Kanada Liberal Parti Hükümetinin Mülteci Sistem Değişikliği

Kanada mülteci sistemi eski hükümetin Ekim 2015’de yerini liberal hükümete bırakmasıyla değişikliğe uğradı.

Kanada Mülteci Avukatları Derneği başkanı Mitchell Goldberg bu değişikliğin en önemli kanıtının Kanada’nın Şubat sonuna kadar getirmeyi hedeflediği 25.000 mülteci sayısı olduğunu düşünüyor.

Önceki hükümet Suriye iç savaşı başladığından bu yana sadece 3.000 mülteciye kucak açmışken 19 Ekim 2015 federal genel seçimleri sonrasında göreve gelen yeni liberal hükümetin kabul ettiği mülteci sayısıyla mülteci konusunda büyük bir değişikliğin olduğu ortada.

Kanada mülteci sistemi iki kısımdan oluşuyor.

Birinci kısım olan Mülteci ve Şevkat Temellerinde Yerleşim Programı’nda (Refugee and Humanitarian Resettlement Program) Kanadalı yetkililer dünyanın çeşitli bölgelerindeki mülteci kamplarını dolaşır ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK-UNHCR) referanslı mültecileri Kanada’ya yerleştirmek için seçer. Kanada federal kanunları uyarınca seçilen tüm mülteciler sağlık, suç ve güvenlik ile ilgili olarak özel bir incelemeden geçirilirler.

Diğer taraftan Kanada içi siyasi sığınma programı (In-Canada Asylum Program) ise kendi başlarına Kanada’ya ulaşan ve siyasi sığınma talebinde bulunarak devlet korunması isteyenlerin başvurabileceği bir program olarak yürürlükte bulunuyor. Siyası sığınmacılar Kanada içinde başvurularını yapıyorlar ve siyasi iddialarının dinlendiği duruşmalarda ülkelerinde iyi temellendirilmiş eziyet ya da kötü muameleye uğrayacakları ya da işkence veya kötü muameleye maruz kalacaklarını ispat etmeye çalışıyorlar.

Aralık 2012’de bir önceki Muhafazakar hükümetin başbakanı Stephen Harper mülteci sistemini daha da sıkı hale getiren bir dizi düzenlemeler getirmiş ve bu Kanada içi siyasi sığınma başvuru sistemini başvuranlar açısından daha da zor hale getirmişti.

Mülteci hakları konusunda çalışmalar yapan sivil toplum örgütü olan Kanada Mülteciler Konseyi’ne (Canadian Councill for Refugees) göre Kanada, 2014 yılında ülke içinde siyasi sığınma başvurusu yapan 22.220 mülteciyi kabul etti.

Muhafazakar hükümetin yaptığı tüm değişikliklere dokunuluyor.

Goldberg’e göre yeni Liberal hükümetin başbakanı Justin Trudeau, Kanada’ya ailesiyle birlikte kendi başlarına gelen ve siyasi sığınma başvurusu yapan göçmenler için bazı pozitif adımlar attı.

Bunlarda birincisi muhafazakar partinin güvenli ülkelerden gelenlerin siyasi sığınma duruşmalarında ret kararının temyiz edilememesi kararıydı. Bu adım federal mahkemeye götürüldü ve hakim bu uygulamayı ayrımcı olduğu gerekçesiyle anayasaya aykırı buldu. Hakimin kararına göre insanlara geldiği ülkelere göre ayrımcılık yapılamaz ve beklenildiği üzere önceki muhafazakar hükümet bu karara karşı temyiz başvurusunda bulundu.

Yeni liberal hükümet ise 2015’in Aralık ayında eski hükümetin yaptığı temyiz başvurusundan vazgeçeceğini ilan etti. Bu şu anlama geliyor. Federal mahkemenin verdiği karar geçerlidir ve kimse geldiği ülkeye göre ayrımcılığa maruz bırakılamaz. Diğer bir deyişle eski hükümetin yarattığı güvenli ülkelerden (DCO) gelenler diğerleriyle birlikte ilk iltica davalarını kaybettiklerinde Mülteci Temyiz Şubesi’ne (Refugee Appeals Division) başvurma hakkına sahip olacak.

Bu, ilk iltica davasını kaybeden ve DCO ülkelerinden gelen siyasi sığınmacılar için herkes gibi temyiz başvurusu yapma hakkı demektir.

Bununla yetinmeyen liberaller önceki muhafazakar hükümetin sığınmacı başvurusunda bulunanların sağlık harcamalarını karşılamama kararının federal mahkemede bozulması sonrasında yaptığı temyiz başvurusunu da geri çektiler. Federal mahkeme muhafazakar hükümetin sığınmacıların sağlık harcamalarını karşılamama kararını anayasaya aykırı bulmuş ve Harper hükümeti bu kararı temyiz başvurusunda bulunmuştu.

Başbakan Trudeau, Göçmenlik, Mülteciler ve Vatandaşlık Bakanı John McCallum’a yazdığı mektubunda önceki muhafazakar partisininkinden farklı olan 12 göçmenlik politikası önceliğinden bahsetmişti.

Kamuoyunda oldukça tartışılan 12 önceliğin belki de en çok konuşulanı liberal partinin Şubat 2016’ya kadar Kanada’ya 25.000 Suriyeli mültecinin yerleştirilmesi vaadiydi. 14 Ocak itibariyle 10.790 Suriyeli Kanada’ya yerleştirilmiş bulunuyor. Mülteciler hükümetin organize ettiği uçaklarla Ürdün ve Lübnan’dan geltirildiler. 

Gelen mültecilerin çoğunluğu bireyler ve çeşitli sivil toplum örgütleri tarafından özel olarak sponsor edilen mülteci programı aracılığıyla Kanada’ya yerleştirildi. Diğer mülteciler bizzat devletin sponsorluğunda ülkeye getirilirken IRCC yetkilileri devletin sponsorluğuyla gelenlerin sayısının giderek artacağını belirtiyorlar.

IRCC’tan yapılan bir açıklamaya göre Şubat’tan sonra mülteci alımına devam edilecek ve hükümetin hedefi olan 25.000 Suriyelinin ülkeye yerleştirilmesi tamamlanacak.

Hükümetin ikinci önceliği aile büyükleri sponsor programında (PGP) kabul edilecek başvuru kotasını 5.000’den 10.000’e çıkarmaktı. 4 Ocak 2016’da açılan PGP programı sadece üç gün sonra 7 Ocak’ta başvuru kota sayısına ulaşması sebebiyle kapandı. Toplamda tam ve eksiksiz yapılan 14.000 başvuru aldığını açıklayan IRCC bu başvuruların 5.000 yerine 10.000 tanesini sırasına göre kabul edecek ve sonuçlandıracak.

Liberal hükümetin diğer seçim vaatlerinden birisi de her türlü sponsorluk, vatandaşlık ve vize başvurularının işlem süresini kısaltmaktı. IRCC’den yapılan bir açıklamada bakanlığın bir network otomasyonu kurulması da dahil olmak üzere başvuruları hızlı sonuçlandırılmasına imkan verecek yeni önlemler üzerine yoğunlaştığı ve bununla ilgili ilerleyen aylarda açıklama yapılacağının altı çizildi.

Göçmenlik, Mülteciler ve Vatandaşlık Bakanı McCallum önceki hükümet tarafından askıya alınan federal sağlık programının (IFH) mültecilerin sağlık masraflarını karşılamama uygulamasını iptal etti. Artık eskiden olduğu gibi IFH programı sayesinde mültecilerin ve sığınma başvurusunda bulunanların temel sağlık giderleri federal devletçe karşılanacak.

Geçen sene Aralık ayında konuyla ilgili açıklama yapan McCallum hükümetin IFH programının mültecilerin kullanımına açılması için çalışma yaptıklarını doğrulamıştı.

McCallum ayrıca güvenli ülkeleri belirleyecek uzman bir insan hakları kurulu oluşturma ve bu ülkelerden gelerek yaptıkları siyasi sığınma başvuruları davalarını kaybeden sığınmacılara temyiz hakkı sunma çalışmasını başlattı. Buradaki tüm amaç davalarını kaybeden ve Kanada hükümetinin güvenli saydığı ülkelerden gelen mültecilerin temyiz hakkına erişmelerini sağlamak.

IRCC görevlileri yurt dışından işçi getirmek isteyen işverenlerin getirtmek istedikleri her bir yabancı işçi için aldıkları iş gücü pazarı etki değerlendirmesi raporunun (LMIA) 1000 dolarlık ücretini bakıcı programı için iptal etti. 1.000 dolarlık program başvuru ücretinin iptal edilmesiyle Kanadalı aileler fiziksel veya zihinsel engelli aile üyelerine daha kolay bakıcı bulabilecek.

Bakan aynı zamana ticari amaçlı ziyaret edecek kişiler gibi düşük riskli seyahat edenlerin ülkeye girişlerini daha da kolaylaştırmayı ve Meksika’ya vizeyi kaldırmayı da düşünüyor. Meksika ile görüşmelerin başladığını belirten bakan vizelerin kaldırılmasını iki ülkenin de yararına olduğunu düşünüyor.

IRCC, Kanada’da okuyan yabancı öğrencilere göçmenlik başvurunda verilen ek puan uygulamasını tekrar başlatacak. Ayrıca yeni Kanada vatandaşı olacaklara imzalatılan Kanada’da yaşama taahhüdü pratiğini de iptal etme çalışmaları başlatıldı.

Liberal hükümet seçim vaatlerinden olan ve önceki hükümetçe 19’e düşürülen çocuk yaşını tekrar 22’ye çıkarmayı ve daha önce konulan geçici ikamet izni uygulamasını revize etmeyi de kararlaştırdı.

Görüldüğü gibi Liberaller önceki muhafazakar hükümetin göçmenlik ve iltica politikalarında oldukça değişiklik yapıyorlar. Bazı değişiklikler derhal yürürlüğe konmuşken yukarda bahsi geçen ve seçim vaatlerinde belirtilen fakat yönetmelik değişikliği gerektiren birçok revizyonda önümüzdeki günlerde uygulamaya konacak.

Liberaller muhafazakar göçmenlik politikalarının izini siliyor.

Murat Kandemir, 8 Şubat 2016