1
Aralık 2017 tarihinde Herald News sitesinde Türk göçmeni Doğan Sağlam’ın
hikayesi yer aldı. Dikkatimi çeken bu hikayeyi burada paylaşmak istedim. Bu hikayede
herkes kendinden bir şey bulacaktır.
Kanada
göçmenliğinde sadece ekonominin önceliğe alınıp insanın sosyal ihtiyaçlarının
göz ardı edilmesi ve bunun göçmenleri nasıl etkilediğinin hikayesidir bu.
Türkiye’den
Kanada’ya Alberta eyaletine 2015 yılında giriş yapan Sağlam bir süre sonra da Nova
Scotia eyaletine yerleşti.
Atlantik
eyaletlerini hep görmek isteyen Sağlam gazete makalesinde Nova Scotia
eyaletinde bulunmaktan mutlu olduğunu söylüyor. Tam zamanlı bir programcı
olarak Halifax’da yaşıyor ve yeni açtığı küçük bir de nakliye firması var.
Daimi oturum sahibi olan Sağlam Kanada vatandaşlığı için henüz başvurmuş.
Fakat
Nova Scotia sevgisi yetmemiş olacak ki Sağlam şimdi New Brunswick’e ya da başka
bir eyalete ve hatta mecbur kalırsa Türkiye’ye geri dönmeyi düşünüyor.
Gazete
haberine göre Sağlam tır şoförü olan kardeşini de Kanada’ya kendi firması
aracılığıyla getirmek istemiş. Fakat eyaletin göçmenlik sisteminde bunun zor
olduğunu düşünüyor.
Kanada’ya
yerleşmek isteyen göçmenler federal ya da eyalet göçmenlik kategorilerinden başvuru
yapabilmekteler. Her bir eyaletin kendine özgü kuralları var ve bu kurallar
eyaletlerin kendi göçmenlik aday programları (PNP) şekillendiriyor.
Önceleri
Sağlam’ın kardeşi Nova Scotia eyaletine aile işletmesi çalışanı kategorisinden
başvurabilirdi. Fakat bu kategori 2015’de kapandı ve onun yerine eyaletin
nitelikli işgören kategorisi geldi. Eyalet hükümeti önceki kategoriye uygun
olanların aynı kriterleri taşıması durumunda yeni kategoriden de başvuru yapabileceklerini
açıklamıştı.
Fakat
Sağlam’a göre durum hiçte öyle değil. Çünkü yeni sistemde abisinin işi C-mesleki
beceri seviyesine denk geliyor ve bu durum onun başvuru yapmasını engelliyor. Ve
ayrıca Sağlam’ın kurduğu iş iki yıldan fazla işletilmediği için henüz yürürlüğe
konan federal Atlantik göçmenlik pilot programından da işveren olarak yararlanamıyor.
Sağlam,
New Brunswick’e taşındığında eyaletin PNP programı ile kardeşini Kanada’ya aile
destekli nitelikli işgören programı ile getirebileceğini söylüyor. Kendi işinin
diğer bir ortağı olacağı bir yana Sağlam, kardeşinin kendisine aile desteği de vereceğine
inanıyor.
“Yalnızım
ve Nova Scotia’da bir ailem yok” diyor. “Babam yeni vefat etti ve ailemle
birlikte olma ihtiyacı hissediyorum. Eğer bir bağlantı kuramazsam geri
dönebilirim”.
Nova
Scotia Göçmenlik Hizmetleri Derneği yönetici direktörü Gerry Mills Sağlam’ın durumunun
aslında göçmenlik programlarının oluşturulmasındaki ana sorunları ortaya
çıkardığını belirtiyor.
Mills,
“insanları bir topluma katan ve orada tutan üç şey vardır: iş, aile ve toplum”
diyerek aslında Sağlam özelinde tüm göçmenlerin diğer ihtiyaçları vurguluyor.
Yani birisi bir topluma katıldığında onu orada tutacak şey ailesi olacaktır.
Mills’e
göre federal ve eyalet göçmenlik programları tasarlanırken ekonomi üzerinde çok
odaklanılıyor ve aile ve toplum etkisini es geçiliyor.
Örneğin
Mills diyor ki Nova Scotia’da daha önce toplum tanımlı bir göçmenlik kategorisi
vardı ve bu kategoriyle dini, kültürel ya da fiziksel olarak eyaletteki bazı
toplumlar bazı yabancı kişileri belirleyebiliyor ve belirledikleri bu kişileri topluluk
olarak sponsor edebiliyorlardı. Sponsor edilen kişi kendini toplumun bir
parçası olarak görüyor ve toplum sayesinde yaşadığı bölgede hem ekonomik hem de
sosyal olarak daha başarılı oluyor.
2014
yılında önceki Muhafazakar federal hükümeti tüm eyaletlerden ekonomik olmayan
göçmenlik programlarını sonlandırmalarını ve göçmenlik programlarında bölgesel
işgücü pazarı ihtiyaçlarına göre kategoriler oluşturmalarını istemişti.
Federa
ya da eyalet göçmenlik aday programlarının tasarlanmasında ekonomiye öncelik
tanındığı için bazı temel insan ihtiyaçlarını göz ardı edilmektedir. Nova
Scotia gibi demografik krizle uğraşan Altantik eyaletleri göçmenlik sisteminde
aile ve toplum önceliği özellikle önemlidir.
İşverenlerin
eksikliğini çektiği ve işgücü pazarında çalışacak işçi bulmaya odaklanmak
demografik ihtiyaçları karşılamıyor. İnsanın iş bulup para kazanmasıyla karşılanan
ücret ihtiyacı yanında sosyal ihtiyaçlarının da en azından bir derece karşılanması
gerekiyor.
Sağlam
şimdi kardeşini Nova Scotia’ya getirmenin yollarını arıyor. Eyalet göçmenlik
bakanı Lena Diab’a ulaşmaya çalıştığını fakat cevap alamadığın belirtiyor.
Diğer
tüm eyaletler gibi Nova Scotia’da göçmenliği bir öncelik olarak görüyor. Nova
Scotia eyaleti nitelikli göçmenler, doktorlar, girişimciler ve diğer meslek
sahiplerinin eyalette çalışmalarını ve yaşamalarını istiyor.
Ailesinden
uzakta bir Türk göçmenin öncelikli olarak Toronto, Montreal ya da Vancouver
bölgelerini seçmeleri sadece iş fırsatları olması ile açıklanamaz. İnsan doğası
gereği kendisini bir toplumun parçası olarak görmek ister. O yüzden bu
metropolitan şehirlerde Türk dernek ya da kurumlarda toplanmayı ve sosyal faaliyetlere
karışmayı ya da kendi mahalle/sosyal çevresinin yaratmayı ister.
Bu
durumda Doğan Sağlam gibi yalnız olarak Atlantik eyaletlerde yaşayan
göçmenlerin yaşadıkları toplumun bir parçası olmalarından başka yapabilecekleri
bir şey yok. Kardeşini Kanada’ya getirebilmesi kendisine çok önemli bir aile
desteği sunacaktır. Fakat yaşadığı çevreye tam entegrasyon ile de Halifax
toplumunun bir parçası olabileceğine inanıyorum. Tam entegrasyon dil yeteneği
ile sağlanabilir. Aksi takdirde bir tarafımız hep memleketimizde kalacaktır.
Murat
Kandemir, 8 Aralık 2017