Suriye’deki
iç savaştan kaçan ve sayıları beş milyonu bulan Suriyeli mülteciler Lübnan,
Ürdün ve Türkiye başta olmak üzere dünyanın birçok yerinde çok zor şartlarda
yaşam mücadelesi veriyorlar.
Türkiye’deki Suriyeli
mülteciler zaman zaman bana Kanada’ya nasıl gidebileceklerini soruyorlar.
Özellikle Kanada’da akrabaları olan Suriyeli ve Iraklı mültecilerden de benzer
sorular geliyor. Bu yazımda devlet sponsorluk programlarının ötesinde Kanadalı
göçmen ve vatandaşların Türkiye, Ürdün ve Lübnan’daki Suriyeli mültecilere
nasıl özel sponsor olabileceklerini açıklamaya çalıştım.
Sponsor grupları
(organizasyonlar, kişiler, kurumlar vs.) kendi istedikleri mültecilere sponsor
olabilmelerinin yanı sıra Kanada hükümetinden kendilerine sponsor olacakları
mülteci bulmalarını da isteyebilirler.
Mülteci sponsorluğunda
çeşitli seçenekler bulunmaktadır. Burada anlatılanlar daha çok özel olarak
yapılan sponsorluk (private sponsorhip) yöntemidir. Devletin sponsorluğu ile
yürütülen devlet sponsorluğu (government sponsored), ortak destek sponsorluğu
programı (joint assistance sponsorship) ya da ortak vize ofis havale programları
(blended visa Office-referred program) farklıdır.
Kanada Göçmenlik,
Mülteciler ve Vatandaşlık Bakanlığı (IRCC) internet sitesinden de edinilebilen mülteci sponsorluğu kılavuzunda (guidelines
for refugee sponsorship) mülteci sponsorluğu hakkında detaylı bilgi
bulunabilir.
Mülteci sponsorluğu Kanada Göçmenlik
ve Mülteci Koruma Kanunu’nun (Immigration and Refugee Protection Act) Göçmenlik
ve Mülteci Koruma Yönetmelikleri (Immigration and Refugee Protection
Regulations) maddelerine göre yapılmaktadır.
Sürecin Kısa bir Özeti
Muhtemel mültecilerin ve
onlara sponsor olacak sponsorların belirlendiğini varsayarsak başvuru süreci şu
şekilde gelişecektir;
1-Sponsor olan grup
kendilerinden istenen başvuru formları ve belgeleri tamamlayacak ve
2-Siyasi sığınmacılar
(başvuranlar) kendilerinden istenen başvuru formları ve belgeleri
tamamlayacaktır.
Sponsor ve başvuru sahibinin
(mültecinin) belge ve formları CPC-Winnipeg adresine gönderilir. Yapılan
başvurunun tam ve eksiksiz yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. Pakette olması
istenen tüm belge ve formlar sunulmalıdır. Belge ve/veya bilgi eksikliği olması
durumunda yapılan başvuru sahibine aynen iade edilecektir. Bu başvurunun bir
mülteci başvurusu olduğu üçün görevlilerin bazı eksiklikleri görmezden
geleceğini sakın düşünmeyin.
Yapılan başvurunun eksiksiz
olduğuna karar verildikten sonra dosya ilgili vize ofisine (konsolosluk/elçilik)
gönderilir. Başvuru işlem süresi vize ofisine göre değişken özellik
göstermektedir. Bazı vize ofislerinin işlemleri bitirme süresi 60 ayı
bulmaktadır. Televizyonda Kanada’ya sevinçle giriş yaptığı görülen Suriyelilerin
dosyalarının hızlı sonuçlandırılması bir kural değil bir muafiyettir.
Başvuranlar mülakata
çağrılacaklardır. Mülakatın amacı kişinin mülteci tanımına uyup uymadığını
belirlemek ve başvurunun yapıldığı kategorinin (aşağıda açıklanan
kategorilerde) diğer şartlarına uyup uymadıklarını incelemektir. Mülakat aynı
zamanda güvenlik soruşturması amacı da taşımaktadır. Kanada hükümeti 19 Eylül
2015’ten itibaren Suriyeli ve Iraklı mülteciler için hızlandırılmış süreç
politikası uygulamaya başladı. Bu uygulamayla görevliler Suriye iç savaşından
kaçanları mülteci olarak belirleyebilecek ve mülakatlar daha çok medikal
uygunluk ve güvenlik faktörleri üzerine yoğunlaşacaktır.
Mülteci olarak kabul edilen
kişilere daimi oturum vizeleri verilecek ve bu vizeyle Kanada’ya giriş
yapabileceklerdir.
Mültecilere kim sponsor olabilir (sponsor olma
şartları)
Sponsorların taşımak
zorunda oldukları şartlar yukarıda bahsedilen Yönetmeliğin 152-158 maddeleri
arasında belirtilmiştir.
Bir kişi ya da bir grup tarafından
sponsor olunacak muhtemel mülteciler belirlendiğinde onları Kanada’ya getirecek
özel sponsorluk başvuruları aşağıdaki üç yol aracılığıyla yapılabilir.
1-Sponsorluk Anlaşma
Hamilleri (Sponsorship Agreement Holder-SAH) ve varsa onların tamamlayıcı grupları
(Constituents Groups-CS) aracılığıyla
2-Beşli Grupla (Group of
Five); veya
3-Toplum sponsorları
(Community Sponsors-CS) vasıtasıyla.
Şimdi aşağıdaki farklı
sponsorluk kategorilerinin temel farklılıklarından ve program şartlarından
bahsedelim.
Sponsorlar veya sponsor
gruplar mülteci ailesinin bir yıllık temel ihtiyaçlarını karşılama taahhüdünde
bulunmaktadır. IRCC bu süreyi çok seyrek te olsa çeşitli durumları göz önüne
alarak üç yıla kadar uzatabilir.
Yerleşim giderleri ve
programla ilgili diğer detaylı bilgiler bakanlığın (IRCC) başvuru formları
içinde bulunmaktadır. Bu bilgiler rehber niteliğindedir ve IRCC herhangi bir
yerleşim planını yerleştirilecek eyalet ve bölge gibi değişken faktörleri de göz
önüne alarak kabul ya da ret edebilir.
Sponsor grupları sponsor
oldukları mültecilerden Kanada’ya gelmeden önce ya da yerleştikten sonra para
isteyemezler. Mültecilerin Kanada’daki aile üyelerinin maddi destek vermesi
kabul edilmektedir. IRCC bu konuya açıklık getirmektedir:
Mültecilerin herhangi bir maddi sorumluluğu yoktur ve
getirilen mülteciler sponsor grupların kendileri için yaptığı iaşe, ikamet,
bakım ve yerleşim desteklerinin geri ödenmesi ya da ön ödemede bulunmaları için
herhangi bir yasal ya da resmi olmayan bir sorumluluğa itilemezler.
Yerleşim masrafları özel yerleşim ihtiyaçlar
listesini kapsamaktadır. Sponsor eden gruplar iyi bir yerleşim planı (IRCC
formlarında verilir) sunmalı ve bu planda bu özel ihtiyaçların nasıl ve kim
tarafından karşılanacağı iyi detaylandırılmalıdır.
Destek aşağıdaki yöntemlerde (ya da çeşitli
kombinasyonlarda) sağlanabilir:
Kişisel/organizasyon fon taahhütleri
“Ayni” bağışlar; ve
Belirli bir hesapta tutulan özel fonlar
“Ayni” bağışlar sponsor
grupların mültecilerin çeşitli yerleşim ihtiyaçlarının sağlanması için
yaptıkları para dışındaki yardımlardır. Örneğin mültecilere kira yardımı yapma
yerine bir yerleşim organizasyonu özel bir daireyi mültecilere barınak olarak
tahsis edebilir. Bu ayni yardımların değeri sponsor kişilerin sağlamak zorunda
olduğu yerleşim masraflarından düşürülebilir.
Kategoriye bakılmaksızın
tüm mülteci sponsorluğu başvurularında aşağıdaki belgeler sponsorlar tarafından
sunulmalıdır.
IRCC tarafından sağlanan ve
tüm partiler tarafından imzalanan taahhütname; ve
Yine IRCC tarafından
sağlanan Detaylı bir yerleşim planı (settlement plan) belgesi.
Yönetmeliğin 153(3) maddesi
uyarınca tüm taraflar maddi taahhütnameye hem ortak hem de ayrı ayrı
kefildirler. Sponsor sorumluluğu, sponsor edilen mültecinin Kanada’ya
geldiğinin ilk yılında sosyal yardım alması durumunda ortaya çıkar. Bu maddi
sorumluluk taahhüdü aile büyükleri sponsorluk programındaki maddi taahhüt
sorumluluğu ile aynı durumdur.
Sponsorlar ya Kanada
vatandaşı ya da göçmeni (immigrant) olmalıdırlar.
Yönetmeliğin 156 ıncı maddesi uyarınca aşağıdaki
kişiler sponsor olamazlar:
(a) Kanada’da cinayet ya da Şartlı Tahliye ve
Cezalandırma Yasası I veya II eklerinde belirtilen suçlardan, ciddi bir suç
olarak hakkında dava açılıp açılmadığına bakılmaksızın hakkında dava açılıp
aldığı hüküm giyen ve cezanın tamamlanması üzerinden beş sene geçmemiş olanlar
(b) Kanada’da işlendiğinde (a) paragrafı
uyarınca suç teşkil edecek suçlardan Kanada dışında hüküm giymiş ve yabancı
kanuna göre verilen cezanın üzerinden beş sene geçmemiş olanlar,
(c) Mahkeme tarafından konan herhangi bir nafaka
ödemesini yapmamış olanlar
(d) Ülkeden gönderilecek kişiler
(e) Vatandaşlık Yasası altında adına iptal
işlemi açılmış kişiler,
(f) herhangi bir cezaevi veya hapishanede
tutulan kişiler.
Birleşmiş Milletler
Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR-BMMYK) tarafından verilen siyasi sığınma
iddiacısı belgesi (Asylum Seeker Certificate), BMMYK kayıt kartı (Registration
Card), BMMYK Kayıt veya UNWRA tarafından düzenlenen belgeler mülteci olarak
tanınmaya dair kanıtlar olarak sayılmamaktadır.
Önemli bir nokta G5 ve CS
sponsorluk grupları sadece mülteci olarak tanınan kişileri sponsor edebilirler.
(Bakınız yönetmelik 153(1)(b)). Her ne kadar yabancı bir hükümetin tanıması
kabul edilse de bu durum genel olarak mültecilerin BMMYK tarafından tanınması
gerekliliği anlamına gelir. Kişiler mülteci olarak tanınmak için BMMYK mülakat
sürecinden geçmeli ve mülteci olarak belirlenmelidir.
SAHlar (aşağıda açıklanan organizasyonlar) bu
gereklilikten muaf tutulmuştur. Bu yüzden SAH olarak sayılan organizasyonlar
kişiler için mülteci olarak tanınmadan sponsorluk başvuru yapabilirler.
Kanada hükümeti Irak ve Suriyelilerin başvurularında
BMMYK veya herhangi bir yabancı devlet tarafından mülteci olarak tanınması
gerekliliğini geçici bir süre kaldırmıştır.
Özel
sponsorluğun üç ana kategorisi vardır.
Sponsorluk
Anlaşması Sahipleri (Sponsorship Agreement Holders –SAH)
SAH olarak sayılan organizasyonlar IRCC ile Kanada’ya
mülteci sponsorluğu konusunda anlaşma imzalamış olan kurumlar olarak bilinir.
SAH’ların mültecilerin BMMYK ya da yabancı bir devlet tarafından mülteci olarak
belirlendiklerini ispat etme yükümlülüğü bulunmamaktadırlar.
Eğer kişiler ya da gruplar SAH’tan sponsorluk
başvurusunu hızlandırma desteği talebinde bulunurlarsa SAH Kanada’daki
kişilerden mültecilere ihtiyacı oldukları maddi desteği vermeleri için destek
taahhütnamesi alacaktır. Her ne kadar IRCC’ye göre destek taahhüdünü
gerçekleştiren SAH olarak görünse de SAH sponsor olmak isteyen kişilerin
mültecileri destekleyebileceğinden emin olmak isteyecektir.
Beşli
Gruplar (Groups of Five –G5)
G5, beş ya da daha fazla Kanada göçmeni ya da
vatandaşlarından oluşan gruplardır. Bu kişiler bir araya gelerek bir sponsor
grubu oluşturmaktadır. Bu kişilerden en az üçü kendi maddi kaynaklarından
yardımda bulunma taahhüdünde bulunmalıdır. Tüm grup üyeleri getirmek
istedikleri mültecinin yaşayacağı bölgede yaşıyor olmalıdırlar.
Kişisel yardım taahhüdünde bulunan tüm G5 üyeleri mali
bilgilerini IRCC ile paylaşmak zorundadırlar. Sağlanması gereken belirli belge
şartları vardır bu belgeler sağlanmadığı takdirde sponsorluk başvurusu
reddedilecektir.
Toplum
Sponsorları (Community Sponsors -CS)
Bu sınıftan sayılacak sponsorlar,
Bir organizasyon,
Bir dernek ya da
Bir kurum olabilir.
Organizasyon, dernek veya kurumların toplum sponsoru
olarak sayılması için eyalet ya da federal yasalara göre kurumsallaşmış olma
zorunlulukları yoktur.
Mültecilere destek olmak isteyen ve bunun için yeteri
kadar kaynağa sahip olduğunu düşünen toplum sponsorları programa uygun olmak
için maddi bilgilerini IRCC ile paylaşacaktır.
Murat
Kandemir, 20 Ocak 2016
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder