine getirmiş oldu.

Yeni hükümet Şubat ayı itibariyle 25.000 mültecinin ülkeye yerleştirilmesi projesini başarıyla tamamladı. Yerleştirilen tüm mülteciler gerekli olan sağlık ve güvenlik taramalarından geçirildi.

29 Şubat’ta Toronto Pearson Uluslararası havalimanında ülkeye giren mültecileri karşılayan göçmenlik bakanı John McCallum basın mensuplarına yaptığı açıklamasında Kanada içinde ve dışında bu projeye emek veren herkese teşekkür etti. 25.000 mültecinin ülkeye yerleştirilmesinin birinci aşama olduğunu söyleyen bakan artık ikinci aşamaya geçtiklerini ve bu aşamada tüm mültecilere daimi kalacak yer ve iş bulma ve dil kursu desteğinin verileceğini ifade etti. 

Mültecilerin ülkeye yerleştirilmesi sonrasındaki entegrasyon aşamasında tüm mültecilere içinde yaşadıkları topluma uyum sağlanması için gerekli olan destek verilecek. Mültecilere konut yardımı ve sonrasında dil eğitimi desteği sağlanacak. İş arayan mültecilere iş gücü pazarına giriş hakkında toplum desteği sağlanacak.  Mültecilerin çoğu kendilerine destek veren çeşitli mahallelere yerleştirildi.

Kanada bu muazzam mülteci yerleşimi projesini BMMYK, Uluslararası Göç Organizasyonu (IOM), gibi organizasyonların yanında diğer uluslararası kurum ve kuruluşlar, Lübnan, Ürdün ve Türk hükümetleri, özel sponsorlar ve Kanada’daki eyalet ve bölgesel hükümetlerle birlikte ortak işbirliği sayesinde yürüttü.

Kanada hükümetinin Suriyeli mülteci yerleştirilmesi projesi devam 2016 yılında devam edecek. Suriyeli mülteciler Kanada’ya hükümet destekli ve özel sponsor destekli mülteci programları sayesinde gidebiliyor.

Murat Kandemir, 1 Mart 2016