Kanada Sınır Güvenliği Ofisi’nin (CBSA) Göz Altı Merkezinde İntihar

Kanada Vancouver havalimanı göçmen gözaltı merkezinde tutulan Meksikalı Lucia Jiminez’in gözaltında bulunduğu sırada intihar etmesi Kanada Sınır Güvenliği Ofisi’nin (CBSA) kullandığı gözaltı merkezlerinin güvenliği sorununu gündeme getirdi.

Herhangi bir sağlık sorunu olmayan genç kadının gözaltındayken banyoda kendisini asarak hayatına son vermesi güvenlik ile ilgili şüpheleri tekrar su yüzüne çıkardı. Yabancıların kısa süreli tutulduğu gözaltı merkezi Genesis Security Group adlı bir özel güvenlik firması tarafından işletiliyordu.

20 Aralık’ta intihar teşebbüsünden tam sekiz gün sonra hayatını kaybeden Jiminez’in ölümünü duyurmayan CBSA’nın bu tavrı oldukça eleştiriliyor. Gözaltındayken kendi hayatına son veren bir göçmenin durumunun en azından ilk sorumlularının durumu rapor etmesi ve intihar olayıyla ilgili olarak derinlemesine bir soruşturma açılması gerekiyor.

Jiminez’in nasıl tutuklandığı da tam net değil. Kanada’da resmi statünün olmayışı gözaltına alınma sebebi olarak görülmediği gibi göçmenlik gözaltına alma prosedürleri oldukça sıkı parametreler içeriyor.

Bir yabancının göçmenlik kanunları uyarınca gözaltına alınma sebeplerinden birisi o kişinin topluma tehlike olarak görülmesi ve bu sebep yüzünden gözaltına alınmasını haklı çıkaracak  yeterince kanıt olması gerekiyor. Bir kişinin bir sonraki göçmenlik mahkemesine çıkmayacağı hakkında bir görüş oluşması ya da kişinin kimlik tespiti yapılamaması diğer gözaltı sebeplerinden sayılıyor. Jiminez’in davasında gözaltına alınmasını gerektirecek kanıtlar olduğu şüpheli görünüyor. Jiminez’in topluma tehlike arz ettiğine dair bir kanıt yok ve gerçek kimliği ile ilgili bir şaibe olmadığı da aşikar.

Jiminez’in tutuklanmasının hikayesi de ilginç. Trende biletsiz seyahat ederken yakalanıyor. Vancouver’de resmi statüsüz yaşayanlar bilir Skytrain’de yolculuk yapmak risklidir. Jiminez’in bundan haber olmadığı da belli ama asıl sorun toplu taşıma güvenlik görevlilerinin göçmenlik kanunlarından aldığı bir uygulama yetkilerinin olmayışı. Göçmenlik kanunları konusunda eğitim ve tecrübeleri de yok. Transit polisinin kişilerin özgürlüğü sorumluluğuna karışmaması gerekiyor.

Gözaltı merkezleri özel kurumlar tarafından yönetiliyor. Bu davadaki tüm detaylar tam açıklığa kavuşmamış olsa da bir kişi CBSA ofisi tarafından göz altına alındığında o kişi CBSA’nın sorumluluğunda oluyor. Gözaltı merkezinin başkası tarafından yönetiliyor olması CBSA’nın sorumluluğunu ortadan kaldırır mı? Bu sorunun da detaylı cevaplandırılması gerekiyor.

Jiminez’in ölümü sonrası soruşturma için baskı var. Gözaltındaki Jiminez’den sorumlu kimdi? Gözaltı protokolleri nelerdi? Bu protokoller izlendi mi? Genç kadın tam olarak neden gözaltına alındı? Havalimanında ne işi vardı?  Zihinsel durumu hakkında bir değerlendirme yapıldı mı? İlk RCMP polis suç araştırmasının sonuçları nelerdi?

Bu olay sonrası Kanada Sınır Güvenliği Teşkilatı gözaltı merkezlerinin özel taşeronlar tarafından işletilmesi politikasını gözden geçiriyor. Göçmenlik uzmanları (ben de dahil) CBSA’nın bu hizmetlerde taşeron kullanmasından vazgeçmesi gerektiğini düşünüyor.

Gözaltına alınmak gerçekten zor bir durum. Gözaltına alınan kişi tüm haklarının farkında olmalı. Ülkesine geri gönderilme korkusu yaşayan ve bu durumu kabul edemeyip kendi hayatına son veren Jiminez’in durumu o kadar net değil. Bu intihar önlenebilirdi. Yukarıdaki sorulara yanıt verilmeli ve benzer olayların yaşanmaması adına Jiminez davası tekrar soruşturulmalı ve suçlular hesap vermeli.

Tam bir raporun olmayışı CBSA’nın sakladığı bir şeyler olduğu kanısına itiyor insanları.

Siz siz olun eğer gözaltına alınırsanız göçmenlik avukatı ya da danışmanı tutup tüm haklarınızı sonuna kadar kullanın. Hukuki yollarınızı bilmeniz önünüzü daha rahat görmenize yardımcı olacaktır.

Murat Kandemir, 12 Mart 2014