Kanada Çokkültürlü Toplum Yapısı ve Politikası

Dünyanın en modern ve zengin ülkelerin birisi olan Kanada düşük doğum oranları yüzünden bir türlü artmayan nüfusunu kendine özgü yürüttüğü göçmenlik programı sayesinde arttırabiliyor.

Federal düzeyde uyguladığı göçmenlik programları ve eyalet seviyesinde uygulanan aday göçmenlik programları sayesinde her sene çeşitli kategorilerinden ülkeye göçmen girişi sağlanıyor.

Dünyada her ülkede azınlık ve o ülke dışından gelen göçmenlerin oluşturduğu alt gruplar vardır. Fakat Kanada örneği herhalde dünyada tek diyebiliriz.

Kanada’ya gelen göçmenler başka ülkelerdekinin aksine kısa bir süre sonra Kanada vatandaşı oluyor ve Kanada pasaportu sahibi olmanın önceliklerini yaşıyorlar. Bu durum ne Avrupa ülkelerinde mümkün ne de Ortadoğu ülkelerinde. Kanada’da şu an yaşayan ve Kanada dışında doğmuş olanların üçte birisi Kanada vatandaşı. Göçmen ülkesi Birleşik Krallık’da bu oran daha az.

Farklı kültürlerin kendi kimliklerini kaybetmeden bir ülkede yaşayabileceklerinin kanıtı olarak ortaya çıkıyor Kanada. Bazı uzmanlar bunun böyle devam edemeyeceğini mutlaka sosyal patlamaların olması beklenildiği üzerinde duruyorlar.

Quebec Eyaleti’nde son çıkan bir yasa aslında bunu doğrular gibi görünüyor. Quebec Haklar Yasası ile artık dini sembol olan bazı objeler ve giyim kuşam kamuya ait alanlarda yasaklandı. Bu yasa bile aslında tüm Kanada’nın haklar ve özgürlükler temelli çok kültürlülük yapısının yine tüm Kanada vatandaşları tarafından desteklenmediğinin bir göstergesi.

Batı Avrupa eğitim sistemine göre Kanada eğitim sisteminde göçmenler lise ve yüksekokullarda daha iyi performans gösteriyorlar. Avrupa’da göçmen çocuklarının başarı oranı yaşıtları olan göçmen olmayan çocuklara göre daha düşük. Hatta bazı ülkeler göçmen çocuklarına eğitim sisteminde yönlendirme bile yapıyorlar.

Göçmenlerin arasında bile aslında fark bulunuyor. Birinci jenerasyon Çinli göçmenler arasında lise sonrası eğitim alma oranı yüzde 88 iken bu Afrika’dan gelenlerde yüzde 65 oranında.

Ekonomik başarı için eğitim seviyesi ana unsur. Bu yüzden Kanada’da ekonomik başarının iyi bir  eğitimden geçtiğine inanılan bir kültür oluştu. Bireysel başarı kariyer ve gelir oranları ulusal çok kültürlü topluma ulaşma çabamızda aslında önümüze engel olarak çıkacak. 2008 ekonomik durgunluğundan bu yana ülkedeki yeni Kanadalıların göçmen olmayan Kanadalılara göre başarılı olduğu söylenebilir. Ama aslında istatistiklerin gösterdiğinin aksine göçmen gençleri iş gücünden mahrum bırakılıyorlar ve ekonomik olarak gerekli meslek becerileri elde edemiyorlar.

Göçmen gruplar arasında da önemli ayrımlar var ve istatistikler bu konuya da değinmiyor. Etnik gruplara baktığımızda Kanada’da iş sahibi olan en büyük göçmen grubu Filipinlilerdir.  İşsizliğin en yüksek olduğu göçmen grubu ise 25-54 yaş arası Afrika doğumlu göçmenler gösterilebilir.

ABD ve Batı Avrupa örneklerine baktığımızda Kanada’nın çeşitli devlet politikalarında farklı olduğunu görürüz. Bu farklar özellikle evrensel sağlık hizmetleri, eğitim, iş gücü piyasası ve vatandaşlık konularındaki uygulamalarıdır. Bu farklar bile Kanada’nın çok kültürlü ulus yapısı politikasında ne kadar başarılı olduğunu gösterir.

Bir ülkenin sağlık sistemi sosyal ve ekonomik başarının belki de en belirgin göstergesidir. Herkese eşit sağlık hizmeti sunan Kanada bu uygulamasında devam etmelidir. Herkesçe ulaşılabilir, kaliteli ve herkesi kapsayan sağlık hizmetleri çok kültürlülüğün teminatı ve toplumda sağlık hizmetlerine ulaşımda segregasyonu engelleyici bir rol oynamaktadır. Ayrıca en nitelikli iş görenleri ülkeye çekme yarışında devletin sunduğu evrensel sağlık hizmeti Kanada’nın kullanabileceği en önemli artı olarak göze çarpar.

Farklı kültür sahibi göçmenlerin oluşturduğu Kanada gibi toplumlarda okullar bu çeşitliliğe yer verecek şekilde tasarlanmalıdır. Okullarda öğretilecek materyallerden tutun da Kanada’daki günlük kültürel yaşamın iz düşümleri sınıflarda yerini bulmalıdır. Kanada farklı kültürleri ve o kültürlere ait öğeleri eğitim müfredatında işleme konusunda epey yol kat etti.

Kanada toplumu bugün daha fazla hareket hareket halinde. Özellikle yeni Kanadalılar British Columbia, Manitoba, Saskatchewan ve Alberta gibi batı bölgesine çalışmaya gidiyorlar. Yeni göçmenlerin sahip oldukları belge ve mesleki becerilerinin hızlıca tanınması ve ulusal mesleki kalifikasyon programlarının tüm Kanada geneli içinde entegre edilmesi gerekiyor. Konuyla ilgili Kanada toplumunu daha mobil hale getirecek çalışmalar yapılıyor.

Diğer ülkelerin aksine Kanada gerekli şartları taşıyan herkese vatandaşlık veriyor. Kişinin önceki vatandaşlığı olup olmadığına bakılmaksızın verilen Kanada vatandaşlığı tek vatandaşlık kuralı uygulana ülkelere de örnek oluyor. Alınan Kanada vatandaşlığı sayesinde Kanada’nın tüm dünya ile entegre olması ve kapılarının açık olması dünya ile bütünleşmesini sağlıyor.

Dünya da var mı Kanada gibi bir ülke daha? Hiç zannetmiyorum.

Murat Kandemir, 27 Aralık 2013