Kanadalılar, soğuk kış günlerinde sıcak kumsallara
kendini atmak isteyenlere bu şansı veren Meksika’yı çok severler. 1.9 milyondan
fazla Kanadalı Meksika’yı ziyaret etmekte ve tatillerini orada geçirmektedir.
Kanadalılar için güzel bir turistik merkez olan
Meksika binlerce insanın açlıkla boğuştuğu, insan hakları ihlallerinin yaşandığı
ve son günlerde özellikle Guerrero’da Ayontizapa öğretmen kolejinden 43
öğrencinin ortadan kaybolduğu haberleriyle sarsılan bir ülke.
Ayontizapa olayı 2006’dan beri silahlı uyuşturucu
savaşlarının yaşandığı Meksika’yı tekrar hatırlattı. Öğrencilerin kaybolması
ülke içinde infiale sebep olurken dünyada dayanışma protestolarına sebep oldu.
Uluslararası arenada dikkatleri üzerine çeken
Ayontizapa olayı nedense Kanadalı federal siyasetçiler tarafından pek duyulmadı.
Güney sınırında bu ülke ile ekonomik ilişkileri olan ve bu ilişkileri daha da
derinleştirmek isteyen Kanada için Meksika’daki insan hakları ihlalleri konuşulması
istenmeyen bir konu olmaktan öteye gitmiyor.
Nasıl olsun ki. Kuzey Amerika Serbest Ticaret
Anlaşması (NAFTA) sayesinde ülkeler arası ekonomik ilişkiler iyi. NAFTA’nın 20.
yıldönümünün kutlandığı geçen sene Kanada ve Meksika ticari ilişkilerini daha
da derinleştirme amacıyla oluşturdukları ortak bir hareket planı çerçevesinde
anlaşmayı yenilemişlerdi. NAFTA’nın tarafları ABD, Kanada ve Meksika. Anlaşma
ayrıca Asya’yı da dahil edecek şekilde genişletildi.
Şubat 2014’te imzalanan eylem planı ile iki ülke karşılıklı
göç, turizm, geçici işçi akışı ve uluslararası ve bölgesel karşılıklı çıkarlar
konusunda daha fazla işbirliği yapılmasında anlaşmaya vardı.
Kuzey Amerikalı partner ülkeler arasındaki bu anlaşma
kağıt üzerinde güzel görünebilir fakat olaya farklı açıdan bakmak gerekiyor.
Son sekiz yılda Harper hükümeti Kanada göçmenlik ve
mülteci politikasını revize etti. Göçmen Anneleri Projesi’nin (Migrant Mothers
Project) bir raporuna göre Kanada göçmenliğinin asıl odağının suç, kısıtlanmış haklar,
Kanada’ya yerleşme ve haklar üzerinde kısıtlamalardan oluştuğu ve daha çok
geçici işçi alımı üzerine yoğunlaştığı vurgulandı.
Harper geçen sene Meksika’yı ziyaret etmiş ve Meksika
Başkanı Enrique Pena Nieto ve Başbakan Stephen Harper, Meksika üzerine
uygulanan ve asılsız mülteci başvurularını engellemek amacıyla vize uygulaması
yürürlüğe konmuştu. Bu yeni uygulamayla Meksikalılar Kanada’ya vize ile gitmek
zorunda kalmış ve Başbakan Harper ulusal güvenliği bahane ederek vize
uygulamasını kaldırmamıştı.
2012 yılında yürürlüğe giren C-31 Yasa’sı ile Meksika’dan
yapılan siyasi sığınma taleplerini düşürmek için Meksika’yı güvenli ülkeler
listesine (DCO) eklemişti.
Kanada güvenli olduğuna inandığı ülkelerden oluşan bir
liste oluşturmuş ve listedeki ülkelerden gelen siyasi sığınmacı adaylarının
taleplerini yeni mülteci sistemine göre değerlendirmeye başlamıştı.
Çeşitli çevreler yeni oluşturulan mülteci sistemiyle sığınma başvurularının önyargılı olarak daha hızlı ele alındığı ve özellikle DCO listesinde bulunan “güvenli ülkelerden” gelenlerin başvurularının tam ve sağlıklı bir başvuru yapabilmelerinin imkansız hale geldiği eleştirilerini yapmıştı.
Kanada tarafından güvenli ülke olarak sayılan Meksika’nın
insan hakları karnesi apaçık ortada. Uluslararası Af Örgütü’ne (Amnesty
International) göre şu an Meksika’da 10 yıl öncesine göre altı kat daha fazla
işkence ve kötü muamele olayları rapor edilmekte.
Ayontizapa’da kaybolan 43 öğrenci son sekiz yıl içinde
ülkede kaybolan 26.000 kişi ve ölen 80.000 kişinin yanında devede kulak.
Ülke hakkında yayınlanan çeşitli raporlara göre
Meksika belediyelerinin yüzde 70’ine uyuşturucu kartelleri sızmış durumda. Yine
Uluslararası Af Örgütü’ne göre Meksikalıların yüzde 64’ü gözaltına
alındıklarında işkence görmekten korkuyor. Ülkeye hâkim olan genel bir yolsuzluk
ve korku Meksikalıların ülkeden kaçmak istemelerinin sebeplerinden.
Kanada otoriteleri bunun pekâlâ farkında. Ayontizapa’dan
sonra Kanada Kasım ayında seyahat uyarısı yaparak ülkedeki Kanadalı turistleri
özellikle bazı bölgelerde çok dikkatli olmaları konusunda uyardı.
Seyahat uyarısı hala geçerliyken Meksika Kanada’nın
güvenli ülkeler listesinde bulunmaya devam ediyor. Kanada’nın güvenli ülkeler
listesinde bulunan ülkeler insan haklarına saygılı ve ihtiyacı olana devlet güvenliği
sağlayan ülkeler ve bu yüzden normalde mülteci üretmeyen ülke olarak
sayılıyorlar.
20.000 Meksikalı Kanada’ya mevsimlik tarım işçi
programı sayesinde gelmiş. NAFTA anlaşması çerçevesinde ABD tarım ürünlerinin
Meksika’ya dolmasıyla oluşan haksız rekabet sonucunda binlerce Meksikalı tarım
işçisi işlerini kaybetmiş durumda. Kanadalılar Konseyi’ne göre NAFTA sözlerinin
içi tamamen boş. Meksikalıların çoğunluğu açlıkla boğuşuyor ve kazandıkları
günlük yevmiye seviyesi neredeyse Çin’dekine yakınlaşıyor. Kanada’daki düşük
beceri gerektiren işlerde çalışan geçici işçiler (TFW) daha kısıtlı haklara
sahip olarak daimi ikamet şansına sahip olamıyorlar. Minimum kazanç elde eden
işçiler zor çalışma şartları ile her türlü suiistimale açık olarak
çalışıyorlar.
Yenilenen Kanada-Meksika Ortak Eylem Planı karşılıklı
çıkarlar çerçevesinde küresel ve bölgesel mekanizmalar ve kurumlar ille
ilişkileri arttırma hedefi taşıyor. Bunlardan bir tanesi Bölgesel Göç
Konferansı (RCM). RCM, yasadışı göçün kontrol altına alınması hedefi taşısa da devletlerden
göçmenlik statüsüne bakılmaksızın insan haklarının saygı göstermesini bekliyor.
Turist Kanadalılar için seyahat uyarısı yapılan
Meksika, Kanada için hala güvenli ülke sayılıyor. Kanada bu ülke ile karşılıklı mal ticareti ve
geçici işçi akışının (mevsimlik tarım işçi programı) kolaylaştırılması için
politikalar geliştirirken kendi kriterine ve uluslararası insan hakları
yükümlülüğüne (mülteci sisteminde yapılan revizyonlar ve Meksika'nın güvenli
ülke olarak DCO’ya alınması vs.) tezat bir görüntü sergiliyor.
Harper yönetimi Meksika ile ortak eylem planı üzerinde
çalışadursun rahatsız edici gerçeği görmenin sırası. Kanada göç ve ticaret
politikaları ulusal ve uluslararası sosyal ve ekonomik eşitsizliği destekliyor.
Kanada ve Meksika arası ilişkilerde karşılıklı yarar çerçevesinde çalışmanın
tam sırası.
Murat Kandemir, 8 Şubat 2015
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder