Göçmenlik Sayesinde Kanada İşgücünü Oluşturmak

Kanada ekonomisinin en vazgeçilmezi nedir diye sorulsa hiç düşünmeden göçmenlik derim. Kanada ekonomisinde çarkların iyi dönmesi kısmi olarak göçmenlik sayesinde eksikliği hissedilen işçilerin yerlerinin doldurulmasına bağlı. İş inovasyonu ve ürün gelişimi bir ekonomide çarkların dönmesini sağlayan diğer dinamikler. Ülkedeki çalışan nüfus içinde nitelikli işgücü yoksunluğu yüzünden hayli nitelikli yabancı işçi, uluslararası öğrenci ve mültecilerden yararlanma Kanada’nın ekonomik ve sosyal yapısının bir parçası. Her sene düzenli göçmen alan Kanada için senede ne kadar göçmen alınmalı? Ne kadar senelik göçmen alınmalı ki ülke için sosyo-ekonomik açıdan yüksek yararı olsun?

Daha önce de değindiğimiz gibi Kanada’nın tarihi ve varlığı göçmenlik üzerine oluşturulmuş ve bu durum ekonomi politikalarını da belirlemiştir. Ülkeye ilk gelen ve bu ulusu oluşturan göçmenler çiftçilerden inşaat işçilerine, bilim adamlarından, mühendislere, öğretmen ve turizm sektörü çalışanları gibi çeşitli meslek sahibi kişilerden oluşuyordu. Bu dün böyleydi bugün de ekonomik temelde büyümeyi sağlamak için göçmen ihtiyacı aynen devam edecek.

Göçmenliğin hem yararları hem de yan etkileri malum. Amaç işte bu yan etkileri minimumda tutarak uzun dönemde göçmenliğin faydalarından yararlanmak. Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen göçmenlerin yüksek becerileri ve mesleki uzmanlıkları bulunuyor ve hatta içlerinde yeni fikirleri ve girişimciliğe sahip olanlar da var. Yüksek nitelikli kişilerin onları dünyada kendi ekonomik programlarında değerlendirmek isteyen başka ülkeler tarafından da arzu edildiğini unutmayalım.

Kanada’nın Göçmenlik, Mülteciler ve Vatandaşlık Bakanı John McCallum geçtiğimiz günlerde Toronto Bölgesi Ticaret Kurulu’nun düzenlediği ve Pearson Progresif Politika Merkezi tarafından da desteklenen bir organizasyonda  yaptığı konuşmasında federal hükümetinin göçmenlik bakış açısından bahsetti. Royal Bank Kanada bankasının üst düzey ekonomisti olan göçmenlik bakanı McCallum’un bu alanda oldukça fazla tecrübesi var. İç savaşla parçalanan Suriye’den 25.000 kişinin çok kısa bir sürede Kanada’ya göçmen olarak getirileceği sözünü verdi. Buna ek olarak hükümeti oluşturan federal liberaller bu konuda daha fazlasının yapılacağını kaydetti.

Kanada İş Günlüğü (the Canadian Business Journal) göçmenlik bakanı McCallum ile federal hükümetin göçmenlik planları hakkında görüştü. McCallum şu sıralar Suriyeli mültecilerle ilgili oldukça fazla soruya muhatap oluyor.

“Ben kendini adamış bir ekonomistim fakat siz bunu ben genelde farklı haberlerde özellikle hep mülteciler konusunda çıktığım için bilemezsiniz. Benim için mülteciler dolar ya da sentten daha fazlası, bir vicdan sorunu. Bu sürecin bir parçası olmak ve mültecileri ülkemize sıcak bir şekilde kabul eden Kanadalıların olağanüstü cömertliklerini görmek kalbimi çok etkileyen bir deneyim oldu.”

McCallum ülkeye mülteci getirmeye sadece insani açıdan değil aynı zamanda ekonomik açıdan da bakıyor. Şu an itibariyle geçen Aralık ayı içinde ülkeye getirilen 25 bin mültecinin hemen hemen hepsine kalıcı ev sağlanmış durumda. Bakan McCallum getirilen kişilerin yaş ve istihdam durumları hakkında bilgi paylaştı.  Bakanın da farkettiği gibi getirilen mültecilerin en büyük sorunu dil bilmemeleri. Mültecilere uyum sağlamalarını ve iş bulmalarını kolaylaştıracak İngilizce ve/veya Fransızca dil konusunda ne kadar destek verileceği şu an için bilinmiyor. Suriye’den ve dünyanın diğer ülkelerinden Kanada’ya mülteci gelmeye devam ediyor. Hükümet gelen yetişkin mültecilerin kültüre uyum sağlamaları ve işe yerleştirilmeleri için çalışmalar yürütüyor.

Federal göçmenlik bakanı McCallum hükümetlerinin aile birleşimi başvurularında bekleme sürelerini kısaltmaya yönelik çalışmaları hızlandırdıklarını belirtti. Sadece mültecilere değil ekonomik göçmenler olarak nitelendirilen kişilerle de ilgilendiklerini ifade etti. Bakan daha önce bakanlıkça yapılan ve Kanada’ya gelenleri çalışmaya gelen genç kişiler yani “ekonomik göçmenler” ve anne-baba gibi Kanada’ya getirilen ve “ekonomik olmayan göçmen” olarak görülen göçmen ayrımına da karşı.

Bakan herkesin ekonomiye bir şekilde katkı yaptığına inanıyor. Örneğin bazı eşler ve göçmenlerin emekli olan anne-babaları çalışmıyor fakat çocuklarının çalışmalarına imkan veriyorlar. Birçok mültecinin de çalıştığı biliniyor. Hükümeti oluşturan liberaller daha önceki federal muhafazakar parti hükümetinin mültecilerin sağlık bakımlarının karşılanmaması kararını da iptal etmişlerdi. Liberaller muhafazkarların tartışma yaratan ve vatandaş olmayı zorlaştıran yasalarının ilgili maddelerini de kaldırmak için çalışma başlatmıştı.

Nitelikli işgücünün devamı için dünyadaki becerikli yabancı işçileri kendisine çekmek isteyen Kanada bu konuda ABD, Avustralya ve İngiltere gibi ülkelerle rekabet halinde. McCallum düne göre bugün Kanada’nın göçmenliğe daha çok ihtiyacı olduğunu söylüyor. Bu yüzden hükümetin göçmenlik alanındaki planları işte bu nitelikli işçileri kazanma amacında.

Kanada’nın en çok istenen bölge olması ve eş zamanlı olarak göçmenlikte en iyi politikanın oluşturulması için McCallum’un vurguladığı üç alan var. İlk alan göçmenlik sayılarıyla ilgili. Kanada öteden beri her sene 300.000 kişinin düzenli olarak göç ettiği bir ülke haline geldi. McCallum bu sayının ekonomi büyümesiyle birlikte arttırılmasından yana.

Daha fazla insan kabul etmek daha fazla bütçe ayarlamak ve devlet görevlisi işe almak demek. Son Suriyeli mülteci operasyonunun hızlı bir şekilde sonuçlandırılması göçmenlik departmanının daha fazla göçmen projesinin iş yükünü kaldırabileceğini gösteriyor. Göçmenlik bakanı McCallum’a göre mülteci operasyonu etkin olarak yürütüldüyse bu daha fazla kabul edilmek istenen göçmenler içinde yürütülebilir.

Göçmenliğin federal patronu McCallum önümüzdek aylarda ilgili kurum ve kuruluşlardan, iş çevreleri ve eyalet hükümetlerinden görüşler alarak politikalarını daha da şekillendirecek. Federal hükümet 2017, 2018 ve 2019 yıllarından oluşan üç yıllık federal planlarının detaylarını bu kış kamuoyuyla paylaşacak.

McCallum’un da farkettiği üzere Kanadalılar göçmenliğin oldukça yüksek sayıda olduğunu düşünüyorlar. Çeşitli sivil toplum kuruluşlarının da öne sürdüğü gibi Kanadalılar göçmenliğin ülkenin kendi vatandaşlarının yararına olacak şekilde hizmet vermesi gerektiğine inanıyor. Ülkede göçmenlik sayesinde yevmiye ücretlerinin artmadığını ve göçmenlerin düşük paraya çalışacak insan olarak görüldüklerine inananlar da var.

Burada ülkeye yeni getirilen göçmenlerin Kanada toplumun adapte olabilmeleri için yapılması gerekenlerin önemi ortaya çıkıyor. Meslek sahiplerinin kendi alanlarında iş bulabilmeleri, isteyenlere dil programları açılması ve meslek sahibi olmak isteyen yeni göçmenlerin de istedikleri alanda eğitim alabilmeleri gibi adımlar hayati nitelikte. Bu adımların atılması için çeşitli sivil toplum örgütlerinin projeleri var ve bunların bazılarını Kanada federal hükümeti maddi olarak destekliyor.

Göçmenlerin topluma en hızlı şekilde ayak uydurması için yapılacaklar biraz karmaşık bir politika sorunu olarak kendini gösteriyor. Göçmenler Kanada’nın gerçeği ve her sene bu büyük aileye yaklaşık 300 bin yeni birey katılıyor. Yeni gelenlerin yeni ülkelerine adapte olmaları hem onlar için hem de ülkenin ekonomisi için çok önemli.

Tüm ülkelerde olduğu gibi Kanada’da kendi ekonomisini düşünmek zorunda. Yakında büyük bir işgücü kitlesinin emekli olacağı gerçeği ülkenin ekonomi açısından göçmenlik politikasını oluşturmasına sebebiyet veriyor. Emekli olan kişilerin yerine yeterli işgücü istihdamı var olan nüfusla mümkün olamıyor.

McCallum’un ve federallerin üzerinde duracağı ikinci konu uluslararası öğrenciler olacaktır. Kanada’ya gelen uluslararası öğrenci sayısının arttırılması ve daha sonra onları ülkede göçmen olmaya ikna edilmesi için hükümet çalışma başlatacak.

Göçmenliğin başındaki bakan uluslararası öğrencilerin Kanada için önemini kavramış görünüyor. Kanada’da okullarını bitirdikten sonra ülkeye zaten adapte olmuş kalifiye göçmen adayı uluslararası öğrencileri ülkede tutmayı hedefleyen bakanlık Kanada’da mezun olan yabancı öğrencilerin göçmenlik programları başvurularında ekstra puan almaları formülü üzerinde çalışıyor.

Uluslararası öğrencilerin çoğu hem genç hem de İngilizce ve/veya Fransızca biliyorlar ayrıca Kanada’da okudukları da düşünülürse ülkede kalmaları halinde topluma zaten adapte olmuş bir şekilde ve pürüzsüz olarak Kanada işgücünün bir parçası olabilirler.

Kanada yabancı öğrencilerin ülkede kaldıkları süreyi ilerde vatandaşlık başvurusu yapmaları halinde kullanabilmelerine olanak sağlayan yasal çalışmayı yürürlüğe koydu bile. Ekspres giriş göçmenlik sisteminde Kanada’da yüksekokul bitiren öğrencilere ek puan verilmesi de yakında mümkün olacak. Tahminlere göre Kanada’da şu an 340 bin yabancı öğrenci okuyor.

Bürokrasinin etkin hale getirileceği ve özellikle karar verme sürecinin hızlandırılacağı diğer bir konu olarak resmen bakan tarafında dillendirildi. Sistemde programlarda karar verme sürecinin ağır işlediğinden dolayı çeşitli çevrelerden şikayetler yapılıyordu. Daha fazla görevlinin işe alınarak hem biriken dosyaların daha hızlı eritileceği hesaplanıyor.

İşgücü Pazarı Etki Değerlendirmesi (LMIA) belgesi Kanada’ya getirilmek istenen bir işçinin bir Kanadalının işini elinden alıp almama potansiyelini belirten bir rapor. Kanada’ya yabancı işçi getirmek isteyen Kanadalı işverenin almak zorunda olduğu bir belge. Pozitif ibareli verilen bir LMIAi yabancı işçiye ihtiyaç olunduğunu ve bu işi yapacak bir Kanadalı işçinin bulunmadığını teyit ediyor.

Ülkeye yabancı işçiler geliyor ve çeşitli çevrelerce bu işçilerin Kanadalıların işlerini ellerinden aldıkları suçlaması yapılıyor. Böyle olunca da Kanada göçmenlik bakanlığı yürülüğe koyduğu çeşitli önlemlerle yabancı işçi getirmek isteyen Kanadalı firmaların bunu yapabilmelerini zorlaştırıyor. McCallum’un bu konudaki amacı yabancı işçilerin ülkeye getirilmeleri uygulamasının ihtiyaç temelinde sorunsuz olarak yapılabilmesinin sağlanması.

Kanada, göçmenliği çok ciddiye alıyor. Ülkede yaşlanan nüfus bir sır değil. Bazı sektörler kalifiye eleman eksikliği çekiyor ve bunun için önlemler alıyorlar.

McCallum’un görevi kendisinin de söylediği gibi Kanadalılara göçmenlik kavramını satabilmek. Halk çeşitli anketlere katılarak göçmenlik seviyelerinin yeterli olduğunu düşüne dursun Kanada’nın federal hükümeti daha fazla göçmen sayısının hem firmalar, hem göçmenler fakat en önemlisi tüm Kanada için daha iyi olacağına inanıyor.

Kanada’nın kapısının sonuna kadar açılması ve tam bir liberal göçmenlik politikasının arzu edilmediği ülkede herkesin mutabık kaldığı kavram bunun “denge”noktasının bulunması sanırım. Göçmenlik konusunda ülkenin arzu ve ihtiyaçları göz önünde tutularak bir denge seviyesinin yakalanması gerekiyor.

Geçici yabancı işçiler konusunda geçtiğimiz yıllarda çeşitli skandallar yaşanmıştı. Özellikle Kanada Royal Bankası’nın bazı Kanadalı işçileri işten çıkarıp yerlerine geçici işçi çalıştırması Kanada kamuoyunda günlerce konuşulmuştu.

Kanada’da çalışmalarına izin verilen yabancı işçi sayısı 2012’de 491.500 kişiye ulaşarak 2002 rakamlarının beş katı seviyesinde oldu. 2012 yılında ülkeye yeni gelen geçici işçi sayısı 213.500 iken aynı yılda ülkede çalışan yabancı işçi sayısı 278.000’di.

Kanada göçmenlik rakamları ve uygulamaları her zaman tartışma konusu olmuştur ve olmaya devam edecektir. Göçmen ülkesi olması ve çeşitli sebeplerle lokal işgücünü doyuracak derecede yerli işçi sağlayamayan ülke dün olduğu gibi bugün ve yarın da etkin bir göçmenliğe ihtiyaç duyacak. Göçmenliğin Kanada’ya yıllık masrafının yaklaşık 35 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor ve bu bile göçmenliğin sürekli olarak dikkatleri çeken tartışmalı bir konu olmasını sağlıyor. Maksimum sosyal ve ekonomik faydayı sağlamak için her sene Kanada’ya ne kadar kişinin alınması gerektiğini bulmak kolay iş değil.

Tek bilinen gerçek Kanada’nın varlığını göçmenliğe borçlu olduğu.

Murat Kandemir, 15 Haziran 2016