Trans Pasifik Ortaklığı (TPP) Kanada İçin Bir Fırsat

Süt ürünleri sektörünü yabancı üreticilere açması gibi değişiklikler getireceği için Kanada dahil bazı ülkelerin katılmakta tereddüt etmesi ve kamuoyunda açıkça tartışması pasifik ticaret ortaklığının önündeki en büyük engellerden bazıları.

İlke olarak imzalanan Trans Pasifik Ortaklığı (Trans-Pacific Partnership – TPP) geçen ay açıklandı ve anlaşmanın tüm dünya ekonomisinin yüzde kırkını bir araya getireceği iddialarında bulunuldu.

Bu tartışmalar olayın sadece bir yönüyle ilgileniyor. Nihayetinde TPP sadece mal satmak ile ilgili değil bunun içinde uluslararası iş gücü hareketliliğine izin vermesi de var. TPP sayesinde bazı Kanadalılar yurtdışında çalışacağı işlerde lokal işgücü yokluğunu ispat etme yükümlülüğü olmadan çalışabilecek. Tabi bu Kanada içinde geçerli olacak. Yani geçici yabancı işçiler aynı şartlar altında Kanada’da çalışabilecek. O zaman yanıtlanması gereken soru şu.

Bu durum bir tehdit mi yoksa fırsat mı?

Ben bunu fırsat olarak görüyorum.  

TPP ile Kanadalı yatırımcılar TPP’ye taraf ülkelerde iş kurabilecek ve çalışabilecekler. Karşılığında TPP bölgesinden gelen yabancı yatırımcılar da Kanada’da yatırım yapabilecek ve çalışabilecekler.

Kanadalı iş adamları TPP ortaklık anlaşması sayesinde dünyaya açılırken Kanada’da istihdam alanı açacak yeni iş alanları da yabancı yatırımcılarca gerçekleştirilecek. Bu durumu bazıları kazan-kazan durumu olarak tasvir ediyorlar.

Olaya bir de profesyonel ve teknisyenler açısından bakalım. TPP, bazı Kanadalı profesyonel ve teknisyen iş görenlerinin yine yurt dışında lokal işgücü yokluğunu ispat etme zorunluluğu olmadan çalışabilmelerine olanak veriyor. Bu Kanadalı profesyoneller ve teknisyenlere daha önce olmayan uluslararası çalışma fırsatları vermesi açısından yeni bir durum ve avantaj.

Tabi söylemeye gerek yok. Aynı durum bazı yabancı meslek sahipleri açısından Kanada için de geçerli. Kanada daha önce profesyonellerin ve teknisyenlerin Kanada’ya girmelerini engelleyen iki unsur kullanıyor.

İlki Kanada’nın bazı mesleklerinin icra edilebilmesi için ilgili mesleğin meslek örgütlerinden lisans alma zorunluluğunu olmasıdır. İlgili mesleğin Kanada standartlarını taşımayan kişilere ruhsat verilmeyerek mesleğe girişi ve çalışması engelleniyor.

İkincisi yabancı profesyoneller ve teknisyenlerin Kanada’daki meslektaşlarının aldığı ücrete eşit ücret alması zorunluluğu. Ücret koruması Kanada’ya düşük ücretli yabancı işgücü girişini önlüyor.

TPP eleştirilerinden birisi de şirket içi (intra company transfers) uzmanların Kanada’ya rahat gelebilecek olması. Ortaklık anlaşmasıyla çok uluslu şirketlerin çalışanları Kanada’da lokal iş gücü yokluğu ispatı gereksinmeden çalışabilecekler. TPP’nin profesyonel ve teknisyenlere yönelik kurallarının aksine şirketler arası işçilere ne kadar ödeneceği konusunda herhangi bir kural yok.

TPP’nin profesyonel ve teknisyenlere nazaran şirket içi çalışanlara yönelik kural olmaması iki sebep yüzünden sorun teşkil etmez görünmektedir.

Birincisi şirketler arası uzmanları kategorisi sadece TPP ülke vatandaşlarına uygulanacak. Mercer LLC 2015 raporuna göre bu ülkelerdeki büyük şehirlerdeki yaşam maliyeti birçok Kanada şehirlerindeki yaşam maliyetinden daha yüksek. Bunun sonucu olarak bu iş görenlerin maaş beklentisi daha fazla olacaktır. Bu elemanları Kanada’ya transfer etme masrafı da göz önüne alındığında Kanadalıların tercih edileceği açık.

Diğer bir sebepte göçmenlik kuralları açısından çok uluslu şirket çalışanlarının hepsinin uzman olarak belirlenemeyeceği gerçeği. Yani bir kişinin intra-transfer uzman olarak belirlenmesi için şirketle birlikte özel ya da ileri bir bilgi ve uzmanlık sahibi olması gerekiyor. Bu kural sadece yüksek sınıf uzmanların Kanada’ya bu kategoriden başvurabilmelerine olanak tanıyor.

TPP ile Kanada Kuzey Amerika’nın sınırlarının dışına taşıyor.

Murat Kandemir, 27 Aralık 2015