Kanada Ekspres Giriş Göçmenlik Sistemi Hakkında Merak Ettikleriniz

Kanada göçmenliğinde artık hayatımıza yeni bir kavram giriyor: Ekspres Giriş (Express Entry). Kanada Vatandaşlık ve Göçmenlik Bakanlığı 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren ekspres giriş göçmenlik programı altında Kanada’ya göçmen alımını gerçekleştirecek.

Ekspres giriş sistemi kulağa yeni bir göçmenlik programı gibi geliyor fakat durum öyle değil. Yeni sistemde yürürlükte olan federal nitelikli eleman sınıfı (FSWP), federal kalifiye işçi sınıfı (FSTP) ve Kanada tecrübe sınıfı (CEC) programlarından birine uygun olan adaylar ekspres giriş sistemine göre Kanada’ya göçmen olarak gidebilecekler. Yani ekspres giriş sistemi göçmen adaylarının internet ortamında kabul edilmesinden öte bir şey değil.  

Yeni sistemle birlikte hükümet kendisine kimi göçmen olarak seçeceği konusunda yetki vermiş oluyor. Eski sistemde belli kriterlere uyarak yeterli puan alabilen herkes başvurabilirken yeni sistemde belli kriterleri taşıyan ve aday havuzunda toplananlar içinde uygun görülenler göçmen olarak seçilecek.

Hükümet 2012 yılından beri üzerinde çalıştığı ve eyalet ve bölge partnerleriyle istişareler yaparak hızlı geçiş sistemini geliştirdi. Çeşitli ulusal sivil toplum örgütleri, ticaret odaları ve işveren birlikleri ve ilgili tüm kuruluşlar federal hükümete katkıda bulundu.  

Belli bir işte çalıştıracak işçi bulamayan Kanadalı işverenlerin işgücü eksikliğini gidermek için kullanılacak olan ekspres giriş sistemi sadece arzu edilen yabancıların kullanabileceği bir sistem haline getirildiği düşüncesiyle eleştirilerin hedefi oldu. Bazı avukatlar yeni sistemi siyasi söylemle uygulanmaya çalışılan ve şeffaf olmayan bir sistem olarak görüyorlar. 

Restoranlar, perakende satış ve turizm sektörünün çeşitli meslek ve sivil toplum kuruluşları Kanada Vatandaşlık ve Göçmenlik bakanı Chris Alexander’e yazdıkları ortak bir mektupla düşük beceri gerektiren mesleklerde çalıştıracak Kanadalı bulamadıklarını ve ekspres giriş sisteminin düşük beceri gerektiren meslek gruplarını da içermesini istediler.  

Son altı aydır kamuoyunda konuyla ilgili haber ve bilgi paylaşımı çeşitli medya organlarında paylaşılmıştı. Tüm bunları yakından takip ederek buradan kamuoyuna açıklamaya çalıştık. Yeni yıla sayılı günler kala artık elimizde ekspres giriş sistemi hakkında bilmediğimiz bir şey kalmadı. Elimizdeki son bilgilerle birlikte buradan ekspres giriş sistemini tekrar anlatmaya çalışalım.

1 Ocak itibariyle başlayacak yeni sistemde başvurular iki aşamadan oluşacak. Birinci aşamada Kanada’ya gitmek isteyen göçmen adayları önce bir ekspres giriş profili oluşturacaklar. İstihdam bankasında (job bank) oluşturulacak profil için ücret alınmayacak. İkinci aşamada ise başvuranların arasından düzenli aralıklarla yapılacak çekilişlerde (ayda bir olması planlanıyor) Kanada’ya istenen göçmen adaylarına göçmenliğe başvurmaları için davetiye, ITA (Invitation to Apply) gönderilecek. ITA alan göçmenler başvuru yaparak altı ay içinde Kanada’ya yerleşebilecekler.

Yeni sistemde de puan yöntemi uygulanacak. Havuzda bulunan göçmen adaylarına iş teklifi, eyalet adaylık statüsü ve eğitim, iş tecrübesi, yaş ve transfer edilebilen beceriler gibi insan sermayesi faktörlerinden puan verilecek. Bir adayın alabileceği en yüksek puan 1.200 puan olacak. 

  

Ekspres giriş sistemi sayesinde tüm kapsamlı bir şekilde sınıflandırılarak havuz oluşturulacak ve kapsamlı sıralama sistemi, CRS (Comprehensive Ranking System) ile tüm ekspres giriş sistemindeki yabancı göçmen adayları çeşitli faktörlere göre puanlandırılacak. Kanada’dan iş teklifi alan ya da herhangi bir eyaletçe aday gösterilen göçmen adayına 600 puan verilecek. Bu adaylar öncelikli olarak görülecek.  

Adayın insan sermayesi ve transfer edilebilen beceriler kapsamında verilecek en yüksek puan 600 olacak. Puanlamada dil yeterliliği, yaş, eğitim seviyesi, iş tecrübesi, Kanada’da iş tecrübesi gibi faktörler göz önüne alınacak.

Mesela 20-29 yaş arası aday 110 puan alacak. 17 yaşından küçük ve 45’ten büyük adaylar yaştan puan alamayacaklar. Doktora eğitimini tamamlamış aday 150 puan alabilirken lise mezunu aday sadece 30 puan alacak.

Bir örnek vermek gerekirse. 27 yaşında, bekar, yüksek lisans sahibi bir yazılım mühendisi yaştan 110, eğitimden 135, İngilizce dilinden (en fazla) 136, ikinci dil bilgisinden (en fazla) 24, Kanada iş tecrübesinden (en fazla) 80, transfer edilebilen meslek becerilerinden (en fazla) 100 olmak üzere en fazla 585 puan alabilecek.  

45 yaşında, evli ve finans ve yatırım analisti bir göçmen adayı ise yaştan 0, üniversite eğitiminden 120, İngilizce ve/veya Fransızca dil yetkinliğinden (en fazla) 150, Kanada iş tecrübesinden 70, eşten dolayı 40, transfer edilebilen meslek becerilerinden 100 olmak üzere (en fazla) 480 puan alabilecek.

Çeşitli dönemlerde çekilişler gerçekleştirilecek ve kendilerine davetiye gönderilen göçmen adaylarının başvurularını 60 gün içinde yapmaları gerekiyor. Havuzda bulunduğu halde bir yıl içinde davetiye almayan adaylar yeni bir profil açarak tekrar havuza girmek zorunda kalacak.

Herhangi bir meslek ve kota olmadığı için her türlü meslekten göçmen adayları ekspres giriş sisteminde şansını deneyebilirler. Ekspres giriş sistemine başvurmak isteyen göçmen adayının mesleği ulusal meslek sınıflandırması (NOC) kodu 0, A veya B sınıflarından olması gerekiyor. Düşük beceri gerektiren meslekler (C) kabul edilmiyor.   

Kanada’ya göçmek isteyen yabancılar iş arayan Kanadalıların kullandığı federal istihdam bankasında (Job Bank) hesap oluşturmaları gerekiyor. Bu sistemde iş tecrübesi olan adayın mesleğinin NOC kodunu bilmesi de gerekiyor. 

Yeni sistemde hükümet iş arayan göçmen adaylarıyla işçi arayan işverenler arasında arabulucu rolü oynayacak. Ayrıca işverenler 2015 sonrasında Job Bank işgören havuzunda istedikleri bilgi ve beceride işçileri arayabilecekler.  

Yabancı işçi arayan işverenler önce İş ve Sosyal Gelişim Bakanlığı (ESDC) İstihdam Bankası (job bank) kayıt yaptıracaklar ve aradıkları işçi için hazırladıkları iş ilanını yayınlayacaklar. Diğer ilan şartlarını da yerine getirdikten sonra iş ilanının en az 30 gün süreyle sitede duracak. Herhangi bir Kanadalı veya daimi ikamet sahibi göçmen işçi bulunamazsa işverenler yabancı işçi aramasına gidecek. İstedikleri bir yabancı işçi bulduklarında da işveren onun adına İş Gücü Pazarı Etki Değerlendirme (LMIA) belgesine başvuracak. İşveren bu belge olmadan istediği yabancı işçiyi Kanada’ya getiremeyecek.  

Daha önce istenen dil testi yine gerekiyor. İngilizce ve/veya Fransızca dillerinde kabul edilen sınavlara (IELTS/CELPIP vs.) girerek alınan test sonuç belgesi dil kriterinden alacağınız puanı belirlemenize ve ispatlamanıza yarayacak. Test sonuç belgesi 2 yıl geçerli.  

Kanada dışında eğitim almış göçmen adaylarından istenen eğitim ve değerlendirme raporu (ECA)’da alınması gerekiyor. Üçüncü bir kuruluş tarafından verilen eğitim değerlendirme raporuyla Kanada standartlarına göre eğitim seviyeniz belirleniyor ve size denklik raporu şeklinde veriliyor. Beş yıl geçerli olan ECA ile ekspres giriş sistemi başvurusunda eğitim denklik seviyenizi belirlemiş ve ispatlamış olacaksınız.

Kanada’da ulusal meslek sınıflandırması (NOC) listesinde belirlenen mesleklerin birinde kalifiye iş gören olarak en az bir yıllık iş tecrübesi olanlar ECA raporu almayabilirler ama yine de tüm göçmen adaylara ECA raporu almalarını tavsiye ederim.

Eskiden olduğu gibi ECA raporlarını Toronto Üniversitesi (Comparative Education Service: University of Toronto School of Continuing Studies), Uluslararası Denklik Değerlendirme Hizmetleri (International Credential Assessment Service of Canada) ve Dünya Eğitim Hizmetleri (World Education Services) adlı STKlar vermektedir. Başvuran kişi eğer doktor ise ECA raporunu Kanada Tıp Konseyi (Medical Council of Canada) ve eczacı ise Kanada Eczacılık Sınav Kurulu’ndan (Pharmacy Examining Board of Canada) alması gerekmektedir.  

İstatistiklere göre 2011 yılında Kanada’ya gelen göçmenlerin ortalamaya yaşı 31 ve şu anda toplam göçmen nüfusunun ortalamaya yaşı ise 47.

Hükümetin planlarına göre 2015’te 65.000-75.000 arası göçmen FSW, FSTC ve CEC sınıflarından Kanada’ya göçmen olarak gelecek. 46.000-48.000 arası göçmenin de eyalet aday programları vasıtasıyla ülkeye getirilmesi planlanıyor. 

Bu arada yeni yılın herkese sağlık, mutluluk ve başarı getirmesini temenni ederim.

Murat Kandemir, 31 Aralık 2014