Kanada’dan Milyoner Vize Programı

Harper hükümeti dünyadaki multi milyoner yatırımcıları ülkeye çekecek yeni vize programını yakında açıklayacak. Parayla verilecek vize yatırım programının son hali yakınlarda kamuoyuna tanıtılacak.

Kanada’nın, yatırımcı programının yerine daha az göçmen alan bir sistemi tasarladığı iddia edildi. Bu sayının her sene elli başvuru ile sınırlandırılacağını söyleyenler bile var.

1980’ler de başlatılan ve son iki yıldır kapalı duran yatırımcı vize programı (investor immigration program -IIP) Kanada’nın umduğu ekonomik yararları sağlamadığı gerekçesiyle oldukça eleştirilmişti. Kapatılan eski yatırımcı göçmenlik programına başvurmuş olan binlerce başvuru toptan reddedilmiş ve başta 45 bin Çinli olmak üzere başvurularının tamamlanmasını bekleyen 60.000 kişi dosyalarının reddedilmesiyle hayal kırıklığına uğramıştı.  

Pasif bir yatırımcı programı haline gelen federal yatırımcı göçmenlik programı sonucunda Vancouver gibi bazı şehirlerde ev kiraları astronomik seviyelere yükselmişti.

Harper hükümeti radikal bir karar alarak 2012 yılında 28 yıllık yatırımcı göçmenlik programını durdurmuş ve bu yılın ilk aylarında da tamamen yürürlükten kaldırmıştı. Kanada’da daimi ikamet verecek olan yeni yatırımcı programının daha pahalı ve finans açısından daha riskli olacağına dair işaretler geliyor.

Çeşitli medya raporlarına göre yeni yatırımcı programında risk sermayesi fonuna ayrılmak üzere yatırımcının koyması gereken para tutarı 1 milyon dolardan 2 milyon dolara çıkartılacak. Eski sistemde yatırımcı federal hükümete faizsiz geri ödenme şartı ile 800.000 dolar veriyor ve beş sene sonra koyduğu parasını geri alıyordu. Hükümet beş yıl el konulan parayı eyalet hükümetleri ile koordineli olarak tüm Kanada’da istihdam yaratma amacıyla kullanıyordu. Programın net kazancı herhangi bir eyaletin faizsiz alacağı fon desteği ile piyasadan faizle alacağı fon desteği arasındaki farktı. Yeni sistemde yatırımcı göçmen risk sermayesi fonuna koyduğu paranın idare edilmesinde herhangi bir rolü olmayacak.

Göçmenlik Bakanı Chris Alexander’ın sözcüsü bir gazeteye yaptığı değerlendirmede yeni yatırımcı vize programının hala geliştirildiğini ve son haline geldiğinde kamuoyuna sunulacağını bildirdi.

1980’lerde başlatılan ve son iki yıldır kapalı olan göçmenlik yatırımcı programına başvuran ve hükümetin aldığı bir kararla başvuruları kendilerine işlem yapılmadan aynen iade edilen yatırımcılar federal hükümeti mahkemeye vermişlerdi.

Kanada’nın yürürlükteki eski yatırımcı programı benzer ülkelerdeki (Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık gibi) yatırımcı programlarına göre daha az bir yatırım tutarı istiyor ve diğerlerine göre daha hızlı daimi ikamet şansı veriyordu.

Yeni yatırım şartının 2 milyon dolar seviyesine çekilmesinin makul olduğunu düşünenler var. Miktar ne olursa olsun program açıldığında en çok başvuruların -daha öncede olduğu gibi- Çin ve Hong Kong’dan olacağına kesin gözüyle bakılıyor.

Çin anakarasının Vancouver’e yakınlığı sebebiyle Kanada federal yatırımcı programı en çok British Columbia eyaletinin işine yaramış ve bölge ekonomisine oldukça katkıda bulunmuştu. Bu konuda değerlendirme yapan bazı çevreler gerçekte yatırımcı programının eyalete herhangi bir katkısının olduğundan söz edilemeyeceği ve dahası konut fiyatlarının olduğundan daha da artmasına sebep olduğunu ifade ediyorlar.

Zenginlere özel yatırımcı programının son halini dört gözle bekliyoruz.

Murat Kandemir, 10 Aralık 2014