Vizesiz Kanada Hayal mi?

Kanada’nın ilgili göçmenlik kanunları ve yönetmeliklerine (IRPA ve IRPR) göre Kanada’ya girmek isteyen tüm yabancı ziyaretçiler geçici ikamet vizesi almak zorundadırlar. Yine ilgili kanun ve yönetmelikler uyarınca bazı ülke vatandaşları vize alma zorunluluğundan muaftır. AB ülkeleri de dâhil olmak üzere toplamda 51 ülkenin vatandaşları Kanada’ya vize almadan seyahat etme özgürlüğünün keyfini çıkarmaktadır.

Bir Türk vatandaşının Kanada’ya turistik vize alması çok zor. Kanada eğitim ve iş vizelerinde de oldukça cimri davranıyor.

Kanada’nın Türk vatandaşlarına uyguladığı vize politikası ile ilgili çeşitli sorulara zaman zaman muhatap oluyorum. “Türk vatandaşları Kanada’ya ne zaman vizesiz girecek ya da girebilecek mi?” gibi sorular aslında özellikle şu günlerde çok manidar. Türkiye’nin AB’ye Türk vatandaşları için istenen vize uygulamasının kaldırılması ya da en azından daha esnek hale getirilmesi için baskı yaptığını hepimiz biliyoruz. Bu çalışmalar esnasında acaba Kanada’nın Türk vatandaşlarına uyguladığı vize uygulamasını kaldırması ya da esnetmesi gibi bir ihtimal var mı? Durumu biraz daha irdeleyelim.

Yabancılara vize uygulaması Kanada tarafından ülkeye giriş-çıkışları kontrol etmek ve göçmenlik ve mülteci programlarının etkin bir şekilde işlemesinden emin olmak için kullanılan bir araç görevi görür.

Herhangi bir ülkeye karşı vize politikası kararlarını mütekabiliyet prensibi uyarınca almadığını iddia eden Kanada, vize koymak istediği ülkeleri tek tek değerlendirdiğini ve kararlarını ülkeler arası karşılıklı giriş-çıkış dengesi ve Kanadalıların sağlık ve güvenliğini göz önünde bulundurarak aldığını belirtir.

Kanada’nın vize kararının ilgili federal bakanlıkça (Kanada Vatandaşlık ve Göçmenlik Bakanlığı, CIC) Kanada’nın ulusal çıkarları göz önünde tutularak, özellikle göçmenlik program ve hedefleri doğrultusunda alındığını söylemiştik. Şimdi Kanada’nın vize isteme kararı alırken göz önünde bulundurduğu bu ölçüm kriterini detaylı inceleyelim.

Ülkeler toplamda yedi kategorideki değerlendiriliyor ve gerekli görüldüğü hallerde vize mecburiyeti ya da muafiyeti konuluyor. Bunlar;

1-Siyasi istikrar, ekonomik göstergeler, yolsuzluklar ve hukuki sistemin işlerliği gibi sosyo-ekonomik şartların durumu;

2-Göçmenlik sorunları, ülkeden gelen iltica başvuru sayısı, ziyaretçi vize reddi oranları ve göçmenlik kurallarının ihlal seviyeleri;

3-Pasaportların işlem ve güvenlik unsurları;

4-Suç oranları, organize suçlar ve ulusal güvenlik nedenleri;

5-Ülke hudut yönetimi, etkili sınır kontrollerinin, insan kaçakçılığı tereddütleri;

6-İnsan hakları ihlalleri ve temel hak ve özgürlükler korunması;

7-Göçmenlik sorunları hakkında yapılan işbirliği, ticaret, yatırım ve dış politika çıkarları gibi karşılıklı durumlar.

Yukarıdaki kriter başlıkları genel bir çerçeve çizmekle birlikte değişkenlik göstermektedir.

CIC ülkeleri tek tek değerlendirmekte ve vize şartının konulması ya da kaldırılması konusunda düzenli olarak şartlar analizi ve göçmenlik trendi incelemesi yapmaktadır.

Kanada en son 22 Kasım’da uygulanmaya başlanmak üzere Şili vatandaşlarına vize uygulaması şartını kaldırdı. Bundan böyle Şilililer Kanada’ya vizesiz olarak girecek ve altı aya kadar kalabilecekler. Karar alınırken Şili’nin sosyoekonomik göstergeleri, göçmenlik eğilimleri, sınır güvenliği ve kontrolleri uygulamaları, insan hakları ihlalleri karnesi, karşılıklı ilişkiler ve seyahat dokümanı düzenleme ve belge güvenlik unsurları gibi başlıklarda incelenmiş ve Şili ülke vatandaşlarına uygulanan vize şartı kaldırılmıştır.

Tüm bu açıklamaların ve yukarıdaki kriterlerin ışığında soruyu tekrar soralım. Türkiye’nin siyasi, ekonomik ve hukuki sisteminin mevcut durumu, iki ülke arasındaki ticari ve kültürel işbirliği ve iki ülke vatandaşlarının ülkelerine giriş-çıkış seviyesi ve ülkede göçmenlik kurallarının ihlal oranları ve nihayetinde Türkiye’deki insan hakları ihlalleri ve mülteci üretme kapasitesi göz önüne alındığında Kanada’nın Türklere vize uygulamasında devam edecek mi?

El cevap: Kesinlikle.

Suriye ve Irak’ın durum başta olmak üzere istikrarsız Ortadoğu ve küresel terörizm gibi konuları da göz önüne aldığımızda Kanada’ya vize başvurusu için daha çok elçilik kapısını aşındıracağız gibi görünüyor.

Türklere karşı uygulanan Kanada vize rejiminin daha esnek hale gelmesi Türkiye’nin AB uyum yasaları çerçevesinde çalışmaları devam ettirip vize muafiyeti konusunda bir ilerleme sağlamasıyla mümkün olacaktır.

Murat Kandemir, 27 Kasım 2014