14 Eylül 2014 Pazar

Genç Doktorlara Kanada Göçmenlik Tavsiyeleri

Türk doktorları zaman zaman bana Kanada’ya nasıl gidebileceklerini soruyorlar. Daha önce yazmış olduğum çeşitli makalelerde doktor, diş hekimi ve hemşire gibi sağlık profesyonellerinin Kanada’ya göçmen olarak nasıl gidebileceklerini işlemiştim. Bu makalelerin linklerini aşağıda tekrar verdim. Makalelerimin ana mesajı sağlık profesyonellerinin Kanada’ya göçmen olarak gitmesi ile orada doktor olarak çalışabilmelerinin ayrı şeyler olduğu üzerineydi. Yani bir Türk doktorun Kanada’ya göçmen olarak gitmesi ayrı bir şey orada doktorluk mesleğini icra edebilmesi ayrı bir şey.

Bu konuyu biraz açalım. 2014 Nisan ayında açılan ve sene sonuna kadar açık kalacak olan Kanada federal nitelikli işgören sınıfı FSW programı (federal skilled worker program) altında psikologlar, hemşireler, radyasyon teknisyenleri, solunum terapistleri, perfüzyonistler, fizyoterapistler, dil patologları, diyetisyen ve besin uzmanları, doktorlar, uzman doktorlar ve aile hekimleri göçmenlik başvurusu yapabiliyorlar.

FSW programıyla başvuracak adaylar tüm başvuru şartlarını yerine getirmek ve programda uygulanacak puan sisteminden en az 67 ve üzeri puan almak zorundalar. Adaylar eğitim, yabancı dil, iş tecrübesi, yaş, iş teklifi ve uyum kriterlerinden puan alıyorlar ve aldıkları puan en az 67 ve üzeri olanlar başvurularını yapabiliyorlar.

FSW kriterlerini taşıyan adaylar ayrıca İngilizce ve/veya Fransızca dillerinde kabul edilen sınavlara (IELTS, CELPIP, TEF vs.) girmek ve minimum dil yeterliğini taşıdıklarını, kabul edilen sınav sonuç belgeleriyle ispat etmek zorunda. Adayın başvurmadan önce Kanada’dan eğitim değerlendirme raporu, ECA (education credentials assesment) alması da gerekiyor.    
  
Federal nitelikli işgören sınıfından başvuran doktor için göçmenlik aslında hiç te zor değil. Kabul edilmesi halinde varsa ailesiyle birlikte Kanada’ya gidiyor ve daimi ikamet statüsü sahibi olarak süresiz oturum almış oluyor. Dört yıl Kanada’da göçmen olarak yaşayan adaylar isterlerse Kanada vatandaşlığı başvurusunda bulunuyor.

Buraya kadar kulağa çok hoş geliyor değil mi? Ama madalyonun öteki yüzü çok farklı. Kanada’ya FSW programı altında yılda binlerce yabancı doktor geliyor. Kanada’ya gelen doktorun Kanada’da doktorluk yapabilmesi için gerekli olan çalışma ruhsatını alabilmesi onu hem madden hem de manevi olarak yoruyor. Büyük çoğunluk Kanada’da mesleğini yapamıyor. Kariyer olarak geldiği ülkesindeki statüsünü Kanada’da bulamamanın şokunu yaşıyor. Hayatta kalabilmek için farklı mesleklere yönelmek zorunda kalıyor.

Ontario eyaletinden örnek vererek yazımıza devam edelim. Tıp kariyerini devam ettirmek isteyen Kanada dışında tıp eğitimi sahibi doktor göçmen Ontario’da çok kısıtlı olan medikal asistanlık (residency) pozisyonu elde etmek için yarışıyor. Yabancı doktorların değerlendirilmesi ve çalışma hayatına katılmaları için bir çalışma yok. Daha çok iki yıla varan eğitimler almaları salık veriliyor.

Alberta ve Newfoundland eyaletlerinde yabancı doktorların eyalet çalışma ruhsatı alarak gözetim altında doktorluk yapabilmeleri üzerine çalışmalar var. Fakat yetersiz. Ülkede boş olan residency pozisyonları çoğunlukla Kanadalı doktorlara ayrılıyor. Ontario’da yılda açılan residency pozisyonu sayısı sadece 200. Kanada tıp fakültelerinden mezun olanları hiç düşünmesek bile eyalete gelen binlerce yabancı doktor için maalesef çok küçük bir rakam.

Ontario Eyaleti Sağlık Bakanı Eric Hoskins, Ontario’da yaşayan daha fazla kişinin doktor olmaları için çalıştıklarını ve yabancı doktorları eyalete çekmek için daha fazla mesai harcadıklarını belirtti. Kulağa hoş geliyor. Bakan ayrıca açıklıyor. Yabancı doktorlar eyalette geçmişe göre üç kat daha fazla residency pozisyonunda çalışabiliyorlar.  Şanslı yabancı doktor sayısı 90’dan 200’e çıkmış (!) Sayı ne kadar büyük değil mi? Bu sayı nüfusunun nerdeyse yarısı göçmen olan ve liberal hükümeti ile yabancı doktorlara residency pozisyonu veren en cömert eyalet. Diğer eyaletlerden bahsetmiyorum bile.

Hey bekleyin! Bu kadar da değil. Başarılı olmanız gereken en az dört sınav ve sadece bunlar için harcayacak en az 4.000 dolarınız olmalı. Bunları yaptınız mı? Tekrar söylüyorum ucunda yine garanti yok.

Yabancı doktor olarak Kanada’da doktorluk yapabilme hayaliyle yapacaklarınız sınavlara girmek, para harcamak, dua etmek ve ister istemez ABD seçeneğini değerlendirmek.

Şimdi şu soru akıllara gelebilir. Eğer Kanada yabancı doktorların ülkede doktorluk yapabilmelerinin önüne bu kadar set koyuyorsa ne diye FSW programı altında ülkeye sağlık profesyonellerini getiriyor? Aslında cevap çok basit. FSW programı altında doktor kabul edilmesi Kanada göçmenlik bakanlığının ülkedeki sağlık sisteminin iç dinamiklerini bilmeden ya da ruhsatlandırma prosedürünü incelemeden kendisinin aldığı bir karar. Yani bakanlık yabancı doktoru göçmen olarak Kanada’ya getiriyor sonra kariyer olarak kendi başının çaresine bak diyor.

Çok karamsar tablo çizdim farkındayım. Ama Kanada’ya giden bir Türk doktorunun orada tüm prosedürleri tamamlayıp mesleğini icra edeceği günü iple çekerken ve gün geçtikçe bunun çok zor olduğuna inanmaya başlarken Türkiye’deki muayenehanesini kapatamamasını görünce bu yazıyı yazmaya karar verdim.

Peki alternatif var mı? Tabi ki var.

Kanada’da yan dal eğitimi yapmak.

Clinical fellowship eğitimi yaparak hem Kanada’da en az iki yıl saygın bir hastanede alanınızda eğitim alıyor hem de bu iki sene süre zarfında Kanada’nın tıp sisteminde yerinizi alıyorsunuz. Bu süre içinde size herhangi bir ödeme yapılmıyor. Bazen nöbete kalan doktorların olduğu ve kendilerine doyurucu bir ücret ödendiğine de şahit oluyoruz.

Bu sistemi özellikle genç uzman doktorlara tavsiye ediyorum. Eğitim sonunda Kanada’da yeterlik sınavlarının verilmesi durumunda Kanada’da çalışma imkanı da mevcut. Biraz zaman ve para harcıyorsunuz fakat hem Kanada tıp sistemine giriyor hem de saygın bir hastanenin referansını taşıyorsunuz. Çalışma izni de elde ettikten sonra Kanada’da mesleğinizi icra edebiliyorsunuz. Daha ne olsun?

Peki sistem nasıl çalışıyor?

Öncelikle bir hastane buluyorsunuz. Burada yabancı doktorlara en açık eyaletin tekrar Ontario olduğunu hatırlatalım. Dünyada sayılı ve eyaletteki en büyük çocuk hastanesi olan SickKids’i örnek alalım. Pediatrik radyoloji fellowship başvurusunda bulunuyorsunuz.  

Başvuruda USMLE sınav skoru istenmeyebiliyor. Hazırladığınız CV ve çalıştığınız bölümden de alınmak üzere en az üç tane referans mektubu ile başvuru yapıyorsunuz.

Başvurularda süreye dikkat etmek gerekiyor. Mesela 2015-2017 yan dal eğitimi için 2013 yılında başvurunuzu yapmanız gerekiyor. Mesleki sigorta, denklik işlemleri, belge tercümesi vs. gibi masrafları kendiniz karşılıyorsunuz.

Adayla yüz yüze ya da internet üzerinde komitedeki hocalarla görüşme yapılıyor. Detaylı geçen görüşmede hastane beklentinizden mesleki ve akademik bilginize kadar geniş bir yelpazede sorulara muhatap kalıyorsunuz. Kanada sağlık sistemin içerisine uyum sağlayıp sağlayamayacağınızı sorgulayan bu görüşme medikal bilginizden çok eğitim süresinde karşılaşacağınız çalışma sistemi hakkında bilgi verilip beklentiler belirtiliyor.

Bu eğitim sonrasında güçlü ilişkiler ve edineceğiniz tecrübe ve referanslar sayesinde fellowship eğitimi aldığınız hastanede iş teklifi almanız hiçte uzak bir ihtimal değil. Kanada’da en az bir yıl çalışma izni ile bir hastanede çalışırsanız bir yıllık iş tecrübesinin dolmasının ardından daimi ikamet başvurusu yapabilirsiniz.

Yani Kanada tıp sistemine eğitim alan yabancı doktor olarak girdiniz. En az iki yıllık eğitiminiz süresince sabrettiniz sonra sizi tanıyan hastanenizden iki yıllık iş teklifi aldınız. Bu süre zarfında hem çalıştınız hem de para kazandınız. Sadece bir yıllık iş tecrübesi sonrasında ise Kanada tecrübe sınıfı (CEC) altında daimi ikamet başvurusu yaptınız. Sonra doktor olarak isterseniz Kanada’da hayatınıza devam ettiniz.

Kanada yan dal diplomanızı YÖK tanıyor. Yetersiz görülmesi durumunda bir üniversiteden kısa süreli eğitim almak durumunda kalabilirsiniz.

Toronto’daki SickKids hastanesi, Alberta’daki Alberta Health Services hastanesi ve Calgary Üniversitesi Tıp Fakültesi yan dal eğitimi için araştırılabilir.

Yurtdışına eğitim almak için giden Türk doktorların Türkiye’de karşılaşacağı sorunlara da değinelim. Mesela tıp diploması ve uzmanlık belgesinin temini bunlardan birisi. Yurtdışında denklik işlemlerinin başlaması için adayların tıp diploma ve uzmanlık belgelerini sunması gerekiyor. YÖK’ün sağlık bakanlığına yazdığı bir mektupta (medimagazin’de örneği mevcut) devlet hizmet yükümlülüğün devam edeceği ancak yurtdışı başvurularda yaşanan zorlukların azaltılması amacıyla bu belgelerin teslim edileceği belirtilmiştir. Mezun olduğunuz fakülteden tıp diplomanızı ve sağlık bakanlığından da uzmanlık belgenizi isteyebilirsiniz.

Bir diğer sıkıntı da bu süre içerisinde istifa etme gerekliliği. Devlet memurları izin yönetmeliği uyarınca en az 5 yıl çalışmış memurların herhangi bir sebep göstermeksizin 1 yıla kadar ücretsiz izne ayrılma hakları var. Bunun yanı sıra mesleki bilgi, görgü ve tecrübelerini arttırmak amacıyla yurtdışında eğitim alacak olanlar ise yurtdışındaki merkezden alınmış kabul belgesi ile 2 yıla kadar yine ücretsiz izin alabilirler. Yurtdışında yan dal eğitimine başvuracak adaylar çeşitli sivil toplum kuruluşlarından bursta alabilirler. Burs imkanlarını araştırmak lazım.

Hep söylerim hekimlik bir sanattır diye. Tıp, teknoloji sayesinde sağlık alanında bulunan yeni teknikleri hastaların tedavisinde bir araç olarak kullanır. Yurtdışında özellikle Batı tıbbındaki mevcut teknolojik gelişmeleri öğrenmek ve tecrübe etmek Türk doktorunun sanatını daya iyi icra etmesine sebep olacaktır.

Bu itibarla Türk sağlık sisteminin yurtdışında eğitim alan doktorları daha iyi teşvik etmesi umuduyla yurtdışına gitmek isteyen Türk doktorların elde edeceği bu eğitim ve tecrübenin ülkemiz için de bir hazine olacağına inancım tamdır.

Kanada’ya göçmenlik başvurusuyla gitmek ve ya yan dal eğitimi alarak tıp eğitimi almaya gitmek. Artılarıyla eksileriyle her iki yöntemin iyice değerlendirip kararınızı ona göre verin.

Murat Kandemir, 14 Eylül 2014,

Diğer makaleler
Kanada’da Yabancı Doktorlar Araştırması -7 Temmuz 2014
SickKids’e Giden Türk Doktorları -1 Nisan 2013
Kanada’ya Göçmen Olarak Gitmek İsteyen Diş Doktorları ve Meslekleri ile İlgili Mevzuat -10 Aralık 2011
Kanada’daki Yabancı Doktorların Durumu -9 Ekim 2011

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder