Kanada’nın Yeni Vatandaşlık Yasasına Karşı İlk Dava

Parlamentoda görüşmeleri biten ve yakında yürürlüğe girecek yeni Kanada vatandaşlık yasasında (Bill C-24) tartışmalar bitmiyor.

Toronto’da avukatlık yapan Rocco Galati, 25 Haziran’da hem parlamentonun hem de Kanada kraliyet temsilcisinin (Governor General), Bill C-24 adıyla bilinen Kanada Vatandaşlığını Güçlendirme Yasası ile anayasal haklarının dışına çıktıkları sebebiyle adı geçen yasanın iptal edilmesi için federal mahkemeye başvurdu.

Mahkemeye sunulan iddianamede yeni yasayla özellikle Kanada Vatandaşlık ve Göçmenlik Bakanlığı’na verilen, Kanada’da doğmuş çifte vatandaş sahibi kişilerin Kanada vatandaşlığını iptal ve onları sınır dışı etme hakkının anayasaya aykırı olduğu iddia ediliyor.

Vatandaşlığın her ne sebeple olursa olsun kişilerin “ayrılamaz” ve “iptal edilemez” hakları olduğu ve vatandaşlığın da “federal parlementonun yasal yetkisi dışında temel anayasal koruma” demek olduğunun altı çizildi.

Bu davanın muhafazakar federal parti hükümetinin tartışmalı Kanada vatandaşlık yasasına karşı açılan ilk dava olduğunu söyleyelim.

Geçen haftalarda Kanada Mülteci Avukatları Derneği (CARL), B.C. Sivil Özgürlükler Derneği ve Uluslararası Af Örgütü’de yasanın kanunlaşması halinde iptal istemi ile mahkemeye başvuracaklarını duyurmuşlardı. Onların da federal mahkemeye başvurmaları bekleniyor.

Bill C-24 yasasını iptal istemi ile federal mahkemeye daha fazla dava açılacağını tahmin ediyorum.    

Kabul edilen yeni Kanada vatandaşlığı yasası ile Kanada vatandaşlık sistemindeki ana değişiklikleri bir inceleyelim.  

Kanada Vatandaşlığını Güçlendirme Yasası (Strengthening Canadian Citizenship Act) ile güncellenen Kanada vatandaşlık sisteminin karşılaştırmalı önce ve sonraki hali:  

Önce	Şimdi
-Son dört yıl içinde üç yıl ikamet kuralı (1.095 gün) gerekiyor -Başvuru esnasında Kanada’da aktif olarak ikamet etme zorunluluğu yok, -Kanada’da daimi ikamet sahibi olunmadan önce geçirilen süre (geçici ikamet izni ile turist, ziyaretçi, mülteci vs olarak) vatandaşlık için gerekli zorunlu ikamet süresine eklenebiliyor, -Başvuru sürecinde Kanada’da yaşama niyeti araştırılmıyor	-Son altı yıl içinde dört yıl ikamet şartı (1.460 gün) -Son altı yıl içindeki dört yılın her bir yılı içinde en az 183 gün ikamet mecburiyeti, -Kanada’da daimi ikamet sahibi olunmadan geçirilen süre (geçici ikamet izni ile turist, ziyaretçi, mülteci vs. olarak) vatandaşlık zorunlu ikamet süresine eklenmiyor. -Başvuru süresince Kanada’da ‘yaşama niyeti’ aranıyor.
-18-54 yaş arası yetişkinler minimum dil seviyesine sahip olmalı ve zorunlu vatandaşlık sınavında başarı göstermeliler, -Vatandaş adayları tercüman hizmeti alabilirler.	-14-64 arası vatandaş adayları minimum dil seviyesine sahip olmalı ve vatandaşlık testinde başarı göstermeleri gerekli.
-“Kayıp Kanadalılar” 2009 yılında vatandaşlıklarını tekrar edinebildiler fakat bazıları bu haktan yararlanamadı.	-Kanada vatandaşlığı 1947 ve öncesinde doğan ve onların yurtdışında doğmuş birinci jenerasyon çocukları olan “kayıp Kanadalıların” dahil edecek şekilde genişletiliyor.
-Kanada içinde çeşitli suçlar sebebiyle suçlanmış ve hüküm giymişerin vatandaş olması engelleniyor.	-Kanada içinde ve dışında işlenmiş suçlar ve alınan hükümler Kanada vatandaşlığına engel oluyor.
-Kanada vatandaşlık başvurularında sahtekarlık ve yalan beyanlara karşı 1.000 dolara kadar para cezası ve/veya bir yıl hapis cezası veriliyor	-Kanada vatandaşlığı başvuruları sahtekarlık sebebiyle reddedilebiliyor ve 100.000 dolar maksimum para cezası ve/veya beş yıl hapis cezası verilebiliyor
-Vatandaşlık iptali Kanada’daki Kraliyet temsilcisi konseyi (Governor in Council –GIC) tarafından karar altına alınıyor	-Kanada Vatandaşlık ve Göçmenlik Bakanı’na (CIC Minister) vatandaşlık iptal etme hakkı veriyor. -Savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar, güvenlik ve diğer insan ve uluslararası haklara karşı işlenen suç veya organize suç olduğu federal mahkemenin belirlediği durumlarda vatandaşlık iptal ediliyor.
-Vatandaşlığın onaylanmasında GIC ofisi son karar merci olarak görev yapıyor.	-Vatandaşlığın verilmesinde CIC Bakanı son karar merci olarak görev yapıyor.
-Kanada vatandaşlık işlemi üç aşamalı bir süreç olarak yürütülüyor	-Kanada vatandaşlık işlemi tek aşamalı bir süreçle sonuçlandırılıyor.
-Kanada vatandaşı olmak için Kanada vergi iade bildiriminde bulunma zorunluluğu yok	-Kanada vatandaşı olacaklar Kanada Vergi Yasası uyarınca Kanada vergi iade bildirimi yapmak zorunda.
-Kanada’nın ulusal çıkarlarına karşı hareketler sebebiyle vatandaşlık iptali mümkün değil.	-Kanada vatandaşı olan ve Kanada ile silahlı çatışmada karşı karşıya gelen silahlı örgütlerin/grupların üyesi  çifte vatandaşlık sahibi kişilerin Kanada vatandaşlığını iptal etme yetkisi geliyor -Terörizm, vatana ihanet, casusluk gibi suçlardan hüküm giymiş olan kişilerin Kanada vatandaşlığını iptal etme yetkisi getiriliyor.
-Kanada Silahlı Kuvvetler personeli daimi ikamet sahipleri ve ailelerinin Kanada vatandaşlığının hızlı verilmesi mekanizması bulunmuyor.	-Kanada Slilahlı Kuvvetler personeli daimi ikamet sahipleri ve ailelerinin vatandaşlık işlemlerinin daha hızlı bitirilmesi uygulaması getiriliyor.

Murat Kandemir, 2 Temmuz 2014