Türk doktorları zaman zaman bana
Kanada’ya nasıl gidebileceklerini soruyorlar. Daha önce yazmış olduğum çeşitli
makalelerde doktor, diş hekimi ve hemşire gibi sağlık profesyonellerinin Kanada’ya
göçmen olarak nasıl gidebileceklerini işlemiştim. Bu makalelerin linklerini
aşağıda tekrar verdim. Makalelerimin ana mesajı sağlık profesyonellerinin
Kanada’ya göçmen olarak gitmesi ile orada doktor olarak çalışabilmelerinin ayrı
şeyler olduğu üzerineydi. Yani bir Türk doktorun Kanada’ya göçmen olarak gitmesi
ayrı bir şey orada doktorluk mesleğini icra edebilmesi ayrı bir şey.
Bu konuyu biraz açalım. 2014
Nisan ayında açılan ve sene sonuna kadar açık kalacak olan Kanada federal
nitelikli işgören sınıfı FSW programı (federal skilled worker program) altında
psikologlar, hemşireler, radyasyon teknisyenleri, solunum terapistleri, perfüzyonistler,
fizyoterapistler, dil patologları, diyetisyen ve besin uzmanları, doktorlar, uzman
doktorlar ve aile hekimleri göçmenlik başvurusu yapabiliyorlar.
FSW programıyla başvuracak
adaylar tüm başvuru şartlarını yerine getirmek ve programda uygulanacak puan
sisteminden en az 67 ve üzeri puan almak zorundalar. Adaylar eğitim, yabancı
dil, iş tecrübesi, yaş, iş teklifi ve uyum kriterlerinden puan alıyorlar ve
aldıkları puan en az 67 ve üzeri olanlar başvurularını yapabiliyorlar.
FSW kriterlerini taşıyan adaylar
ayrıca İngilizce ve/veya Fransızca dillerinde kabul edilen sınavlara (IELTS,
CELPIP, TEF vs.) girmek ve minimum dil yeterliğini taşıdıklarını, kabul edilen
sınav sonuç belgeleriyle ispat etmek zorunda. Adayın başvurmadan önce Kanada’dan
eğitim değerlendirme raporu, ECA (education credentials assesment) alması da
gerekiyor.
Federal nitelikli işgören
sınıfından başvuran doktor için göçmenlik aslında hiç te zor değil. Kabul
edilmesi halinde varsa ailesiyle birlikte Kanada’ya gidiyor ve daimi ikamet
statüsü sahibi olarak süresiz oturum almış oluyor. Dört yıl Kanada’da göçmen
olarak yaşayan adaylar isterlerse Kanada vatandaşlığı başvurusunda bulunuyor.
Buraya kadar kulağa çok hoş
geliyor değil mi? Ama madalyonun öteki yüzü çok farklı. Kanada’ya FSW programı
altında yılda binlerce yabancı doktor geliyor. Kanada’ya gelen doktorun Kanada’da
doktorluk yapabilmesi için gerekli olan çalışma ruhsatını alabilmesi onu hem
madden hem de manevi olarak yoruyor. Büyük çoğunluk Kanada’da mesleğini
yapamıyor. Kariyer olarak geldiği ülkesindeki statüsünü Kanada’da bulamamanın
şokunu yaşıyor. Hayatta kalabilmek için farklı mesleklere yönelmek zorunda
kalıyor.
Ontario eyaletinden örnek vererek
yazımıza devam edelim. Tıp kariyerini devam ettirmek isteyen Kanada dışında tıp
eğitimi sahibi doktor göçmen Ontario’da çok kısıtlı olan medikal asistanlık
(residency) pozisyonu elde etmek için yarışıyor. Yabancı doktorların
değerlendirilmesi ve çalışma hayatına katılmaları için bir çalışma yok. Daha
çok iki yıla varan eğitimler almaları salık veriliyor.
Alberta ve Newfoundland
eyaletlerinde yabancı doktorların eyalet çalışma ruhsatı alarak gözetim altında
doktorluk yapabilmeleri üzerine çalışmalar var. Fakat yetersiz. Ülkede boş olan
residency pozisyonları çoğunlukla Kanadalı doktorlara ayrılıyor. Ontario’da
yılda açılan residency pozisyonu sayısı sadece 200. Kanada tıp fakültelerinden
mezun olanları hiç düşünmesek bile eyalete gelen binlerce yabancı doktor için
maalesef çok küçük bir rakam.
Ontario Eyaleti Sağlık Bakanı
Eric Hoskins, Ontario’da yaşayan daha fazla kişinin doktor olmaları için
çalıştıklarını ve yabancı doktorları eyalete çekmek için daha fazla mesai
harcadıklarını belirtti. Kulağa hoş geliyor. Bakan ayrıca açıklıyor. Yabancı
doktorlar eyalette geçmişe göre üç kat daha fazla residency pozisyonunda
çalışabiliyorlar. Şanslı yabancı doktor
sayısı 90’dan 200’e çıkmış (!) Sayı ne kadar büyük değil mi? Bu sayı nüfusunun
nerdeyse yarısı göçmen olan ve liberal hükümeti ile yabancı doktorlara
residency pozisyonu veren en cömert eyalet. Diğer eyaletlerden bahsetmiyorum
bile.
Hey bekleyin! Bu kadar da değil. Başarılı
olmanız gereken en az dört sınav ve sadece bunlar için harcayacak en az 4.000
dolarınız olmalı. Bunları yaptınız mı? Tekrar söylüyorum ucunda yine garanti
yok.
Yabancı doktor olarak Kanada’da
doktorluk yapabilme hayaliyle yapacaklarınız sınavlara girmek, para harcamak, dua
etmek ve ister istemez ABD seçeneğini değerlendirmek.
Şimdi şu soru akıllara gelebilir.
Eğer Kanada yabancı doktorların ülkede doktorluk yapabilmelerinin önüne bu
kadar set koyuyorsa ne diye FSW programı altında ülkeye sağlık profesyonellerini
getiriyor? Aslında cevap çok basit. FSW programı altında doktor kabul edilmesi Kanada
göçmenlik bakanlığının ülkedeki sağlık sisteminin iç dinamiklerini bilmeden ya
da ruhsatlandırma prosedürünü incelemeden kendisinin aldığı bir karar. Yani bakanlık
yabancı doktoru göçmen olarak Kanada’ya getiriyor sonra kariyer olarak kendi
başının çaresine bak diyor.
Çok karamsar tablo çizdim
farkındayım. Ama Kanada’ya giden bir Türk doktorunun orada tüm prosedürleri
tamamlayıp mesleğini icra edeceği günü iple çekerken ve gün geçtikçe bunun çok
zor olduğuna inanmaya başlarken Türkiye’deki muayenehanesini kapatamamasını
görünce bu yazıyı yazmaya karar verdim.
Peki alternatif var mı? Tabi ki
var.
Kanada’da yan dal eğitimi yapmak.
Clinical fellowship eğitimi
yaparak hem Kanada’da en az iki yıl saygın bir hastanede alanınızda eğitim
alıyor hem de bu iki sene süre zarfında Kanada’nın tıp sisteminde yerinizi
alıyorsunuz. Bu süre içinde size herhangi bir ödeme yapılmıyor. Bazen nöbete
kalan doktorların olduğu ve kendilerine doyurucu bir ücret ödendiğine de şahit
oluyoruz.
Bu sistemi özellikle genç uzman
doktorlara tavsiye ediyorum. Eğitim sonunda Kanada’da yeterlik sınavlarının
verilmesi durumunda Kanada’da çalışma imkanı da mevcut. Biraz zaman ve para
harcıyorsunuz fakat hem Kanada tıp sistemine giriyor hem de saygın bir
hastanenin referansını taşıyorsunuz. Çalışma izni de elde ettikten sonra Kanada’da
mesleğinizi icra edebiliyorsunuz. Daha ne olsun?
Peki sistem nasıl çalışıyor?
Öncelikle bir hastane
buluyorsunuz. Burada yabancı doktorlara en açık eyaletin tekrar Ontario
olduğunu hatırlatalım. Dünyada sayılı ve eyaletteki en büyük çocuk hastanesi
olan SickKids’i örnek alalım. Pediatrik radyoloji fellowship başvurusunda
bulunuyorsunuz.
Başvuruda USMLE sınav skoru
istenmeyebiliyor. Hazırladığınız CV ve çalıştığınız bölümden de alınmak üzere
en az üç tane referans mektubu ile başvuru yapıyorsunuz.
Başvurularda süreye dikkat etmek
gerekiyor. Mesela 2015-2017 yan dal eğitimi için 2013 yılında başvurunuzu
yapmanız gerekiyor. Mesleki sigorta, denklik işlemleri, belge tercümesi vs.
gibi masrafları kendiniz karşılıyorsunuz.
Adayla yüz yüze ya da internet
üzerinde komitedeki hocalarla görüşme yapılıyor. Detaylı geçen görüşmede
hastane beklentinizden mesleki ve akademik bilginize kadar geniş bir yelpazede
sorulara muhatap kalıyorsunuz. Kanada sağlık sistemin içerisine uyum sağlayıp
sağlayamayacağınızı sorgulayan bu görüşme medikal bilginizden çok eğitim
süresinde karşılaşacağınız çalışma sistemi hakkında bilgi verilip beklentiler
belirtiliyor.
Bu eğitim sonrasında güçlü
ilişkiler ve edineceğiniz tecrübe ve referanslar sayesinde fellowship eğitimi
aldığınız hastanede iş teklifi almanız hiçte uzak bir ihtimal değil. Kanada’da
en az bir yıl çalışma izni ile bir hastanede çalışırsanız bir yıllık iş
tecrübesinin dolmasının ardından daimi ikamet başvurusu yapabilirsiniz.
Yani Kanada tıp sistemine eğitim
alan yabancı doktor olarak girdiniz. En az iki yıllık eğitiminiz süresince sabrettiniz
sonra sizi tanıyan hastanenizden iki yıllık iş teklifi aldınız. Bu süre
zarfında hem çalıştınız hem de para kazandınız. Sadece bir yıllık iş tecrübesi
sonrasında ise Kanada tecrübe sınıfı (CEC) altında daimi ikamet başvurusu
yaptınız. Sonra doktor olarak isterseniz Kanada’da hayatınıza devam ettiniz.
Kanada yan dal diplomanızı YÖK
tanıyor. Yetersiz görülmesi durumunda bir üniversiteden kısa süreli eğitim
almak durumunda kalabilirsiniz.
Toronto’daki SickKids hastanesi,
Alberta’daki Alberta Health Services hastanesi ve Calgary Üniversitesi Tıp Fakültesi
yan dal eğitimi için araştırılabilir.
Yurtdışına eğitim almak için
giden Türk doktorların Türkiye’de karşılaşacağı sorunlara da değinelim. Mesela
tıp diploması ve uzmanlık belgesinin temini bunlardan birisi. Yurtdışında
denklik işlemlerinin başlaması için adayların tıp diploma ve uzmanlık
belgelerini sunması gerekiyor. YÖK’ün sağlık bakanlığına yazdığı bir mektupta
(medimagazin’de örneği mevcut) devlet hizmet yükümlülüğün devam edeceği ancak yurtdışı
başvurularda yaşanan zorlukların azaltılması amacıyla bu belgelerin teslim edileceği
belirtilmiştir. Mezun olduğunuz fakülteden tıp diplomanızı ve sağlık
bakanlığından da uzmanlık belgenizi isteyebilirsiniz.
Bir diğer sıkıntı da bu süre içerisinde
istifa etme gerekliliği. Devlet memurları izin yönetmeliği uyarınca en az 5 yıl
çalışmış memurların herhangi bir sebep göstermeksizin 1 yıla kadar ücretsiz
izne ayrılma hakları var. Bunun yanı sıra mesleki bilgi, görgü ve tecrübelerini
arttırmak amacıyla yurtdışında eğitim alacak olanlar ise yurtdışındaki merkezden
alınmış kabul belgesi ile 2 yıla kadar yine ücretsiz izin alabilirler. Yurtdışında
yan dal eğitimine başvuracak adaylar çeşitli sivil toplum kuruluşlarından bursta
alabilirler. Burs imkanlarını araştırmak lazım.
Hep söylerim hekimlik bir sanattır
diye. Tıp, teknoloji sayesinde sağlık alanında bulunan yeni teknikleri hastaların
tedavisinde bir araç olarak kullanır. Yurtdışında özellikle Batı tıbbındaki
mevcut teknolojik gelişmeleri öğrenmek ve tecrübe etmek Türk doktorunun
sanatını daya iyi icra etmesine sebep olacaktır.
Bu itibarla Türk sağlık
sisteminin yurtdışında eğitim alan doktorları daha iyi teşvik etmesi umuduyla
yurtdışına gitmek isteyen Türk doktorların elde edeceği bu eğitim ve tecrübenin
ülkemiz için de bir hazine olacağına inancım tamdır.
Kanada’ya göçmenlik başvurusuyla
gitmek ve ya yan dal eğitimi alarak tıp eğitimi almaya gitmek. Artılarıyla
eksileriyle her iki yöntemin iyice değerlendirip kararınızı ona göre verin.
Murat Kandemir, 14 Eylül 2014,
Diğer makaleler
Kanada’da Yabancı Doktorlar Araştırması -7 Temmuz 2014
SickKids’e Giden Türk Doktorları -1 Nisan 2013
Kanada’ya Göçmen Olarak Gitmek İsteyen Diş Doktorları ve Meslekleri
ile İlgili Mevzuat -10 Aralık 2011
Kanada’daki Yabancı Doktorların Durumu -9 Ekim 2011
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder