2014’e Veda Ederken Değişen Kanada Göçmenlik Sistemi Üzerine

2014 yılını bitirmemize saatler kala bu son yazımızda değişim gösteren Kanada göçmenlik sistemi ve muhtemel sonuçlarına değinelim dedik.

Kanada’daki dokuz yıllık muhafazakar parti iktidarı 2015 yılında genel seçimlere hazırlanıyor. Başbakan Stephen Harper ve ekibi her alanda olduğu gibi göçmenlik ve vatandaşlık konularında da oldukça tartışmalı değişikliklere imza attı. Bazıları çok eleştirilirken bazıları ise olumlu karşılandı.  Eskisine oranla son dokuz yılda oylarını sürekli arttıran Muhafazakar Parti özellikle Liberallere oy veren göçmenlerden de oy aldıklarını söyleyerek 2015 seçimlerine emin adımlarla gireceğine inanıyor.

Biz son on yılda iktidar partisi tarafından yapılan ve Kanada göçmenlik sistemini etkileyen çok fazla değişiklik ve revizyon gördük. Çeşitli göçmenlik programlarının uygulamalarındaki bu değişiklikler ve revizyonlar sistemin geleceği açısından ipucu veriyor.

Kanada vatandaşlık kanununu ele alalım mesela. Bildiğiniz gibi vatandaşlık kanununa uzunca bir süre dokunulmamış ve hükümet çeşitli sebepleri öne sürerek bu alana da el atmış Kanada Vatandaşlığını Güçlendirme Kanunu adı altında yeni bir kanunu parlamentodan geçirerek yürürlüğe koymuştu. Yeni kanunla vatandaş olmak zorlaşmış ve kurallar daha sıkı hale getirilmişti. Artık önceden başvuran kişiden hiç sorulmayan vergi beyannamesinin yapılıp yapılmadığı sorgulanır hale geldi. Değişiklikler Haziran 2014’te yürürlüğe girdi ve değişiklikler şimdiden hayatımızı etkilemeye başladı bile. Artık Kanada vatandaşı olmak için daha fazla beklemek gerekiyor ve gelir vergisi beyannamemizi verip vermediğimiz kontrol ediliyor. Ayrıca başvuru esnasında Kanada vatandaşı olduktan sonra Kanada’da yaşamaya devam edip etmeyeceğimiz de incelenecek. Güvenlik gerekçeleriyle Kanada vatandaşlığının hükümet tarafından geri alınması hakkı da getirildi.

Çeşitli göçmenlik çevreleri değişiklikleri anayasaya aykırı buluyor ve itiraz ediyor. Ayrıca 2014 yılı için 300 dolar olan vatandaşlık başvurma hakkı 2015 yılı içinde 530 dolara yükseltiliyor. 2014 yılı içinde 260.000 kişinin Kanada vatandaşı olduğunu ve bu rakamın bir öncesi senenin iki katı olduğunu da ekleyelim.

2014 yılının herhalde en çok konuşulan konularından biriside hükümetin yeni tasarladığı ve 1 Ocak 2015 itibariyle yürürlüğe girecek olan ekspres giriş sistemiydi.

Kanada’nın göçmen alımını idare etme yöntemini toptan değiştiren bu sistemde artık belli meslekler ve kotaları bulunmuyor. Kanada’ya gelmek isteyen yabancılar internet ortamında bir sitede kendi profillerini oluşturuyor ve bu profilde tüm meslek becerilerini, eğitim ve dil yeterliklerini belirtiyorlar. Meslekleri Kanada’da başarı göstereceğine inanılan kişilerden daha sonra kendilerine gönderilecek davetiye ile göçmenlik başvurusu yapması isteniyor. Kulağa hoş gelen bu sistemde düşük beceri gerektiren meslekler kabul edilmeyecek. Özellikle restoranlar ve barlar bu durumdan şikayetçi. Başka eleştiriler de var. Mesela yabancı işçi arayan kişi en az bir ay işçi ilanı verecek ve aradığı işçiyi Kanadalılardan bulamazsa yabancıyı getirmesine izin çıkacak. Ayrıca yabancı geçici işçi çalıştıran ve çalışma izni bitecek olanları elinde tutmak isteyen işverenler ne yapacak? Orası da muallak.

Uzun bir süre kapalı kaldıktan sonra tekrar açılan ve pilot program şeklinde uygulanacak olan yatırımcı göçmen programında göçmen adayın koyacağı zorunlu fon risk sermayesi olarak kullanılacak.

10 milyon dolarlık net varlığı olan ve 2 milyon dolarlık yatırımı 15 yıl süreyle yapmayı taahhüt eden göçmen adayların dil, eğitim ve iş tecrübesi gibi programın diğer kriterlerini yerine getirmesi gerekiyor. Bu kriterler yatırımcı göçmen adayının Kanada iş çevresine ve toplumuna hızlıca adapte olmasını sağlayacak.

Yeni pilot proje 2015 Ocak ayında başvuru almaya başlayacak ve proje kapsamında yıl içinde aileleri ile birlikte sadece 50 göçmen başvurusu kabul edilecek. Sayı olarak o kadar az milyoner kişi için yapılan tek göçmenlik programıdır bu herhalde.

Aile sponsorluğunda da yapılan bazı değişikliklere sıkıntıları beraberinde getirdi. Artık bildiğiniz gibi iki seneden az ilişki geçmişi olan ve çocuksuz olanlar yabancı eşlerini Kanada’ya iki yıllık geçici göçmen olarak ülkeye getirebiliyor. Aile sponsorluğu başvurusu yapanların ilişkileri iki sene gözlemlenecek. İki sene sonra geçici ikamet sahibi olan taraf daimi ikamet alabilecek. Ayrıca sponsor olan eş beş sene için başka birisine sponsor olamayacak. Tabi yurtdışından getirdikleri eşleri tarafından kandırılan Kanadalıların boşandıktan sonra bir sonraki eşine sponsor olabilmeleri için beş yıl beklemek zorunda kalması da eleştirilere sebep oluyor.

Sosyal hizmetler sunan bazı sivil toplum kuruluşlarına göre Kanada’da yeni gelen göçmen kadınlara yönelik şiddetin olabileceğine dair yeterince kanıt var. Her altı günde bir Kanadalı kadının eşi veya sevgilisi tarafından öldürüldüğü göz önüne alınırsa göçmenlik kanununun ilgili revizyonlarının aile içi şiddete olan muhtemel etkisini irdelemek gerekiyor. Kanada’ya sponsor edilerek getirilen geçici ikamet sahibi kadınlar aile içi şiddet gördüklerinde göçmenlik statüsünü düşünerek olayı polise rapor etmiyorlar. 

Kanada aile sponsorluğu hem Kanada içinde hem de dışından yapılabiliyor. Eşlerden birinin Kanada dışında olması aile sponsorluğu başvurusunun öncelikli değerlendirilmesine sebep oluyor. Bunun yanında çeşitli sebeplerle Kanada’da bulunan ve Kanadalılarla evlenerek ülke içinde aile sponsorluğu yapanlar daha fazla beklemek zorunda kalıyorlar. Uzun süre beklemenin dışında beklerken kendilerine başvurularının ilk onayı alınmadan çalışma izni verilmiyor. Bu da aile geçindiren birçok kişiyi zor durumda bırakıyor. Aile üyelerinin Kanada içinden yaptıkları aile sponsorluğunun ilk onayı alması neredeyse 16 ay sürüyor. Bu süre içerisinde yabancı eşe çalışma izni verilmiyor ve sağlık sisteminden de yararlanamıyor.

İktidarın tüm bu değişikliklerinin halkça benimsenip benimsenmediğini 2015 seçimleri sonrasında ve yapılan tüm kanun değişikliklerinin sosyal sonuçlarını önümüzdeki yıllarda göreceğiz.   

Murat Kandemir, 30 Aralık 2014