Kanada Vatandaşlık Kurallarında Fabrika Ayarlarına Dönüş

Kanada, vatandaşlık kanununda C-24’le gelen değişiklikleri geri alıyor. Kanada Göçmenlik, Mülteciler ve Vatandaşlık bakanı McCallum hükümetlerinin vatandaşlık kanununu değiştirecek yeni tasarısını kamuoyuyla paylaştı.

Geçen sene Kasım ayında Kanada’da çoğunluk hükümeti kuran liberaller önceki muhafazakar hükümetinin vatandaşlık kanununda yaptıkları tüm değişiklikleri geri alıyor.

Kanada vatandaşlığını güçlendirme iddiasıyla muhafazakar hükümetçe yapılan düzenlemelerle zorlaştırılan vatandaşlık liberallerin değişiklik yasa tasarısıyla tekrar hızlı ve kolay elde edilen hale getiriliyor.   

Deyim yerindeyse Kanada vatandaşlık kuralları fabrika ayarlarına dönüyor.

Kanada’da siyasi erkin değişmesi ülkedeki iş yapış şekillerini de değiştiriyor. Şimdiki hükümetin yürürlükteki vatandaşlık yasasındaki bazı maddeleri iptal edeceği liberallerin 2015 Ekim seçim vaatlerinde bolca bahsedilmişti. Özellikle C-24 olarak anılan ve tam adı Kanada Vatandaşlığını Güçlendirme Yasası olan kanun Kanada’da ülkede doğan ve sonradan Kanadalı olan olarak iki ayrı vatandaşlık sınıfı yarattığı ve insanların Kanada vatandaşlığını kolayca iptal edilmesinin önünü açtığı suçlamalarıyla karşı karşıya kalmıştı.

Yeni hükümetin göçmenlik bakanı McCallum 25 Şubat’ta bakanlığının internet sayfasında yayınlanan duyuruda tasarıyla ilgili yorumda bulundu: “Kanada vatandaşları kanun önünde eşittir. İster Kanada’da doğsunlar ister sonradan Kanadalı olarak çifte vatandaş olsunlar.”

Liberal hükümet tarafından teklif edilen tasarı değişikliklerinden birisi hükümetin çifte vatandaşlardan çeşitli suçlara karışmış kişilerin Kanada vatandaşlığını iptal etme yetkisinin geri alınması. Muhafazakar hükümet ciddi suçlara karışmış çifte vatandaşların Kanada vatandaşlıklarını ellerinden alma yolunu seçmiş ve hatta Mayıs 2015’ten geçerli olmak üzere bu konuda bakana geniş takdir yetkisi vermişti.

Liberal hükümette bu konuda aynı benim gibi farklı düşünüyor. Kanadalılar işlediği suçların sonuçlarına katlanmalı ve Kanada ceza sistemine göre cezalandırılarak rehabilite edilmeli. Yani sırf suç işledi diye çifte vatandaşların Kanada vatandaşlığını geri almak yerine işlediği suça göre ceza verilmesi.

Yalan beyan ve sahte belgelerle elde edinilen Kanada vatandaşlığı geri alınabilecek. Göçmenlik bakanının Kanada vatandaşlıklarını kimlik ve ikamet sahtekarlığı ile alanların vatandaşlıklarını iptal etme yetkisi aynen devam edecek. Kanada federal mahkemesi güvenlik, insan veya uluslararası haklar, savaş suçları ve organize suçlar gibi sebeplerden ötürü vatandaşlıkların iptal edilmesi davalarını görecek otorite olmaya devam edecek.

Liberaller göçmenlerin daha kısa sürede vatandaş olmalarını istiyor. Vatandaş olabilmek için Kanada içinde gerekli olan ikamet süresinin eskiden olduğu gibi 1095 güne (üç yıl) indirilmesi öngörülüyor. Şu anda yürürlükte olan kurallara göre göçmenler başvuru yapacakları tarihten itibaren son altı yıl içinde en az 1.460 gün (dört yıl) Kanada’da ikamet etmiş olmaları durumunda vatandaşlık başvurusu yapabiliyor.    

Tasarı ayrıca vatandaş olabilmek için Kanada’da minimum göçmen olarak bulunma süresini bir yıl daha kısaltıyor. Tasarı göçmen olmadan önce Kanada’da geçici olarak bulunanların bu süreleri en çok bir sene olmak üzere vatandaşlık başvuru sürecinde faydalanma hakkını geri getiriyor. Bu hak önceki muhafazakar hükümet tarafından kaldırılmıştı. Özellikle uluslararası öğrenciler ve kabul edilen mülteciler bu haktan tekrar yararlanmaya başlayacak.

Muhafazakar partinin tartışmalı vatandaşlık değişikliklerinden birisi de vatandaş olmak isteyen adayların göstermek zorunda olduğu Kanada’da ikamet niyeti şartı. Haziran 2015’ten beri Kanada vatandaşı olmak isteyen adaylar vatandaş olduktan sonra Kanada’da yaşamaya niyet edeceklerini de ispat etmek durumundadırlar. Bu kural yeni Kanadalılar arasında ülkeden ayrılmaları durumunda vatandaşlıklarının iptal edileceği korkusu yaratmıştı. Liberallerin sunduğu tasarıda bu maddenin yürürlükten kaldırılması da var. Liberaller aynı Kanada Haklar ve Özgürlükler Yasası’nda belirtildiği gibi tüm Kanadalıların Kanada dışına çıkma hakkı olduğunu düşünüyor.

Geri alınacak kurallardan birisi de vatandaşlık testi yaş sınırı. Eskiden sadece 18-54 yaş arası adaylar vatandaşlık testine girmek zorundaydı ve önceki muhafazakar hükümeti C-24 ile bunu 14-64 yaş arasına çekmişti. Liberallerin sunduğu yeni tasarı ile bu yaş aralığı tekrar önceki haline yani 18-54 arasına çekilecek.

Tüm bunlara ek olarak vatandaşlık kurallarını değiştiren tasarı da yeni güvenlik önlemleri göze çarpıyor. Yürürlükteki vatandaşlık yasasında şartlı tahliye edilen ya da cezaevinde yatan hükümlüler vatandaşlık alamıyor ve cezalarını çektikleri süreler vatandaşlık başvurularında kullanılamıyorken sadece çeşitli şartlarda verilen hafif cezalarda şartlı tahliye olanların (conditional sentence) vatandaşlık edinmesinin önünde engel bulunmuyor ve bu süreleri vatandaşlık başvurusunda kullanabiliyor. Yeni tasarı da şartlı ceza alanlar da vatandaşlık başvurusunda bulunamayacak.

Tasarıyla vatandaşlık yetkilileri göçmenler tarafından vatandaş olmak için sunulan belgelere el koyabilecek. Özellikle yüz yüze görüşmelerde ve duruşmalarda göçmenlerin sunduğu belgelere el konabilecek ve şüphe durumunda soruşturma açılacak.

Muhafazakarların yürürlüğe koyduğu vatandaşlık kurallarını unutun. Liberaller vatandaşlık kurallarında fabrika ayarlarına dönüyor.

Murat Kandemir, 29 Şubat 2016